پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
رضا امینی
چکیده
در این مقاله، کتاب تاریخ ترجمه در ایران، نوشتۀ عبدالحسین آذرنگ، بررسی و نقد شده است. نثر روان و ویرایش دقیق کتاب، پیراستهبودن آن از غلط‌های نگارشی، و ارائۀ شماری نکتۀ خوب دربارۀ ترجمه در برخی دوره‌های تاریخ ایران از ویژگیهای نیکویی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب به وجود آن‌ها پی می‌‌برد. تکراری‌بودن بسیاری از مطالب ...
بیشتر
در این مقاله، کتاب تاریخ ترجمه در ایران، نوشتۀ عبدالحسین آذرنگ، بررسی و نقد شده است. نثر روان و ویرایش دقیق کتاب، پیراستهبودن آن از غلط‌های نگارشی، و ارائۀ شماری نکتۀ خوب دربارۀ ترجمه در برخی دوره‌های تاریخ ایران از ویژگیهای نیکویی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب به وجود آن‌ها پی می‌‌برد. تکراری‌بودن بسیاری از مطالب و اِتکایِ بیش از اندازۀ کتاب به شماری از منبعها، کلیگویی، حاکمنبودن سامان مشخصی بر تقسیم‌‌بندی محتوا، دقیقنبودن برخی از اطلاعات تاریخی ارائه‌شده، و... نیز از ضعفهایی است که خواننده به‌هنگام خواندن کتاب با آن روبهرو می‌شود. ازسوی‌دیگر، باتوجه‌به آنکه دربارۀ تاریخ ترجمه در برخی از دوره‌های تاریخ ایران پژوهشهای بیشتری انجام شده است، بهتر بود که در این کتاب بیشتر بر آن بخشهایی از تاریخ ترجمه در ایران تمرکز میشد که پژوهش چندانی دربارۀ آن انجام نشده است.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
شیما جعفری دهقی
چکیده
شهرستان‌های ایران‌شهر یا شهرستان‌های ایران رسالۀ کوچکی است به زبان فارسی میانه و موضوع آن جغرافیای تاریخی شهرهاست. این رساله را تاکنون، هدایت، عریان، تفضلی، و دریایی به زبان فارسی منتشر کرده‌اند. تورج دریایی در سال 2002 م به‌هم‌راه ترجمۀ فارسی و انگلیسی این متن را منتشر کرد1 و شهرام جلیلیان آن را در سال 1388 ش به فارسی برگرداند. در ...
بیشتر
شهرستان‌های ایران‌شهر یا شهرستان‌های ایران رسالۀ کوچکی است به زبان فارسی میانه و موضوع آن جغرافیای تاریخی شهرهاست. این رساله را تاکنون، هدایت، عریان، تفضلی، و دریایی به زبان فارسی منتشر کرده‌اند. تورج دریایی در سال 2002 م به‌هم‌راه ترجمۀ فارسی و انگلیسی این متن را منتشر کرد1 و شهرام جلیلیان آن را در سال 1388 ش به فارسی برگرداند. در پژوهش حاضر به بررسی ترجمۀ جلیلیان از این رساله خواهیم پرداخت، البته جلیلیان در این اثر یادآور شده که ترجمۀ متن فارسی میانه از دریایی است. برای دقیقترشدن بررسی و تطبیق آن با ترجمههای دیگر، ترجمۀ دریایی و تفضلی ذکر شده است. ابتدا، واجنویسی بند موردنظر ذکر شده و سپس ترجمۀ هریک از آن‌ها بهترتیب تاریخی نوشته شده است. سپس، توضیحات و نظر نگارنده آمده است. برایند این پژوهش نشان داد که هریک از ترجمههای متون فارسی میانه به فارسی نکات جدیدی دارند که به درک هرچه بهتر ما از متون فارسی میانه و اندیشۀ ایرانیان باستان کمک خواهند کرد.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
محمود جعفری دهقی
چکیده
کتاب دوازده متن باستانی حاصل سال‌ها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان به‌ویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هریک از مقالات نخست به ارائۀ منابع، سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ متن، یادداشت‌های لغت‌‌شناسی، و توضیح ابهامات متن پرداخته است. این کتاب شامل «گزارش شطرنج»، «داستان یوشت فریان»، «ماه فروردین ...
بیشتر
کتاب دوازده متن باستانی حاصل سال‌ها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان به‌ویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هریک از مقالات نخست به ارائۀ منابع، سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمۀ متن، یادداشت‌های لغت‌‌شناسی، و توضیح ابهامات متن پرداخته است. این کتاب شامل «گزارش شطرنج»، «داستان یوشت فریان»، «ماه فروردین روز خرداد»، «یادگار زریرانم، «آمدن شاه بهرام ورجاوند»، «سور سخن»، «خویشکاری ریدکان و اندرز به کودکان»، «فرخنامهم»، «تخمهشماری زرتشت»، «چیم درون»، «آفرین پیغامبر زرتشت» است. این کتاب بهواسطۀ دقتنظر در ترجمۀ متون و احتوا بر یادداشت‌های ارزش‌مند مؤلف حائز اهمیت بسیار است. بااین‌حال، تألیف یادشده نظر به اصول و شیوههای علمی در کار تصحیح و ترجمۀ متون باستانی عاری از کاستی‌های قابلتوجه نیست، بهطوریکه این کاستیها گاه به اصل تألیف آسیب رسانیده است. آنچه در همۀ مجموعه موجب آسیبی جدی شده عدم تصحیح انتقادی متون پهلوی یعنی مقابلۀ دستنویسها، حرفنویسی و آوانویسی متون، و ذکر اختلاف نسخ است. بدیهی است که بدون چنین روشی نمیتوان ترجمۀ معتبری از متون بهدست داد.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
مریم دانای طوس
چکیده
کتاب طراحی برنامۀ آموزشی زبان فرایند طراحی برنامۀ درسی را با جزئیات توصیف می‌کند و فرصت‌هایی برای تمرین و کاربست فراهم می‌آورد. این کتاب که نوشتۀ پُل نِیشن و جان مکالیستر است در سال 2010 منتشر شده، توسط میردهقان، مجیدی، حاجی‌باقری، و فرهی به زبان فارسی برگردان شده و در سال 2016 منتشر شده است. در این مقاله، برگردانِ فارسیِ کتاب بررسی ...
بیشتر
کتاب طراحی برنامۀ آموزشی زبان فرایند طراحی برنامۀ درسی را با جزئیات توصیف می‌کند و فرصت‌هایی برای تمرین و کاربست فراهم می‌آورد. این کتاب که نوشتۀ پُل نِیشن و جان مکالیستر است در سال 2010 منتشر شده، توسط میردهقان، مجیدی، حاجی‌باقری، و فرهی به زبان فارسی برگردان شده و در سال 2016 منتشر شده است. در این مقاله، برگردانِ فارسیِ کتاب بررسی و نقد شده و بعضی از امتیازات و کاستی‌های آن برشمرده شده است. براساس یافتههای این مطالعه، این کتاب نکات مثبتی نظیر معرفی بحث برنامۀ درسی و فرایند طراحیِ آن در بافت آموزش زبان دوم/ خارجی در جامعۀ زبانشناسیِ عمومی ایران دارد؛ اما بیتوجهی به بعضی از اصول نگارش و ویرایش، عدم رعایت پارهای از نکات دستوری، معادلگذاری نادرست بعضی از الفاظ تخصصی، و عدم کاربرد معادل بعضی از واژه‌ها به‌صورت یکدست در متن کتاب باعث می‌شود که خوانندههای آن در مواردی نتوانند کنه مطلب را دریابند و بهرۀ لازم را از آن ببرند، اما ازآنجاکه مبحث برنامۀ درسی و به‌ویژه برنامۀ درسی زبان دوم/ خارجی درمیان زبانشناسان عمومی ایران تاحدودی مغفول مانده است، برگردان فارسیِ این کتاب برای پرکردن چنین خَلَئی ضروری بوده و ازاینرو تلاش مترجمان آن شایستۀ سپاسگزاری است.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
احمد رمضانی؛ عبدالسعید محمد‌شفیعی؛ زینب یزدانی
چکیده
در این مقاله نقاط قوت و ضعف ظاهری و محتوایی کتاب زبانآموزی، جملهسازی، و نگارش پایۀ سوم ابتدایی تحلیل می‌شود. پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است و از دو رویکرد کیفی (گروه کانونی و تحلیل محتوا) و کمی استفاده شده است. نمونه‌گیری در بخش کیفی به‌صورت هدف‌مند و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بوده است. برخی از نقاط ...
بیشتر
در این مقاله نقاط قوت و ضعف ظاهری و محتوایی کتاب زبانآموزی، جملهسازی، و نگارش پایۀ سوم ابتدایی تحلیل می‌شود. پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است و از دو رویکرد کیفی (گروه کانونی و تحلیل محتوا) و کمی استفاده شده است. نمونه‌گیری در بخش کیفی به‌صورت هدف‌مند و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بوده است. برخی از نقاط قوت محتوایی کتاب عبارت‌اند از عنوان مناسب کتاب، عدم سوگیری قومی و جنسیتی، توجه به فعالیت‌‌های موردعلاقۀ دانشآموزان. برخی از نقاط ضعف محتوایی عبارت‌اند از نامناسب‌بودن فهرست مطالب، سنگین‌بودن حجم مطالب، و توجه‌نکردن به توانایی زبانی دانشآموزان آسیب‌دیدۀ شنوایی. در بخش کمی، نمونۀ آماری شامل معلمان پایۀ سوم کودکان آسیب‌دیدۀ شنوایی استان اصفهان (35 نفر) بوده که از شیوۀ سرشماری استفاده شده است. نتایج پژوهش در بخش کمی نشان میدهد هم‌بستگی میان نمره‌های دو ویژگی یادشده برابر با 85/0 بوده که با احتمال خطای کم‌تر از 01/0 معنی‌دار است. مقدار t به‌دست‌آمده برای دو گروه هم‌بسته از نمره‌‌ها برابر با 103/0 با درجۀ آزادی 33 در سطح 05/0 معنی‌دار نیست و به‌عبارت‌دیگر میانگین نمرۀ ارزیابی معلمان از ویژگیهای ظاهری و محتوایی کتاب زبانآموزی، جملهسازی، و نگارش با یک‌دیگر تفاوتی ندارد.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
امیر زندمقدم؛ فرانک اسلامی
چکیده
باتوجه‌به نقش مهم بازخوردهای تصحیحی شفاهی در پیشرفت یادگیری زبان و فقدان پژوهش کافی درخصوص نگرش مدرسان زبان، به‌خصوص مدرسان زبان فارسی، به ارائۀ بازخورد تصحیحی شفاهی، هدفِ پژوهش حاضر بررسی، تحلیل، و نقد نگرش مدرسان زبان فارسی به ارائۀ بازخورد شفاهی و نیز بررسی عملکرد آن‌ها در کلاس است. بدین منظور، پانزده مدرس زبان فارسی از میان ...
بیشتر
باتوجه‌به نقش مهم بازخوردهای تصحیحی شفاهی در پیشرفت یادگیری زبان و فقدان پژوهش کافی درخصوص نگرش مدرسان زبان، به‌خصوص مدرسان زبان فارسی، به ارائۀ بازخورد تصحیحی شفاهی، هدفِ پژوهش حاضر بررسی، تحلیل، و نقد نگرش مدرسان زبان فارسی به ارائۀ بازخورد شفاهی و نیز بررسی عملکرد آن‌ها در کلاس است. بدین منظور، پانزده مدرس زبان فارسی از میان مدرسان زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان انتخاب شدند و به پرسش‌نامۀ مورداستفاده پاسخ دادند. این پرسش‌نامه بیست سؤال بسته‌پاسخ در مقیاس لیکرت پنج‌گزینه‌ای و سؤالات بازپاسخ بود. نتایج تحلیل داده‌های کمی و کیفی نشان داد که مدرسان زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نگرش مثبتی درقبال بازخوردهای تصحیحی شفاهی دارند و بیش‌ترین فراوانی از نظر نوع بازخوردها در کلاس راه‌برد فراخوانی و کم‌ترین فراوانی تکرار درخواست روشن‌سازی و فرازبانی است. می‌توان نتیجه گرفت که نگرش مثبت مدرسان زبان فارسی به بازخورد تصحیحی شفاهی باعث شده است که استفاده از آن در عملکردشان نیز آشکار شود. هم‌چنین، می‌توان ادعا کرد که مدرسان زبان فارسی از طیف متنوعی از بازخوردها استفاده می‌کنند، ولی بازخورد فراخوانی بسامد بالاتری دارد. نتایج این پژوهش می‌تواند به کمک مدرسان زبان فارسی، پژوهش‌گران این حوزه، و نیز طراحان دوره‌های تربیت‌مدرس زبان فارسی آید.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
گلرخ سعیدنیا
چکیده
(1396، تهران، نشر نی، 358 صفحه، چاپ دوم؛ چاپ اول 1390) پرداخته می شود. در دوران اخیر فرایند نقد به مرحله ای از رشد خود رسیده که در زمینه های بسیار متنوعی تأثیرگذار بوده است. به این منظور، ابتدا زمینه‌ای از نظریه‌هایی که در این کتاب موردبحث قرار گرفته و مطلبی کوتاه راجع‌به نویسندۀ کتاب ارائه شده است و سپس مروری کوتاه بر آثاری از فاولر ...
بیشتر
(1396، تهران، نشر نی، 358 صفحه، چاپ دوم؛ چاپ اول 1390) پرداخته می شود. در دوران اخیر فرایند نقد به مرحله ای از رشد خود رسیده که در زمینه های بسیار متنوعی تأثیرگذار بوده است. به این منظور، ابتدا زمینه‌ای از نظریه‌هایی که در این کتاب موردبحث قرار گرفته و مطلبی کوتاه راجع‌به نویسندۀ کتاب ارائه شده است و سپس مروری کوتاه بر آثاری از فاولر می شود که بنیان گذار زبان شناسی انتقادی بوده و رویکردهای انتقادی دیگری را رقم زده است. تبلور و تحقق نظریات فاولر بعدها در آثار صاحب نظران علوم انسانی به‌خصوص زبان شناسی، جامعه شناسی، و... بهچشم می خورد. این بررسی با رویکردی فرمالیستی و انتقادی به نقد ترجمۀ کتاب موردنظر میپردازد و به ارزیابی معادل سازی ها و پیوست های الحاقی (شامل واژه نامه ها و کتاب نامه ها) مترجم می پردازد، با این نتیجه گیری که بخشی از این ملحقات که به آن اشاره شده ضروری نبوده است و کمکی به درک بهتر مخاطب نمی کند.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
ساغر شریفی
چکیده
کتاب فرهنگنویسی: مبانی نظری و کاربردی حاوی مقالاتی درباب فرهنگنویسی به‌قلم گروهی از فرهنگ‌نویسان معروف و معتبر است. فرهنگنویسی مدرن در ایران علمی نوپاست و آثار منتشرشده در این حوزه در زبان فارسی اندک‌اند. این امر و نیز وجود برخی اشکالات در انتخاب و ترجمة این مقالات نگارنده را بر آن داشت تا، ضمن برشمردن نکاتی چند، نظر خواننده ...
بیشتر
کتاب فرهنگنویسی: مبانی نظری و کاربردی حاوی مقالاتی درباب فرهنگنویسی به‌قلم گروهی از فرهنگ‌نویسان معروف و معتبر است. فرهنگنویسی مدرن در ایران علمی نوپاست و آثار منتشرشده در این حوزه در زبان فارسی اندک‌اند. این امر و نیز وجود برخی اشکالات در انتخاب و ترجمة این مقالات نگارنده را بر آن داشت تا، ضمن برشمردن نکاتی چند، نظر خواننده را به پارهای از این موارد جلب کند و وی را در انتخاب اثری مناسب با نیازهای خود یاری کند. در این مقاله، ویژگیهای این کتاب از دو جنبة صوری و محتوایی موردبررسی قرار گرفته و بیان شده است که اشکالاتِ موجود عمدتاً به انتخاب مقالات و همسطحنبودن آن‌ها، اشتباهبودن برخی معادلگذاریها، و رعایتنکردن یک‌دستی در آن مربوط می‌شود.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
حمید رضا شعیری؛ فاطمه سیدابراهیمی
چکیده
کتاب سیر نشانه‌شناسی مجموعۀ مقالاتی است که زیرنظر پاول کوبلی (2001) منتشر شده است. راحله قاسمی ترجمۀ این کتاب را برعهده داشته و نشر سیاه‌رود آن را منتشر کرده است. این کتاب شامل ده فصل است و درمجموع مسئلۀ اصلی فصل‌ها تعامل نشانه‌شناسی با جهان پیرامون و تجربۀ زیستۀ حضور است. نویسندگان این کتاب در یک نکته اشتراک دارند: ساختارهای زبانی ...
بیشتر
کتاب سیر نشانه‌شناسی مجموعۀ مقالاتی است که زیرنظر پاول کوبلی (2001) منتشر شده است. راحله قاسمی ترجمۀ این کتاب را برعهده داشته و نشر سیاه‌رود آن را منتشر کرده است. این کتاب شامل ده فصل است و درمجموع مسئلۀ اصلی فصل‌ها تعامل نشانه‌شناسی با جهان پیرامون و تجربۀ زیستۀ حضور است. نویسندگان این کتاب در یک نکته اشتراک دارند: ساختارهای زبانی درونمتنی نمیتوانند پاسخگوی نیازهای حوزۀ مطالعات نشانه‌شناسی باشند و لازم است که واقعیتهای کاربردی جهان بیرون به نظام نشانهها ترجمه شوند یا انتقال یابند. به همین دلیل، در این کتاب عناصر فرهنگی، اجتماعی، زیستی، و اخلاقی در تعامل با جهان نشانهها معرفی شده‌اند. اگرچه دیدگاه‌‌های نظری ارائه‌شده خوب و قابلفهماند، ما را با الگوی مطالعاتی که قابلاستفاده در طرح و تحقیق در مسائل انسان و به‌ویژه نشانهانسانشناسی باشد مواجه نمیکنند. هدف اصلی ما این است که نشان دهیم چگونه از نشانه‌شناسی سخت به نشانهانسانشناسی نرم عبور میکنیم. روش بررسی ما متکی بر دیدگاه نشانهکاربردشناسی و نشانهمعناشناسی گفتمانی است. مهمترین دستاورد این تحقیق بررسی نقش پدیدارشناسی و کاربردشناسی فرهنگی در سیر تحول علم نشانه‌شناسی است.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
مهدی صفایی‌قلاتی
چکیده
تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار ...
بیشتر
تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار کتاب است که تلویحاً نظریة «تحلیل بنیادی» را نظریه‌ای دارای قابلیت‌های بالقوه برای تبیین معرفت زبانی در زبانشناسی امروز توصیف می‌کند. در خوانشی از نظریة یلمزلف در سایة انگارة شناختی کانت آشکار می‌شود که بنیادکردن «ضرورت پیشینی» بر «ساختار» نقصان اساسی مشترک در بنیان نظری رویکردهای صورت‌گرا، ازجمله نظریة «تحلیل بنیادی» یلمزلف، است و همین امر باعث شده است که نظریة یلمزلف نه‌تنها نتواند در تبیین «معرفتی خودبسنده» به‌توفیق برسد، بلکه به نقیض خود یعنی نظریه‌ای «متعالی» بدل شده، با خردگرایی پیوند خورده، و از چالش‌های پیش‌روی نظریه‌های عینیت‌گرا در امان نمانده است. از همین‌روست که «تحلیل بنیادی» یلمزلف کماکان در سایة نظریه‌های مبتنی‌بر واقع‌گرایی تجربی در رویکردهای شناختی جدید به‌حاشیه رفته است و در آیندة زبانشناسی نیز احتمالاً جایگاهی استوار نخواهد داشت.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
مسعود قیومی
چکیده
دستور وابستگی یکی از دستورهای صورت‌گراست که براساس وابستگی بین عناصر واژگانی یک جمله بنا نهاده شده است. این وابستگیها مبتنی‌بر ظرفیت واژگان است. بنابراین، بازنمایی معنایی واژه‌ها در چهارچوب ظرفیت ستون‌فقرات این دستور است. مقالۀ حاضر براساس سه رأس مطالب به بررسی و نقد کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروههای خودگردان ...
بیشتر
دستور وابستگی یکی از دستورهای صورت‌گراست که براساس وابستگی بین عناصر واژگانی یک جمله بنا نهاده شده است. این وابستگیها مبتنی‌بر ظرفیت واژگان است. بنابراین، بازنمایی معنایی واژه‌ها در چهارچوب ظرفیت ستون‌فقرات این دستور است. مقالۀ حاضر براساس سه رأس مطالب به بررسی و نقد کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروههای خودگردان در دستور وابستگی میپردازد. ابتدا مروری مختصر بر فصلهای کتاب ارائه می‌شود. سپس به تحلیل و ارزیابی اثر پرداخته و نقاط ضعف و قوت کتاب از زوایای مختلف بررسی می‌شود. در این بخش از نظر اصطلاحشناسی و بیان مفاهیم نکاتی مطرح می‌شود. ازآنجاکه دستور وابستگی جزء دستورهای زایشی نیست، مقایسهای بین دستور وابستگی و ساخت سازهای انجام شده است تا درک محتوا برای خوانندهای آسان شود که پیشزمینۀ دستور زایشی دارد و از تشویش ذهن وی درمورد برخی مفاهیم پایهای بکاهد. درانتها، درمورد چگونگی توسعۀ دستور وابستگی در این کتاب نکات و پیشنهادهایی ارائه می‌شود.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
رامین گلشائی
چکیده
این مقاله به بررسی و نقد ترجمة کتاب استعاره، نوشتة دیوید پانتر، میپردازد که محمدمهدی مقیمی‌زاده آن را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات علم آن را منتشر کرده است. پانتر در این کتاب کارکردهای استعاره را در حوزه‌های مختلف دانش بشری، از ادبیات و فلسفه تا سیاست و روان‌کاوی، می‌کاود. ترجمة کتاب از دو منظر صوری و محتوایی بررسی شده است. در ...
بیشتر
این مقاله به بررسی و نقد ترجمة کتاب استعاره، نوشتة دیوید پانتر، میپردازد که محمدمهدی مقیمی‌زاده آن را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات علم آن را منتشر کرده است. پانتر در این کتاب کارکردهای استعاره را در حوزه‌های مختلف دانش بشری، از ادبیات و فلسفه تا سیاست و روان‌کاوی، می‌کاود. ترجمة کتاب از دو منظر صوری و محتوایی بررسی شده است. در بررسی صوری کتاب به‌لحاظ فنی، ساختاری، ویژگیهای ویرایشی، و نگارشی بررسی شده است. ارزیابی محتوایی اثر شامل بررسی دقت و صحت ترجمه و معادل‌گزینی‌ها می‌شود. اضافه‌شدن بخشی تحت عنوان پی‌نوشت‌های مترجم در ترجمۀ فارسی، پانویسی اصطلاحات تخصصی و اسامی خاص، و روانی نثر ترجمه از نقاط قوت کتاب است. ازسوی‌دیگر، وجود اشکالات ویرایشی و نگارشی، ضعف در معادل‌گزینی‌های دقیق، عدم یک‌دستی در انتخاب معادل‌ها، ضعف در رمزگشایی از ساختار زبان مبدأ، و مخدوش‌شدن استعاره‌ها در فرایند ترجمه از نقاط ضعف این کتاب است. کتاب استعاره این پتانسیل را دارد که افق‌های فکری جدیدی را پیش‌روی خوانندگان فارسی‌زبان بگشاید، به‌خصوص برای خوانندگانی که زمینة مختصری درباب موضوع داشته باشند. بااین‌حال، فهم بهتر مثال‌ها و استعاره‌های به‌کاررفته در آن‌ها نیازمند مراجعه به متن اصلی خواهد بود.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
مسعود مُشیّدی؛ مجتبی مقصودی
چکیده
در این مقاله، واژهنامۀ توصیفی فرهنگنویسی نوشتۀ فریبا قطره با رویکردی توصیفی ـ انتقادی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، هم جنبه‌‌های صوری و ساختاری کتاب از نظر رعایت اصول نگارش علمی موردتوجه قرار گرفته و هم محتوای کتاب از منظر چیستی و اهمیت مطالب مندرج در آن بررسی شده است. از این بابت که مؤلف توانسته است ...
بیشتر
در این مقاله، واژهنامۀ توصیفی فرهنگنویسی نوشتۀ فریبا قطره با رویکردی توصیفی ـ انتقادی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، هم جنبه‌‌های صوری و ساختاری کتاب از نظر رعایت اصول نگارش علمی موردتوجه قرار گرفته و هم محتوای کتاب از منظر چیستی و اهمیت مطالب مندرج در آن بررسی شده است. از این بابت که مؤلف توانسته است برای اولین‌بار در زبان فارسی، فرهنگ تخصصی واژگان حوزۀ فرهنگنویسی را با استفاده از منابع معتبر گردآوری، معادل‌یابی، و توصیف کند، کار ارزش‌مند و درخور توجهی صورت گرفته است، اما درعین‌حال ایرادهایی نیز بر این کتاب وارد است. از نظر صوری به‌لحاظ شیوۀ نگارش، در استفاده از قلم و اندازۀ مناسب برای برخی زیرمدخل‌‌ها، ایرانیک‌کردن یا ایرانیک‌نکردن برخی واژه‌ها، ترتیب الفبایی، نظام ارجاع‌دهی، و در صفحه‌‌بندی ناهماهنگی‌هایی در کتاب دیده می‌شود. از نظر محتوایی هم کتاب ایرادهایی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به نبود حدومرز دقیق در تعریف برخی مدخل‌ها، ارائۀ برخی تعاریف بسیار کوتاه و ناقص، فقدان برخی واژه‌‌های ضروری فرهنگنویسی، ارجاع کور و گاهی اوقات گیج‌‌کننده برای کاربر، نبود جدول اعلام، نام‌ها، علائم آوایی و برخی کدهای دستوری موردنیاز، و هم‌چنین عدم ارائۀ مثال مناسب در برخی موارد ضروری اشاره کرد.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
رضا مقدم کیا
چکیده
مقالۀ حاضر به نقد ترجمۀ کتاب بهداشت زبان (1395) نوشتۀ دبورا کمرون (2012) اختصاص دارد. کار بررسی و نقد ترجمۀ این کتاب برمبنای مدل نقد ترجمۀ خانم کاتارینا رایس (Reiss 2000) و در سطوح مختلف معنایی، دستوری، واژگانی، و سبکی به‌انجام خواهد رسید. در این مقاله هم‌چنین اصل کتاب کمرون و اهم مباحث مطرح‌‌شده در آن معرفی خواهد شد. کمرون در این کتاب دیدگاه‌‌های ...
بیشتر
مقالۀ حاضر به نقد ترجمۀ کتاب بهداشت زبان (1395) نوشتۀ دبورا کمرون (2012) اختصاص دارد. کار بررسی و نقد ترجمۀ این کتاب برمبنای مدل نقد ترجمۀ خانم کاتارینا رایس (Reiss 2000) و در سطوح مختلف معنایی، دستوری، واژگانی، و سبکی به‌انجام خواهد رسید. در این مقاله هم‌چنین اصل کتاب کمرون و اهم مباحث مطرح‌‌شده در آن معرفی خواهد شد. کمرون در این کتاب دیدگاه‌‌های حامیان پاکی زبان و گروه مقابل آن‌ها، یعنی زبانشناسان، را بررسی و نقد می‌کند. وی هم‌چنین یکرشته گفتمانها، سیرهها، اعمال، و اقداماتی را معرفی می‌کند که حول محور کنترل تغییر در زبان قرار میگیرند و به این فعالیت‌ها و اقدامات نام کلی «بهداشت زبان» را اطلاق می‌کند. یافتههای این بررسی نشان میدهند که متن ترجمۀ این کتاب در هیچیک از سطوح موردبررسی در مدل رایس به تعادل دست نیافته است. بدفهمی و انتقال نادرست معانی و مفاهیم، گرتهبرداری دستوری، ناروانی متن، برابریابیهای نامناسب، و آمیختن سبک گفتاری با نوشتار ازجمله اشکالاتی است که در متن ترجمه بهوفور مشاهده می‌شود. درنتیجه می‌توان گفت که کیفیت متن ترجمه بههیچروی درخور زبان مشترک ایرانیان نیست.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
شیما نبی فر
چکیده
در این مقاله کتاب روان‌شناسی زبان، نوشتۀ دیوید دبلیو. کرول با ترجمۀ حشمت‌اله صباغی، نقد شده است. کتاب به‌لحاظ صوری و محتوایی توصیف و ترجمۀ آن براساس عواملی مانند سبک نویسنده، گزینش معادلهای واژگان عمومی و تخصصی، مسائل دستوری و نحوی، علائم سجاوندی و قواعد نگارشی، اشتباهات تایپی، و دقت و صحت در ترجمه و امانت‌داری بررسی شده است. ...
بیشتر
در این مقاله کتاب روان‌شناسی زبان، نوشتۀ دیوید دبلیو. کرول با ترجمۀ حشمت‌اله صباغی، نقد شده است. کتاب به‌لحاظ صوری و محتوایی توصیف و ترجمۀ آن براساس عواملی مانند سبک نویسنده، گزینش معادلهای واژگان عمومی و تخصصی، مسائل دستوری و نحوی، علائم سجاوندی و قواعد نگارشی، اشتباهات تایپی، و دقت و صحت در ترجمه و امانت‌داری بررسی شده است. اشکالات ترجمه عبارت است از عدم به‌کارگیری فاصله‌‌ها و نیم‌فاصله‌ها و علائم سجاوندی و نقطه‌گذاری نامناسب، جملات پیچیده در ترجمه علی‌رغم روان‌بودن و فهم‌پذیربودن متن انگلیسی کتاب، انتخاب معادلهای پیچیده و کم‌بسامد، و به‌کارگرفتن واژ‌های عربی کم‌کاربرد به‌جای معادلهای ساده و پربسامد. البته در مواردی معادل اصطلاحات تخصصی خوب انتخاب شده است. امانت‌داری در ترجمه تقریباً رعایت شده است. نتیجۀ بررسی نشان میدهد که کتاب به‌لحاظ کیفیت ترجمه ویژگیهای چندانی ندارد و سطح آن متوسط است. اساسی‌ترین ایراد کتاب این است که خواننده باید به‌منظور درک بسیاری از جملات آن‌ها را چندبار بخواند. باوجوداین، باتوجه‌به کمبود منابع فارسی در زمینۀ روان‌شناسی زبان دانشجویان و متخصصان می‌توانند از این کتاب استفاده کنند، به‌شرط‌آن‌که ایرادهای ذکرشده در ویراست‌های بعدی اصلاح شود.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
امیررضا وکیلی فرد؛ نادیا احمدی خلخالی
چکیده
برای ارزیابی و نقد علمی منبع آموزشی نبض زندگی (1395)، دو گروه شامل 25 نفر مدرس آموزش زبان فارسی و هم‌چنین 32 فارسی‌‌آموز غیرایرانی این منبع را براساس گویه‌های بازبینۀ میکلی (2005) بررسی کردند. داده‌های حاصل درمورد رتبه‌بندی زیربخش‌های بازبینه به‌شیوۀ آمار توصیفی تحلیل و با یک‌دیگر مقایسه شده‌اند. در بخش نخست، یعنی درس‌نامه، تمامی ...
بیشتر
برای ارزیابی و نقد علمی منبع آموزشی نبض زندگی (1395)، دو گروه شامل 25 نفر مدرس آموزش زبان فارسی و هم‌چنین 32 فارسی‌‌آموز غیرایرانی این منبع را براساس گویه‌های بازبینۀ میکلی (2005) بررسی کردند. داده‌های حاصل درمورد رتبه‌بندی زیربخش‌های بازبینه به‌شیوۀ آمار توصیفی تحلیل و با یک‌دیگر مقایسه شده‌اند. در بخش نخست، یعنی درس‌نامه، تمامی زیربخش‌های محتوا، واژه‌ها و دستور زبان، تمرین‌ها و فعالیت‌ها، و جذابیت متن و ساخت فیزیکی از دید مدرسان مطلوب‌اند؛ اما از نظر فارسی‌آموزان، دو زیربخش واژه‌ها و دستور زبان و زیربخش تمرین‌ها و فعالیت‌ها مطلوب نیستند. برای بخش راه‌نمای مدرس، سه زیربخش مشخصات کلی، اطلاعات پس‌‌زمینه، و راه‌نمای روششناسی از نظر هردو گروه وضعیت مطلوبی ندارند. درمورد بخش آخر بازبینه، یعنی بافت، هم نظر مدرسان و هم نظر فارسی‌آموزان مطلوب است. در بخش دوم پژوهش، بخش بافت برای هردو گروه در بهترین رتبه در مطلوبیت قرار دارند. برای مدرسان، زیربخش واژه‌ها و دستور زبان و برای فارسی‌آموزان، زیربخش محتوا در ردیف دوم بهترین رتبه‌بندی‌اند. زیربخش جذابیت متن و ساخت فیزیکی برای هردو گروه از نظر جایگاه در سومین رتبۀ مطلوبیت قرار دارد. پژوهش‌گران می‌توانند از این نتایج برای ارزیابی توان‌مندی‌ها و کاستی‌های نبض زندگی بهر‌ه گیرند.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
محمدجواد هادی‌زاده
چکیده
ضرورت آموزش م‍ؤثر و کاربردی دستور براساس نظریه‌ها و رویکردهای نوین آموزش زبان دوم امری پذیرفته شده است. پژوهش حاضر می‌کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که متون به‌کار گرفته‌شده در مراکز آموزش زبان فارسی تا چه اندازه با دستاوردهای علمی آموزش دستور هم‌گام‌اند و در همین جهت به ارزیابی محتوای دستور در دو مجموعۀ آموزش نوین زبان فارسی و ...
بیشتر
ضرورت آموزش م‍ؤثر و کاربردی دستور براساس نظریه‌ها و رویکردهای نوین آموزش زبان دوم امری پذیرفته شده است. پژوهش حاضر می‌کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که متون به‌کار گرفته‌شده در مراکز آموزش زبان فارسی تا چه اندازه با دستاوردهای علمی آموزش دستور هم‌گام‌اند و در همین جهت به ارزیابی محتوای دستور در دو مجموعۀ آموزش نوین زبان فارسی و آموزش فارسی به فارسی میپردازد. چهارچوب نظری این پژوهش رویکرد دستور آموزشی است. با بررسی بخش دستور این کتابها مشخص شد که آموزش نوین فارسی با همۀ کوششی که برای بهروزبودن ارائه میدهد، سیر مطالب دستوری در آن مشخص نیست، بر نقش نحوی کلمهها به‌جای کاربرد آن‌ها تأکید شده است و جملهها و ساختارهای آموزشدادهشده شکل واقعی و کاربردی زبان فارسی را منعکس نمیکنند. در مجموعۀ آموزش فارسی به فارسی نیز هرچند الگوی ساده به دشوار برای آموزش دستور انتخاب شده، آموزش ضمنی درکنار آموزش صریح موردتوجه قرار گرفته، اما موقعیتها و کارکردهای آموزشدادهشده کاربردی نیستند و تمرین‌ها و تکلیفهای ارتباطی کم‌تر موردتوجه قرار گرفتهاند. در پایان مقاله، پیشنهادهایی برای تدوین متون آموزشی کاربردیتر به‌ویژه در زمینۀ آموزش دستور ارائه خواهد شد.
پژوهشی
زبانشناسی و زبانهای باستانی
سعیدرضا یوسفی؛ مهین ناز میردهقان فراشاه
چکیده
هدف از پژوهش حاضر نقد و بررسی پژوهشی با عنوان «منطقۀ کاسپین و جنوب آذربایجان: کاسپین و تاتی» نوشتۀ دونالد ال. استیلو (2019) است. این پژوهش که در قالب فصل پنجم از کتاب زبانها و زبانشناسی آسیای غربی: رویکردی منطقهای سازمان‌دهی شده است، خود شامل ده بخش و زیربخش‌‌هایی متعدد است. از لحاظ نظری و روششناسی، این پژوهش برمبنای ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر نقد و بررسی پژوهشی با عنوان «منطقۀ کاسپین و جنوب آذربایجان: کاسپین و تاتی» نوشتۀ دونالد ال. استیلو (2019) است. این پژوهش که در قالب فصل پنجم از کتاب زبانها و زبانشناسی آسیای غربی: رویکردی منطقهای سازمان‌دهی شده است، خود شامل ده بخش و زیربخش‌‌هایی متعدد است. از لحاظ نظری و روششناسی، این پژوهش برمبنای زبانشناسی منطقهای (areal linguistics) و رده‌‌شناسی منطقهای (areal typology) است و به بررسی ویژگیهای جغرافیایی، واژگانی، دستوری، و آوایی دو خانوادۀ زبانی ایرانی شمال غربی، یعنی کاسپین و تاتی، میپردازد که در مناطق جغرافیایی جنوب و غرب دریای خزر تکلم می‌‌شوند. در تقسیم‌‌بندی ارائه‌شده در زبانهای کاسپین و تاتی، استیلو دسته‌‌بندی جدیدی را با عنوان «تاتی‌‌مانندها» (Tatoid) نیز معرفی می‌کند که شامل گونه‌های «رودباری» و «طالقانی» است. از نظر استیلو علت این طبقه‌بندی خاص آن است که این دو گونه دراصل زبانهای تاتی بودند که به‌دلیل تأثیرات شدید کاسپین و فارسی تمامی ویژگیهای ساختاری تاتی را از دست داده‌‌اند. از اهم نتایج این پژوهش می‌توان دسته‌‌بندی جدید فوق را، که استیلو نخستین‌بار در این اثر معرفی کرده، برشمرد. علاوه‌برآن، تعیین مرزهای هم‌گویی گروههای تاتی و کاسپین که تقریباً با مرزهای جغرافیایی ایران و همسایگان شمالی‌‌اش انطباق نسبی یافته است، کاری نو در زبانشناسی منطقهای به‌شمار می‌رود.
