نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هدف از نگارش این مقاله نقد تحلیلی کتاب اخلاق حرفه‌ای در کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی تألیف قراملکی، درخشانی، و رضائی‎‎ شریف‎آبادی (1390) از انتشارات سمت است. تلاش شده است تا با نگاهی نظری به کتاب فراتر از افق آن حرکت شود و از نقد مصادیق به نقد مفاهیم گذر شود. برای رسیدن به هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است. درابتدا، تلاش شده است تا با ارائة کتاب‌شناسی تحلیلی از آثار حول‌و‌حوش این اثر جایگاه این کتاب مشخص شود. سپس، نقدی شکلی از مقدماتی‌ترین موارد تا امور انتزاعی‌تر کتاب ارائه شده است. بعد، در پنج محور اصلی به نقد محتوایی کتاب پرداخته شده و درنهایت ره‌نمودهایی عملی برای تقویت کتاب ارائه شده است. محورهای اصلی نقد شکلی را صفحه‌آرایی، نمایه، و طراحی جلد کتاب تشکیل می‌دهند و محورهای اصلی نقد محتوایی شامل تغییر زبان نگارش از زبان نتیجه‌محور به زبان حق‌محور، مفهوم‌پردازی ناهم‌سنگ، لزوم توجه به حقوق همۀ صاحبان حق، لزوم توجه به گروه‌های خاص، لزوم اتخاذ رویکردی سیاستی در ارائة پیش‌نهادهای اخلاقی، نیاز به تمرکز به تنگناهای اخلاقی، مشکل تغییر رویکرد در تعریف پایة کتاب‌داری و «چیز» موردبررسی در این رشته، به مطالعۀ مدل‌های اخلاقی بیش‌تر و تقویت منابع و مستندسازی دقیق‌تر نیاز می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

On Professional Ethics in Library and Information Science: A Critical Review

نویسنده [English]

  • Mahdi Shaghaghi

Assistant Professor, Department of Knowledge & Information Science, SBU University

چکیده [English]

This article aims to contribute in a critical review of the textbook “Professional Ethics in Library and Information Science”. This book was authored in 2011 by Gharamaleki, Derakhshani, and Rezaei Sharif-Abadi and published by SAMT (The Organization on Researching and Composing University Text Books in Humanities) publications. Using the conceptual analysis method, I tried to go over from extensions to conceptions and took a theoretical perspective on professional ethics. At first, I offered an analytical bibliography about references close to this work and drew its position among them, and undertook a critique about its form, format, and formal condition. Then, the main parts of the critique include an unclear shift from consequentialism language and term toward right-based term, imbalance conceptualizations, lack of concern to rights of all players of library domain, the need to take more attention toward marginal groups, the need to take policymaking approach about ethical problems, the problem of the chaotic state of the definition of librarianship in some sections, the need to study more ethical models and references.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Professional Ethics
  • Library Ethics
  • Information Ethics
  • Right-Based Ethics
  • Consequentialism
آذرنگ، عبدالحسین (1387)، شمه‌ای از اطلاعات و ارتباطات، تهران: کتاب‌دار.
انجمن کتاب‌داری قم (1386)، اخلاق حرفه‌ای کتاب‌داران و اطلاع‌رسانان، ویراستة علیرضا اسفندیاری مقدم، تهران: کتاب‌دار؛ انجمن کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی ایران.
اندرسن، کوکی جی. (1395)، اخلاق در کتاب‌خانه‌های دیجیتال، ترجمة میترا صمیعی و حمیده معماری هنجنی، تهران: کتاب‌دار.
باد، جان (1389)، ارتباطشناسی و کتاب‌داری، ترجمۀ محبوبه مهاجر و نورالله مرادی، تهران: سروش.
ثقۀالاسلامی، علیرضا (1388)، چالش‌های اخلاقی در عصر اطلاعات: جستارهایی در اخلاق اطلاعات، تهران: چاپارب؛ همارا.
ثقۀ‌الاسلامی، علیرضا (1394)، درآمدی بر اخلاق اطلاعات، تهران: اساطیر پارسی؛ چاپار.
حری، عباس (1390)، اخلاق انتشارات علمی، شیراز: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام.
درخشانی، لعبت و سعید رضائی‌ شریف‌آبادی (1393)، از اخلاق حرفه‌ای دانش‌کاران تا اخلاق اطلاعاتی، تهران: کتاب‌دار.
دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی (1386)، «برنامة درسی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی (در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری)»، بازیابی‌شده در تاریخ 14 اردیبهشت 1396 از:
<http://www.old.msrt.ir/fa/prog/ApprovedCourses/Forms/AllItems.aspx> .
شقاقی، مهدی و محمدرضا وصفی (1394)، «تعریف و دسته‌بندی جامعه‌شناختی از حوزة‌ اخلاق اطلاعات»، تعامل انسان و اطلاعات، س 2، ش 2.
صدری‌فرد، عصمت و شعبان طاهری (1389)، اخلاق حرفه‌ای در کتاب‌داری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
فتح‌زاده، حسن (1393)، هوسرل، اخلاق، دریدا، تهران: ققنوس.
فدائی، غلامرضا (1389)، مقدمهای بر هویت کتاب‌داری و اطلاعرسانی، تهران: نهاد کتاب‌خانه‎های عمومی کشور.
قراملکی، احد فرامرز، لعبت درخشانی، و سعید رضائی‌ شریف‎آبادی (1390)، اخلاق حرفه‌ای کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی، تهران: سمت.
کتاب‌خانه، موزه، و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (4 خرداد 1392)، «نقد کتاب اخلاق حرفه‌ای در کتاب‌داری و اطلاع‌رسانی در دانشگاه تهران»، بازیابی‌شده در تاریخ 14 اردیبهشت 1396 از:
لوفور، هانری (1395)، فضا، تفاوت، زندگی روزمره: خوانش هانری لوفور، ترجمة‌ افشین خاکباز، تهران: تیسا.
مرادزاده، علیرضا، علی پوراحمد، و سارا اسدی (1393)، شرح ویژگی‌های اخلاق حرفه‌ای کتاب‌داران در آیینة اسلام، تهران: دبیزش.
میرباقری، محمدمهدی (1392)، نگاهی بنیادین به نسبت اخلاق و فناوری اطلاعات، قم: دفتر نشر معارف.
هولمز، رابرت ال. (1389)، مبانی فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ مسعود علیا، ویراست سوم، تهران: ققنوس.
 
Fallis, D. (2009), “A Conceptual Analysis of Disinformation”, iConference, Chapel Hill: NC, California, USA.
Floridi, L. (2006), “Information Ethics, its Nature and Scope”, in: Moral Philosophy and Information Technology, J. van den Hoven and J. Weckert (eds.), Cambridge: Cambridge University Press.
Hauptman, R. (2002), Ethics and Librarianship, London: McFarland & Co.
Mann, William C. and Sandra A. Tompson (1988), “Rhetorical Structure Theory: Toward a Functional Theory of Text Organization”, Text, vol. 8, no. 3.
Mason, R. O. (1986), Four Ethical Issues of the Information Age, MIS Quarterly, March.