نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش‌گری نوشهر، دانشگاه مازندران

چکیده

متکلم را تا کسی عیب نگیرد سخنش صلاح نپذیرد. [i]
(سعدی)
این جستار با هدف نقد و شناسایی موارد قوّت و ضعف معیارهای شکلی و محتوایی کتاب باستان‌شناسی ایران به‌قلم مؤلفان بزرگوار کریم حاجی‌زاده و پرویز پورکریمی انجام شده است. این کتاب از نظر محتوا ازجمله تألیف‌های نادر و پیش‌رو در زمینۀ ارتباط باستان‌شناسی و گردش‌گری در ایران به‌شمار می‌رود و پیش‌گامی در طرح مباحث جدید موجب بروز برخی کاستی‌ها و نقص‌ها خواهد شد. هدف نگارندۀ این مقاله آن است که ویژگی‌ها و کاستی‌های محتوایی و نگارشی کتاب را بیان کند. محورهای اصلی این بررسی نقادانه ارزیابی کتاب به‌منزلۀ منبع درسی براساس معیارهای منابع درسی، انطباق مطالب کتاب با سرفصل مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی، درستی یا نادرستی ارتباط مطالب با عنوان کتاب، کیفیت استفاده از منابع معتبر و جدید، و بررسی اشتباه‌های چاپیِ غیر‌قابل‌چشم‌پوشی است. نظر نگارنده در این مقاله آن است که کتاب یادشده باوجود محتوای غنی و تأثیر زیادی که در کاربردی‌کردن هرچه بیش‌تر دانش باستان‌شناسی در حوزۀ باستان‌شناسی و گردش‌گری دارد، اما کاربرد آن به‌منزلۀ منبع تدریس در واحد درسی «باستان‌شناسی ایران» نیازمند بازنگری است.
 
[i]. جناب بهاءالدین خرمشاهی در ابتدای مقالۀ خود در مجموعۀ نقد کتاب و کتاب نقد به کلام سعدی اشاره کرده و نگارنده نیز این ایده را اقتباس کرده است (خرمشاهی 1386).

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Review and Critique of Archaeology of Iran

نویسنده [English]

  • Roghayeh Rahimi Sorkhani

Professor Assistant, Faculty of Cultural Heritage, Handicraft and Tourism, University of Mazandaran, Nowshahr, Iran

چکیده [English]

The present study tries to evaluate and pinpoint the structural and content weaknesses and strengths of the book, entitled Archaeology of Iran (Tourism Planning and Management), authored by Karim Hajizadeh and Parviz Pourkarimi. In terms of content, the book is one of the rare and vanguard compilations in the field of the relationship between archeology and tourism in Iran. However, it has some deficiencies in different parts of this subject. The author in the present paper aimed to analyze and criticize the features and deficiencies of content and writing from several viewpoints, such as the conformity of the book subjects with approved topics by Planning Higher Council, the correctness or inaccuracy of the relationship between the content and the title of the book, the quality of the use of valid and new references as well as the typographic mistakes that cannot be ignored. The present article suggests that the book, despite its rich content and impact on the applied archaeology, seems to be used as an academic course of "Archaeology of Iran" needs to be reconsidered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archeology
  • Tourism
  • Sustainable Development
  • Management
  • Iran
آذرنوش، مسعود (1386)، «گزارش مقدماتی کاوش‌های لایه‌شناختی تپۀ هگمتانۀ همدان»، در: باستان‌شناسی، گزارشهای باستانشناسی؛ مجموعه‌مقالات نهمین گردهمایی سالانۀ باستانشناسی ایران، ش 7، ج 1، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
آرمند، محمد (1394)، «بررسی و نقد کتاب آموزش و پرورش مقایسهای»، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 4.
افخمی، بهروز (1386)، مقدمهای بر ارتباط باستانشناسی و گردشگری، تهران: عیلام.
بختیاری، صادق، افسانه ترابی، و فرزام سجادیه خواجویی (1393)، «گردش‌گری فرهنگی و طبیعی در کشورهای منتخب سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)»، دوفصل‌نامۀ مطالعات اجتماعی گردشگری، ش 4.
پرچکانی، پروانه (1393)، «آمایش منظر و مدیریت گردش‌گری»، منظر، ش 29.
پوراحمد، احمد و دیگران (1391)، «بررسی و تحلیل نقش موزه‌ها در توسعۀ گردش‌گری فرهنگی (مطالعۀ موردی: موزه‌های شرق استان مازندران)»، مجلۀ برنامهریزی و توسعۀ گردشگری، ش 1.
چراغچی، سوسن (1379)، «منشورهای بین‌المللی در حفاظت از میراث فرهنگی»، اثر، ش 31- 32.
حاجی‌زاده، کریم و پرویز پورکریمی (1396)، باستانشناسی ایران: برنامهریزی و مدیریت گردشگری، تهران: سمت.
حریریان، محمود و دیگران (1387)، تاریخ ایران باستان، تهران: سمت.
حسین‌زاده ساداتی، جواد (1396)، «بررسی و نقد کتاب تاریخ فرهنگ و هنر ایران پیش از اسلام»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 4.
حسین‌زاده ساداتی، جواد و الهام وثوق (1389-1390)، «کارکردهای باستان‌شناسی در جوامع امروزی»، پژوهشهای باستانشناسی مدرس، ش 4.
خرمشاهی، بهاءالدین (1386)، «آیین نقد کتاب»، در: کتاب نقد و نقد کتاب، تهران: مؤسسۀ خانۀ کتاب.
ساعی، علی، مختار نائیجی، و محمد رضایی (1389)، «ارتباط بین تبلیغات و جذب گردش‌گر فرهنگی در ایران (مطالعة موردی گردش‌گران خارجی فرهنگی اصفهان)»، دانشنامة علوم اجتماعی تربیت مدرس، ش 4.
صابری نجف‌آبادی، ملیحه (1393)، «ﺿﺮورت ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺘﺎب فلسفۀ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد آﻣﻮزﺷﻲ»، دوفصل‌نامۀ علمی و پژوهشی پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، ش 33.
عبدی، کامیار (1388)، «باستان‌شناسی و پتانسیل‌های آموزشی آن»، پژوهشهای باستانشناسی مدرس، ش 2.
عسگرپور، وحید (1396)، «نگارش آغازین و جایگاه آن در تطور فرهنگ و ادراک انسان؛ نقدی بر کتاب شکلگیری و توسعة آغاز نگارش در ایران»، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 4.
فخاری، علیرضا (1396)، «ﻧﻘﺪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻛﻼن در ﺑﺮﻧﺎمه‌رﻳﺰی درسی رشتۀ قرآن و حدیث»، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 5.
فنایی اشکوری، محمد (1386)، «عیار نقد»، در: کتاب نقد و نقد کتاب، تهران: مؤسسۀ خانۀ کتاب.
کریمی، فاطمه (1381)، «باستان‌شناسی»، در: دایرۀالمعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
لباف خانیکی، میثم (1396)، «بررسی و نقد کتاب شهرهای ساسانی از منظر باستانشناسی و تاریخ»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 4.
متقی‌زاده، عیسی، کبری روشنفکر، و سجاد اسماعیلی (1393)، «نقد و بررسی سرفصل درس متون نظم‌ و نثر رشتة زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی و ضرورت بازنگری در آن»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 4.
ملازاده، کاظم و معصومه طاهری دهکردی (1390)، «تاریخچه، جایابی و ساختار هگمتانة مادی»، مطالعات شهر ایرانی ــ اسلامی، ش 6.
ملازاده، کاظم (1373)، پیدایش فن تولید آهن و سیر تحول کاربرد آن در شمال غرب ایران (1500-500 ق.م)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
ملک‌شهمیرزادی، صادق (1387)، باستانشناسی ایران از آغاز تا سپیدهدم شهرنشینی، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
ملک‌شهمیرزادی، صادق (1390)، اطلس باستانشناسی ایران، تهران: سمت.
مهرآفرین، رضا (1396)، «نقدی بر کتاب باستانشناسی ماد»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 4.
موسوی‌نیا، سیدمهدی، حبیب شهبازی شیران، و محمد باشکوه (1394)، «نقش گردش‌گری و موزه‌های مردم‌شناسی و باستان‌شناسی در حفظ و معرفی میراث معنوی کشور (مطالعۀ موردی: موسیقی آذربایجان)»، ارائه‌شده در: نخستین کنفرانس گردش‌گری، جغرافیا و باستان‌شناسی.
نوری شادمهانی، رضا (1389)، «مقدمه‌ای بر ارتباط باستان‌شناسی و گردش‌گری»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش 28.
نوری شادمهانی، رضا (1390)، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران، تهران: مهکامه.
وحدتی‌نسب، حامد و شاهین آریامنش (1394)، باستانشناسی پارینهسنگی ایران از آغاز تا سپیدهدم روستانشینی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردش‌گری.
 
Ambrose, S. H. (2001), “Paleolithic Technology and Human Evolution”, Science, vol. 291.
Comer, D. C. and W. J. Willems (2011), “Tourism and Archaeological Heritage Driver to Development or Destruction”, ICOMOS, Paris.
Danti, M. (2004), The Ilkhanid Heartland: Hasanlu Tepe (Iran) Period I. Philadelphia: UPenn Museum of Archaeology.
Danti, M. (2013), The Late Bronze and Early Iron Age in Northwestern Iran, Oxford: Oxford.
Hole, F. and R. F. Heizer (1965), An Introduction to Prehistoric Archaeology, NewYork: Holt, Rinehart and Winston.
Mazzola, B. (2015), Archaeological Tourism Opportunity Spectrum: Experience Based Management and Design as, A Project Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of MASTER OF LANDSCAPE ARCHITECTURE, Logan, Utah State: Utah State University.
McPherron, S. P. et al. (2010), “Evidence for stone-tool-assisted Consumption of Animal Tissues before 3.39 Million Years Ago at Dikika, Ethiopia”, Nature, vol. 466.
Repiso, L. I. (2004), “Heritage, Tourism and Sustainability: An Archaeological Park as a Tool for Local Sustainable Development”, National University of Córdoba.
Trigger, B. (1989), A History of Archaeological Thought, Cambridge: Cambridge University Press.
Tylor, W. (1971), A Study of Archaeology, Southern Illinois: Archaeologie.