پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نگاهی به کتاب شاهنامۀ (1) نامورنامۀ شهریار (گزیده‌ای برای درس شاهنامۀ کارشناسی)

جمیله اخیانی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 1-20

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.30019.1770

چکیده
  انتخاب بخش‌هایی از متون کهن و توضیح دشواری‌های آن‌ها در قالب گزیده‌های دانشگاهی برای تدریس در رشتة زبان و ادبیات فارسی از تألیفاتی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است. کتاب شاهنامۀ (1) نامورنامۀ شهریار که در انتشارات سمت منتشر شده یکی از این گزیده‌هاست که حاصل دقت‌نظر شاهنامه‌شناس برجسته، سجاد آیدنلو، است که کتابی درخور را ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
مرثیه‌ای بر مرثیه‌خوان مدائن (نقد و بررسی کتاب مرثیه‌خوان مدائن)

آرش امرایی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 21-47

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.30527.1819

چکیده
  دیوان خاقانی از آثار شایستۀ ادبیات فارسی است که به دیریابی و دشوارفهمی مشهور است. ازاین‌رو، در مقایسه با دیگر دیوان‌های شعر فارسی دیوان خاقانی کم‌‌تر مورداقبال شارحان قرار گرفته‌ است. در این میان، گزیده‌گویی و گزیده‌گزینی دامن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده‌ است و گزیده‌‌هایی چند از قصاید خاقانی شرح و منتشر شده‌ است. یکی از ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بررسی انتقادی تصحیح تذکرۀ‌الاولیا

معصومه امیرخانلو

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 49-70

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35287.2157

چکیده
  چاپ و انتشار تصحیح تذکرۀ‌الاولیای عطار نیشابوری، که از امهات متون نثر فارسی به‌شمار می‌رود، در سال 1398 به‌همت دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی به‌انجام رسید. از اولین تصحیح انتقادی تذکرۀ‌الاولیا، به‌تصحیح رینولد الین نیکلسون، بیش از یک قرن می‌گذرد، اما تصحیح تازه‌ای که صورت گرفته است از بسیاری جهات بر تصحیح سایرین برتری دارد، زیرا ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بررسی انتقادی کتاب قصۀ سلیمان متنی کهن از حوزۀ زبانی آذربایجان

میلاد بیگدلو؛ فرزانه فرحزاد

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 71-97

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34424.2100

چکیده
  قصۀ سلیمان نوشتۀ ابویعقوب یوسف‌بن علی‌بن عمر تبریزی است که تاریخ نوشته‌شدن آن به سال‌های پایانی سدۀ ششم تا سال‌های آغازین سدۀ هفتم بازمی‌گردد. این کتاب به‌کوشش علی‌رضا امامی و ادوان امیری‌نژاد نخستین‌‌بار در سال ۱۳۹۸ در بنیاد موقوفات افشار به‌همکاری نشر سخن به‌چاپ رسیده است. متن به‌دست‌داده‌شده، باوجود کوشش بسیار و ارزش‌مند ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
آسیب‌شناسی مقولة ویرایش در کتب ادبیات فارسی دورة متوسطه

محمدرضا پاشایی؛ سعید قاسمی پرشکوه

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 99-132

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33309.2015

چکیده
  مقولة ویرایش در کتب درسی موضوعی است که با دیدگاه علمی می‌توان به آسیب‌شناسی آن‌ پرداخت. هدف این جستار که ساختار آن از کل به جزء تنظیم و در ذکر شواهد نیز از روش نمونة آماری استفاده شده است بیان برخی مشکلات و کاستی‌ها در حوزة ویرایش کتب درسی فارسی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری است و ازآن‌جاکه هرساله گروه تألیف کتب آموزشی در این ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نگرش انتقادی به پای‌بندی کتب‌ فارسی به ساحت زیبایی‌شناسی و هنری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

فاطمه جعفری کمانگر؛ مریم زارعی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 133-154

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.31811.1912

چکیده
  در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم‌ و تربیت و سوق‌دادن دانش‌آموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتاب‌های درسی اتفاق ‌می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش ‌و ‌پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجه‌به راه‌بردهای نظام جمهوری ‌اسلامی تدوین‌ شده است تا ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
شد نرگسی هلاک ز تیغ جفای تو نقد تصحیح دیوان نرگسی ابهری

علی جلالی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 155-175

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32797.1963

چکیده
  طبع آثار نویافتة کهن اگر به‌دقت و با اصولی علمی انجام گیرد، راه‌گشای تحقیقات حوزه‌های مختلف دانش خواهد بود اما اگر بی‌‌دقتی در آن راه یابد، خود ره‌زن می‌‌شود و گرهی بر گره‌‌ها می‌‌افزاید. دیوان نرگسی ابهری از این جمله است که بدخوانی‌‌های بسیار در آن راه یافته است و محقق ادبی نمی‌‌تواند بهرة لازم را از آن ببرد. مصحح این دیوان، ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرسان از محتوای کتاب‌های تاریخ زبان فارسی براساس الگوی هَیَجامَد

زهرا جهانی؛ شیما ابراهیمی؛ سمیرا بامشکی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 177-200

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32980.1980

چکیده
  هَیَجامَد تلفیقی از دو واژۀ (هیجان و بسامد) است که به هیجانات متأثر از استفادۀ حواس مختلف در یادگیری توجه می‌کند که، باتوجه‌به اهمیت هیجانات در تدوین کتاب‌های درسی، می‌تواند مدنظر قرار بگیرد. در پژوهش حاضر به‌منظور کیفیت بخشی و بازنگری محتوای آموزشی کتاب‌های تاریخ زبان فارسی به بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرسان در بهره‌گیری ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی درس‌نامۀ «آثار غنایی غیرمنظوم» در سرفصل دکتری زبان و ادبیات فارسی، گرایش غنایی

امید ذاکری کیش

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 201-224

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30420.1827

چکیده
  حدود ده سال است که کمیتۀ برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصمیم گرفته است رشتۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی را به گرایش‌های مختلف تقسیم کند. مبنای اولیۀ این تقسیم‌بندی انواع ادبی ارسطویی است. بر این اساس، یکی از این گرایش‌‌ها ادبیات غنایی است. در این مقاله، که به‌روش انتقادی ـ مروری نوشته شده است، یکی از دروس این گرایش به‌نام ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نگاهی به زمان و حکایت و مختصری دربارۀ اصطلاح روایت/ حکایت (récit/ narrative)

محمد راغب

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 225-247

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32952.1978

چکیده
  کتاب سه جلدی زمان و حکایت (1983-1985) پل ریکور (1913-2005) را مهشید نونهالی از فرانسه به فارسی برگردانده که در سال 1397 به‌صورت کامل توسط نشر نی روانۀ بازار شده است. کتاب ریکور اثری دشوار به‌شمار می‌‌رود که فهم آن نیازمند آشنایی نسبتاً کاملی با رشته‌‌ها و شاخه‌‌های گوناگون علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، ادبیات، روایت‌‌شناسی، و... ‌‌است. ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
معرفی و نقد کتاب چشم‌اندازی به تحولات ادبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزۀ شعر و داستان

فاطمه راکعی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 249-272

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29253.1703

چکیده
  کتاب چشم‌اندازی به تحولات ادبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزۀ شعر و داستان، نوشتۀ بهجت‌السادات حجازی، در سال 1394 در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ و منتشر شده است. مقالۀ حاضر با هدف معرفی و نقد کتاب مذکور نوشته شده و ویژگی‌های شکلی و محتوایی آن را موردبررسی قرار داده است. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که کتاب، در کلیت آن، چه به‌لحاظ ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی کتاب درسی تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی

زینب رضاپور

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 273-297

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.31201.1869

چکیده
  این پژوهش در نظر دارد کتاب تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی را که از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده است ارزیابی‌ کند. این اثر، در مقایسه با آثار مشابه، گامی فراتر رفته و مؤلف محترم کتابی به‌نسبت روش‌مندتر، جامع‌تر، و کاربردی‌تر را عرضه‌ کرده ‌است. نظم منطقی در بیان مباحث، ارائة دسته‌بندی‌های ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بررسی انتقادی جریان فرهنگ‌نویسی در زبان فارسی عامیانه «با تکیه بر دوازده فرهنگ زبان فارسی عامیانه»

قدسیه رضوانیان؛ سیاوش حق جو؛ لیلا درویشعلی پورآستانه

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 299-328

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.15950.1234

چکیده
  هرچند از دوران قاجار تا کنون حدود شصت فرهنگ زبان فارسی عامیانه تدوین شده است، کم‌‌آگاهی فرهنگ‌‌نویسان یا پای‌بندنبودن آنان به اصول فرهنگ‌‌نویسی در پیکره‌نگاری، نگاه ذوقی و گذشته‌‌نگر آن‌‌ها به زبان عامیانه، نازل‌‌نگری زبان عامیانه دربرابر زبان رسمی، و ترس از ورود واژگان تابوشکن در زبان معیار از سوی سیاست‌‌گذاران فرهنگی ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نگاهی انتقادی به کتاب ادبیات کودک در ایران: درس‌نامۀ دانشگاهی

امیرحسین زنجانبر؛ ایوب مرادی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 329-359

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33989.2073

چکیده
  کتاب ادبیات کودک در ایران درس‌نامه‌‌ای دانشگاهی است که اکثر سرفصل‌‌های وزارت علوم را برای دو واحد درس «ادبیات کودک» در مقطع کارشناسی پوشش می‌‌دهد. نویسندۀ کتاب مذکور، محمد دهریزی، از مؤلفان کتاب «نگارش» دورۀ متوسطه، دانش‌‌آموختۀ ادبیات و از شاعران و نویسندگان حوزۀ کودک و نوجوان است که آثارش برندۀ جایزه‌‌های متعددی ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی کتاب سرّ سخنان نغز خاقانی

آسیه فرحی یزدی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 361-379

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33918.2065

چکیده
  کتاب سرّ سخنان نغز خاقانی اثر محققانۀ جدید در عرصۀ خاقانی‌‌پژوهی است که به‌دلیل روش علمی، نگاه زیباشناسانه، اشراف و تعمق نویسنده تألیفی ارزش‌مند محسوب می‌‌شود. این کتاب مشتمل‌بر‌‌ چهار مجلد است که تاکنون دو جلد آن به‎طبع رسیده است. در این نوشتار، جلد نخست آن را معرفی، نقد، و بررسی کرده‌‌ایم. در ابتدای نوشتار، بخش‌‌های مختلف ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر تأثیر ادبیات کلاسیک فارسی در داستان‌نویسی معاصر

سیدعلی قاسم‌زاده

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 381-406

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30864.1845

چکیده
  از پرسش‌های بنیادین در عرصة ادبیات داستانی جدید در ایران میزان پیوند این حوزه با ادبیات کلاسیک فارسی است. اهمیت این پرسش زمانی آشکار می‌شود که در نظر داشته باشیم قاطبة منتقدان و محققان حوزة ادبیات داستانی رمان و داستان کوتاه را محصول هنری وارداتی (غربی) می‌دانند و بر این باورند که ورود و گسترش داستان‌نویسی جدید به ایران را بایست ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
روش‌شناسی و اخلاقِ استناد نقد کتاب درس‌گفتارهای نقد ادبی عبدالحسین زرین‌کوب

علیرضا محمدی کله‌سر

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 407-427

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33726.2049

چکیده
  روش‌شناسی پژوهش ادبی، به‌ویژه در حوزة استناد، با اخلاق پژوهش پیوندی ژرف دارد. به‌عبارت‌دیگر، اشکالات روش‌شناختی می‌توانند خطاهای اخلاقی را نیز در‌پی داشته باشند. در مقالة حاضر، کتاب درس‌گفتارهای نقد ادبی عبدالحسین زرین‌کوب از همین منظر مورد‌نقد قرار گرفته است. مرز مبهم میان گفتار نویسنده و گفتار نقل‌شده از منابع این کتاب ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی وزن سروده‌های فارسی تاریخ بیهقی‌ در تصحیح یاحقی ـ سیدی

یداله محمدی؛ سید احمد پارسا

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 429-453

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.30661.1831

چکیده
  تاریخ بیهقی از متون منثور فارسی است که در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ‌ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شود. تاکنون شش تصحیح از تاریخ بیهقی انجام شده که تصحیح فیاض و تصحیح یاحقی ـ سیدی بیش‌تر مورداقبال پژوهش‌گران قرار گرفته ‌است. ازآن‌جاکه وجود یک تصحیح منقح کار تعلیم‌و‌تعلم این اثر را آسان‌تر می‌سازد، پژوهش حاضر به ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و مقایسۀ شیوۀ تاریخ‌ادبیات‌نگاری دو کتاب تاریخ و تحول ادبیات جدید ایران و پایه‌گذاران نثر جدید فارسی

مهری مساعد؛ سعید حسامپور

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 455-479

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32906.1976

چکیده
  مدت‌ها پس از آفرینش نخستین رمان‌ها و داستان‌های کوتاه فارسی، آثاری پژوهشی دربارة این آثار داستانی به‌وجود آمد. در این پژوهش، شیوۀ تاریخ‌نگاری نخستین تاریخ‌ادبیات‌های داستانی (یعنی کتاب تاریخ و تحول ادبیات نوین ایران و کتاب پایه‌گذاران نثر جدید فارسی)، که هم‌زمان در خارج از کشور انتشار یافته‌اند، بررسی شده است. در این مقاله، ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی تفاسیر صوفیانۀ قرآن

محمد رضا موحدی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، صفحه 481-497

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35681.2200

چکیده
  درمیان قرآن‌پژوهان غربی که به دیدۀ انصاف به متون اسلامی، به‌ویژه قرآن، نگریسته‌اند خانم کریستین سندز هم‌چنان شیوۀ استادان مشتاق و محتاط خود را می‌پیماید. او در کتاب تفاسیر صوفیانۀ قرآن از سدۀ چهارم تا نهم، نخست به بررسی پیش‌فرض‌های هرمنوتیکی صوفیه پرداخته و سپس مقایسه‌ای تحلیلی کرده است میان روش‌های عارفانِ مفسّر ذیل داستان ...  بیشتر