نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

حدود ده سال است که کمیتۀ برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصمیم گرفته است رشتۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی را به گرایش‌های مختلف تقسیم کند. مبنای اولیۀ این تقسیم‌بندی انواع ادبی ارسطویی است. بر این اساس، یکی از این گرایش‌‌ها ادبیات غنایی است. در این مقاله، که به‌روش انتقادی ـ مروری نوشته شده است، یکی از دروس این گرایش به‌نام «آثار غنایی غیرمنظوم» نقد و بررسی می‌شود. اصطلاح «غیرمنظوم» در عنوان درس‌نامه نارساست. باتوجه‌به سایر اجزای درس‌نامه بهتر است اصطلاح «منثور» جای‌گزین آن شود. هم‌چنین، اصطلاح «شناخت تحلیلی» در هدف مبهم است و بهتر است از اصطلاح «بررسی تحلیلی» استفاده شود. باتوجه‌به رئوس مطالب و منابع آشکار است که طراحان این درس‌نامه از استاد درس خواسته‌اند تا داستان‌های عامیانۀ بلند را به‌عنوان منابع اصلی تدریس کند. این داستان‌ها، باتوجه‌به ‌این‌که سالیان متمادی به‌صورت شفاهی دربین مردم نقالی می‌شده است، اجزای متنوعی دارد و از منظر ساختاری ارتباط چندانی با سرفصل گرایش ادبیات غنایی ندارد. بهتر است متون منثور موزون، متون نثر فنی، و داستان‌‌‌های مدرن فارسی به‌عنوان منابع این درس‌نامه مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Course “Non-Poetic Lyrical Works” In the PhD Field of Persian Language and Literature, Lyrical Orientation

نویسنده [English]

  • Omid Zakeri Kish

Assistant Professor of Persian Language and Literature, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

For about ten years, the planning committee of the Ministry of Science, Research and Technology has decided to divide the PhD program in Persian language and literature into different orientations. The basic premise of this division is the Aristotelian literary genres. Accordingly, one of these orientations is lyrical literature. In this article, which is written in a critical-review method, one of the courses in this field, called “Non-Poetic Lyric Works”, is reviewed. The term "non-poetic" is insufficient in the title of the course. Due to the other components of the course, it is better to replace it with the term "prose". Also, the term "analytical cognition" is ambiguous in purpose and it is better to use the term "analytical study". Given the heads of the content and References, it is clear that the designers of this course have asked the teacher to teach long folk tales as the main Reference. These tales have various components due to the fact that they have been narrated orally among the people for many years and from a structural point of view, they have little to do with the title of the lyrical literature field. It is better to consider rhythmic prose texts, technical prose texts and modern Persian stories as the References of this course.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aristotelian Literary Genres
  • PhD Field of Persian Language and Literature
  • Lyrical Literature Orientation
  • Persian Prose Texts
اخوان ثالث، مهدی (1339)، «خسروانی و لاسکوی»، یغما، س 13، ش 10.
انصاری هروی، خواجه عبدالله (۱۳۷۷)، مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری، تصحیح و مقابله و فهارس از سرور مولایی، تهران: طوس.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1345)، «نفثة المصدور»، راه‌نمای کتاب، س 9، ش 1.
بویس، مری (1368)، «گوسان پارتی و سنت خنیاگری در ایران»، در: دو گفتار دربارۀ خنیاگری و موسیقی ایران، ترجمۀ بهزاد باشی، تهران: آگاه.
بهار، محمدتقی (1370)، سبک‌شناسی، تهران: امیرکبیر.
بیات، حسین (۱۳۸۷)، داستان‌نویسی جریان سیال ذهن، تهران: علمی و فرهنگی.
بیغمی، محمد (1339)، داراب‌نامه، تصحیح و مقدمه و تعلیقات ذبیح‌الله صفا، ج1، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بیغمی، محمد (1341)، داراب‌نامه، تصحیح و مقدمه و تعلیقات ذبیح‌الله صفا، ج2، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بیغمی، محمد (1388)، فیروزشاه‌نامه، به‌کوشش ایرج افشار و مهران افشاری، تهران: چشمه.
پاینده، حسین (1388)، داستان کوتاه در ایران، تهران: نیلوفر.
پاینده، حسین (1397)، نظریه و نقد ادبی، تهران: سمت.
جوینی، عطاملک (1387)، تاریخ جهان‌گشای جوینی، براساس نسخۀ علامۀ قزوینی، به‌اهتمام احمد خاتمی، تهران: علم.
حسن‌‌آبادی، محمود (1386)، «سمک عیار: افسانه یا حماسه؟»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، س 40، ش 3.
حق‌شناس، علی‌محمد (1373) «نظم، نثر، و شعر؛ سه گونه ادب»، در: مجموعه‌مقالات دومین کنفرانس زبان‌شناسی، به‌کوشش علی میرعمادی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
خطیبی، حسین (1366)، فن نثر، تهران: زوار.
ذاکری‌کیش، امید (1393)، «تحلیل ساختاری زبان غنایی (با تکیه بر نفثة المصدور)»، فصل‌نامۀ جستارهای زبانی، دورۀ 5، ش 2.
ذاکری‌کیش، امید (1394)، «تحلیل محتوای غنایی نفثة المصدور»، پژوهش‌نامۀ ادب غنایی، س 13، ش 24.
ذاکری‌کیش، امید (1397)، «تحلیل وجه‌‌های غنایی در داستان‌‌های عاشقانه»، فصل‌نامۀ متن‌پژوهی ادبی، س 22، ش 78.
راوندی، محمدبن علی (۱۳۶۴)، راحة الصدور و آیة السرور، به‌تصحیح محمد اقبال، تهران: امیرکبیر.
رزم‌جو، حسین (1374)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1372)، شعر بی‌دروغ، شعر بی‌‌نقاب، تهران: علمی.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1375)، از گذشتۀ ادبی ایران، تهران: الهدی.
زیدری نسوی، شهاب‌الدین (1344)، سیرت جلال‌الدین منکبرنی، به‌تصحیح و با مقدمه و تعلیقات مجتبی مینوی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
زیدری نسوی، شهاب‌الدین (1381)، نفثة المصدور، تصحیح و توضیح امیرحسن یزدگردی، تهران: توس.
سرفصل دکتری زبان و ادبیات فارسی (1390)، گرایش ادبیات غنایی در برنامه‌های مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بازیابی در: <https://prog.msrt.ir/fa/grid/phd->.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، «اصول هنر قصه‌گویی در ادب فارسی»، در: ارج‌نامۀ شهریاری، به‌کوشش محسن باقرزاده، تهران: توس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1394)، در هرگز و همیشۀ انسان: از میراث خواجه عبدالله انصاری، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1392)، سبک‌‌شناسی نثر، تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1396)، تاریخ تطور نثر فارسی، تهران: سمت.
صفا، ذبیح‌الله (1363)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
صفوی، کورش (1380)، گفتارهایی در زبان‌شناسی، تهران: هرمس.
فخرالزمانی، عبدالنبی (1392)، طراز الاخبار، به‌تصحیح سیدکمال حاج‌ سیدجوادی و با همکاری حسین یاسینی، تهران: پژوهشکدۀ هنر.
قاسمی‌‌پور، قدرت (1389)، «وجه دربرابر گونه: بحثی در قلمرو نظریۀ انواع ادبی»، فصل‌نامۀ نقد ادبی، س 3، ش 10.
گلشیری، هوشنگ (۱۳۸۲)، نیمۀ تاریک ماه، تهران: نیلوفر.
میرصادقی، جمال (1366)، ادبیات داستانی، تهران: ماهور.
میرصادقی، جمال (1383)، داستان و ادبیات، تهران: آیۀ مهر.
ناصح جرفاذقانی، ابوالشرف (۱۳۴۵)، ترجمۀ تاریخ یمینی، تصحیح جعفر شعار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
نجدی، بیژن (۱۳۸۵)، یوزپلنگانی که با من دویده‌اند، تهران: مرکز.
وراوینی، سعدالدین (۱۳۸۱)، مرزبان‌نامه، به‌کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران: صفی‌علی‌شاه.
 
Freedman, Ralph (1963), The Lyrical Novel: Studies in Herman Hesse, Andre Gide, and Virginia Woolf, Princeton: Princeton University Press.