نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

این مقاله به معرفی و ارزیابی رسالۀ الهیاتی‌ ـ سیاسی اسپینوزا اختصاص دارد. این رساله یکی از گران‌سنگ‌ترین رسایل دوران روشن‌گری است و نمودارِ جدال قدیم و جدید در اروپای قرن هفدهم است. رساله شامل هرمنوتیک تاریخی شریعت و تقریر فلسفۀ سیاسی جمهوری‌‌خواهانۀ اسپینوزاست. فصول الهیاتیِ این رساله و نیز فصول سیاسی آن حاوی مباحثی است که برای جامعۀ ایرانیِ درگیر مباحث سیاستِ دینی و دینِ سیاسی می‌‌تواند سودمند باشد. مطالعات اسپینوزایی در ایران در مقایسه با سنت‌‌های آنگلوساکسون، یهودی، و فرانسوی چندان قابل‌توجه نبوده است. این مطالعات درقالب تألیف و ترجمه در دهۀ 1390 جدی‌‌تر شده است. ترجمۀ رساله، به‌قلم علی فردوسی، در ایران فی‌‌نفسه کار سترگی است، اما نقدهایی نیز بر آن وارد است. به چند دلیل ترجمۀ دکتر فردوسی را نمی‌توان پایان راه دانست: زبانِ گاهی مغلق و نامأنوس، یک‌سان‌نبودن معادل‌‌ها، جاافتادگی برخی جملات و کلمات خصوصاً به‌علت تکیۀ صِرف بر ترجمۀ انگلیسی سیلوِرتورن و ایزرائل و عدم مراجعه به متن لاتین این رساله.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spinoza’s Theological-Political Treatise in Iran

نویسنده [English]

  • Reza Najafzadeh

Assistant Professor, Department of Political Science and International Relations, Faculty of Economics and Political Science

چکیده [English]

This article is dedicated to the evaluation of Spinoza’s TTP. TTP is one of the most valuable treatises of the Enlightenment and represents the controversy of the old and the new in seventeenth-century Europe. The treatise includes the historical hermeneutics of Scripture and represents Spinoza’s republican political philosophy. The theological chapters of TTP, as well as its political chapters, contain topics that can be useful to the Iranian society involved in religious politics and political religion. Spinozist studies in Iran have not been significant compared to Anglo-Saxon, Jewish, and French traditions. These studies in the form of authorship and translation have become more serious from 2010 onward. The translation of TTP by Ali Ferdowsi in Iran is a good endeavor in itself, but there are also criticisms. For several reasons, Ferdowsi’s translation cannot be considered the end of the road: abstruse and unfamiliar language, unequal equivalents, misplacement of some sentences and words, and especially exclusive reliance on Silverthorne-Israel translation and lack of direct reference to Latin and other versions of this treatise can be enumerated as the pitfalls. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Theology
  • Political Philosophy
  • Spinozism
  • Enlightenment
  • Republicanism
ابن‌میمون القرطبی الاندلسی، موسی (2007)، دلالة‌الحائرین، عارضه باصول العربیة و العبریة و ترجم النصوص دکتور حسین آتای، مکتبة الثقافة الدینیة.
اسپینوزا، باروخ (1374)، رساله در اصلاح فاهمه و بهترین راه برای رسیدن به شناخت حقیقی چیزها، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
اسپینوزا، باروخ (1376)، اخلاق، ترجمۀ دکتر محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
اسپینوزا، باروخ (1388)، شرح اصول فلسفۀ دکارت و تفکرات مابعدالطبیعی، ترجمۀ دکتر محسن جهانگیری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
[ا]سبینوزا، باروخ (1997)، رسالة فی اللاهوت و السیاسة، ترجمه و تقدیم الدکتور حسن حنفی، مراجعۀ فؤاد زکریا، الطبعة الرابعة، دار الطلیعة.
[ا]سبینوزا، باروخ (2009)، علم الأخلاق، ترجمۀ جلال‌الدین سعید، المنظمة العربیة للترجمة، بدعم من موسسة محمدبن راشد آل‌مکتوم.
اسپینوزا، بندیکت (1333)، اتیک (علم الاخلاق)، ترجمۀ مهندس منوچهر داوری، تهران: کانون معرفت.
اسپینوزا، بندیکت (1396)، رسالۀ الهی ‌ـ سیاسی، ترجمۀ دکتر علی فردوسی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بیات، محمدمصطفی (1398)، «ملاحظاتی انتقادی دربارۀ ترجمۀ رساله‌ الهیاتی ‌ـ سیاسی اسپینوزا»، معرفی و نقد کتاب تهران، 7 آذر.
پارکینسن، جی. ایچ. آر. (1381)، عقل و تجربه از نظر اسپینوزا، ترجمۀ محمدعلی عبداللهی، بوستان کتاب قم.
طباطبایی، سیدجواد (1393)، تاریخ اندیشۀ سیاسی جدید در اروپا؛ نظام‌‌های نوآیین در اندیشۀ سیاسی، ج 1، دفتر 3، تهران: مینوی خرد.
فروغی، محمدعلی (1344)، سیر حکمت در اروپا؛ از آغاز سدۀ هفدهم تا پایان سدۀ هجدهم، ج 2، تهران: کتاب‌فروشی زوار.
نجف‌‌زاده، رضا (1397)، متافیزیک قدرت: درآمدی بر فلسفۀ سیاسی اسپینوزا، تهران: ققنوس.
یاسپرس، کارل (1378)، اسپینوزا: فلسفه، الهیات، و سیاست، ترجمۀ محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو.
 
Deleuze, Gilles (1968), Spinoza et le Problème de l'Expression, Editions de Minuit.
Deleuze, Gilles (1992), Expressionism in Philosophy: Spinoza, Martin Joughin (trans.), Zone Books.
Deleuze, Gilles and Félix Guattari (1991), Qu'est-ce que la Philosophie?, Les Editions de Minuit.
Deleuze, Gilles and Félix Guattari (1996), What is Philosophy?, Janis Tomlinson and Graham Burchell (trans.), Columbia: Columbia University Press.
Jarrett, Charles E. (2007), Spinoza: A Guide for the Perplexed, London: Continuum.
Melaned, Yitzhak Y. and Miched A. Rosenthal (eds.) (2010), Spinoza’s Theological Political Trarise: A Chical Guide, Cambridge: Cambridge University Press.
Smith, Steven B. (1994), “Spinoza’s Democratic Turn: Chapter 16 of the ‘Theologico-Political Treatise’”, Review of Metaphysics, vol. 48, no. 2.
Spinoza, Baruch (1944), Tractatus Theologico-Politicus: A Critical Inquiry Into the History, Purpose, and Authenticity of Hebrew Scriptures, Robert Willis (ed.), Kessinger Publishing.
Spinoza, Benedictus de (1985), The Collected Works of Spinoza, vol. 1, Edwin Curley (trans.), Princeton: Princeton University Press.
Spinoza, Benedictus de (1891), The Chief Works of Benedict de Spinoza, translated from the Latin, with an Introduction by R. H. M. Elwes, vol. 1 introduction, Tractatus-Theologico-Politicus, Tractatus Politicus, Revised edition, London: George Bell and Sons.
Spinoza, Benedictus de (2002), Spinoza: Complete Works, Samuel Shirley (trans.), edited, with introduction and notes by Michael L. Morgan, Indianapolis and Cambridge: Hackett Publishing Company.
Spinoza, Benedict de (2007), Theological-Political Treatise, Jonathan Israel (ed.), Michael Silverthorne and Jonathan Israel (trans.), Princeton, New Jersey.
Spinoza, Benedict de (2011), The Chief Works of Benedict de Spinoza, Elwes (trans.), vol. 1, Indiana: Indianapolis, Liberty Fund, Online Library of Liberty.
Van Bunge, Wiep (2012), Spinoza Past and Present: Essays on Spinoza, Spinozism, and Spinoza Scolarship, Leiden: Brill.
Vinciguerra, Lorenzo (2009), “Spinoza in French Philosophy Today”, in: Philosophy Today, Winter.