نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• سید‌محمد‌رضا ابن الرسول ¹
• مریم جلائی ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

² دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
علوم بلاغی همانند صرف و نحو در آغاز به ‌منظور فهم اسرار و رموز قرآن کریم و وجوه اعجاز بیانی آن و با محوریت آیات نورانی قرآن و نیز اشعار جاهلی صورت گرفت، ولی رفته‌رفته به سایر متون نظم و نثر عربی راه یافت و به‌ صورت قواعدی منسجم تدوین شد و به ظهور تألیفات ارزش‌مندی در این زمینه انجامید. یکی از این تألیفات ارزش‌مند کتاب جواهرالبلاغة تألیف سید‌احمد هاشمی است که به ‌منزلة بهترین کتاب آموزش بلاغت شناخته شد، و تا کنون ده‌ها بار تجدید چاپ شده است.
این کتاب مانند همۀ تألیفات بشری کاستی‌ها و نادرستی‌‌هایی دارد که با بهره‌گیری از آموزه‌های بلاغت عربی در کتب آموزشی قدیم، در سه مبحث علم بیان: تشبیه، مجاز و کنایه به نقد آن پرداخته‌ایم و پاره‌ای از تعاریف و شواهد کتاب که نارسا یا نادرستند را مشخص کرده‌ایم. در این بررسی معلوم شد که مؤلف در مباحث مربوط به علم بیان از برخی اصطلاحات بلاغی تعریفی ارائه نداده‌ است؛ اما قسمت عمدۀ نقائص و نادرستی‌های این کتاب در حیطۀ مثال‌های مؤلف است که خواننده در برخی از آن‌ها با کم‌ترین تأمل و یا مقایسۀ آن با سایر شواهد موجود در کتاب متوجه کاستی‌های آن می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها: جواهرالبلاغة
• نقد
• بیان
• تشبیه
• مجاز
• کنایه

موضوعات

• زبان و ادبیات عربی

عنوان مقاله [English]

Investigating and Criticizing the Courses of the Subject of ‘Rhetoric’ in Javaher Al-Balaghah in Comparison to the Old Eloquence Textbooks

نویسندگان [English]

• Sayyed MohammadReza Ibnorrasool ¹
• Maryam Jalaei ²

¹

²

چکیده [English]

The eloquence such as grammar and syntax were created, at first, for understanding the secrets and mysteries of holy Quran and its rhetorical miracle aspects by considering the Quran and also the ignorance verses; but they were gradually applied in other poetry and prose in Arabic texts and compiled in the forms of coherent rules and finally this process caused the existence of valuable books. One of these valuable books was Javaher Al-balaghah, written by Sayyed Ahmad Hashemi, which was used as the best textbooks in teaching the eloquence. Hence it has been published many times.
In spite of what is mentioned, the book, similar to any other human written works, has some defects and inaccuracies. It is investigated and shown in the present article that some of definitions and the expressions of the book are insufficient or inaccurate according to educational courses of old books in the field of Arabic eloquence in the three title of eloquence-simile, metonymy and allegory. The investigation illustrated that the writer, in case of rhetorical subjects, did not define some expressions but the major inaccuracies and deficiencies of the book are related to the writer’s examples in which the readers can realize his negligence even after a little thinking and comparing to the other testifiers of the book.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Javaher Al-balaghah
• criticism
• Rhetoric
• simile
• metonymy
• allegory