پژوهشی
فلسفه
حسن احمدی زاده
چکیده
امروزه بسیاری از مستشرقان برای فلسفه در فرهنگ‌های شرقی اصالت قائل‌اند و بسیاری از مفاهیم کلیدی در این فرهنگ‌ها را برخاسته از متن تمدن‌های شرقی می‌دانند. این باور باعث شده است تا مستشرقان به بررسی مفاهیم مطرح در فلسفه‌های شرقی همت گمارند و برخی از آن‌ها را با مفاهیم مطرح در فلسفه‌های غربی تطبیق دهند. الیور لیمن از جمله اندیشمندان ...
بیشتر
امروزه بسیاری از مستشرقان برای فلسفه در فرهنگ‌های شرقی اصالت قائل‌اند و بسیاری از مفاهیم کلیدی در این فرهنگ‌ها را برخاسته از متن تمدن‌های شرقی می‌دانند. این باور باعث شده است تا مستشرقان به بررسی مفاهیم مطرح در فلسفه‌های شرقی همت گمارند و برخی از آن‌ها را با مفاهیم مطرح در فلسفه‌های غربی تطبیق دهند. الیور لیمن از جمله اندیشمندان غربی است که در دو دهۀ اخیر آثاری ارزشمند دربارۀ فلسفه‌های شرقی به‌ویژه فلسفۀ اسلامی نگاشته است. در جستار حاضر برآنیم تا یکی از مهم‌ترین این آثار را با عنوان مفاهیم کلیدی در فلسفه‌های شرقی بررسی و نقد کنیم. لیمن در این اثر با گردآوری مفاهیم کلیدی در فلسفه‌های شرقی چون هندوئیسم، بودیسم، آیین کنفوسیوس، و فلسفۀ اسلامی توضیحاتی مختصر برای هر اصطلاح بیان کرده است. از مهم‌ترین محاسن اثر لیمن آن است که سعی کرده است این مفاهیم را در ساختار تمدنی فلسفه‌های شرقی تبیین کند. اما او برخی مفاهیم کلیدی در این فلسفهها به‌ویژه فلسفۀ اسلامی را مطرح نکرده یا توضیح چندان روشنی دربارۀ آن‌ها نداده است. هم‌چنین، توضیحات برخی مدخلها در این اثر کافی نیست و حتی لیمن از بیان برخی اصطلاحات کلیدی در فلسفه‌های شرقی غفلت ورزیده است.
پژوهشی
فلسفه
مهدی اسدی
چکیده
در کتاب خوش‌آمدگویی به تناقض، نوشتۀ رحمان شریف‌زاده، که به‌کمک آرای گراهام پریست از صدق برخی تناقض‌ها در جهان محقَّق دفاع می‌کند، از نظر ظاهری (مثل ویرایش ادبی و ...) به‌ندرت به مشکلی برمی‌خوریم. ما در این نوشتار بیشتر به تحلیل و ارزیابی محتوایی اثر پرداخته و افزون‌بر چند پیش‌نهاد، در مواردی دیدگاه‌های نویسنده و/ یا تناقض‌باوران ...
بیشتر
در کتاب خوش‌آمدگویی به تناقض، نوشتۀ رحمان شریف‌زاده، که به‌کمک آرای گراهام پریست از صدق برخی تناقض‌ها در جهان محقَّق دفاع می‌کند، از نظر ظاهری (مثل ویرایش ادبی و ...) به‌ندرت به مشکلی برمی‌خوریم. ما در این نوشتار بیشتر به تحلیل و ارزیابی محتوایی اثر پرداخته و افزون‌بر چند پیش‌نهاد، در مواردی دیدگاه‌های نویسنده و/ یا تناقض‌باوران را بهچالش کشیدهایم. مثلاً گفتهایم که پارادوکس پیشگفتار و حالات مرزی موردبحث را نمیتوان تناقض واقعی بهشمار آورد. هم‌چنین، برای اعتقاد به تناقض‌باوری به امر خلاف شهودی چون واقع سلبی نیاز نیست. در بررسی منطق پارادوکس به اصلاح جدول ارزش نقیض و استلزام منطقی پرداختهایم: بهجای t = f ، p = p و f = t باید گفت: t = f ˅ p، p = t ˅ f و f = t ˅ p؛ در حالتهای t→p، p→p و p→f نیز بهجای ارزش p باید گفت: t˅f. برپایۀ این اصلاحها، اشکال بر اعتبار قاعدۀ وضع مقدم در منطق پارادوکس وارد نیست. درمجموع خواهیم دید که وجود چنین کتابی در زبان فارسی ضروری است.
پژوهشی
فلسفه
محمد اصغری؛ ندا محجل
چکیده
این مقاله به نقد و بررسی کتاب شناخت هگلگرایی، نوشتة رابرت سینربرینک، با ترجمة مهدی بهرامی به‌ویراستاری محمدمهدی اردبیلی می‌پردازد. در این نوشته، ابتدا به تحلیل محتوایی متن کتاب صرف‌نظر از ترجمة فارسی آن می‌پردازیم و به نقش هگل در فلسفة اروپایی به‌ویژه نقش او در شکل‌گیری تفکر ساختارگرا و پساساختارگرای فرانسوی اشاره می‌‌کنیم ...
بیشتر
این مقاله به نقد و بررسی کتاب شناخت هگلگرایی، نوشتة رابرت سینربرینک، با ترجمة مهدی بهرامی به‌ویراستاری محمدمهدی اردبیلی می‌پردازد. در این نوشته، ابتدا به تحلیل محتوایی متن کتاب صرف‌نظر از ترجمة فارسی آن می‌پردازیم و به نقش هگل در فلسفة اروپایی به‌ویژه نقش او در شکل‌گیری تفکر ساختارگرا و پساساختارگرای فرانسوی اشاره می‌‌کنیم و سپس به ارزیابی ترجمة فارسی خواهیم پرداخت. کتاب شناخت هگلگرایی یکی از بهترین کتابهایی است که در کشور ما می‌تواند خلأ ناشی از هگلگرایی در قرن بیستم را تاحدی پر کند، هرچند نویسندة کتاب غالباً با سلیقه و سبکی خاص خود از متفکر مهم فرانسوی یعنی ژاک لکان، که بخشی از اندیشة خودش را مخصوصاً در مفهوم «میل» وامدار هگل است، چشم پوشیده است و این یکی از کاستیهای کتاب است. این مقاله با بیان مقدمهای بهمنظور معرفی نویسنده و اهمیت کتاب او برای خواننده و معرفی صوری و محتوایی اثر و تحلیل محتوای آن سعی کرده است که محاسن و معایب این کتاب را بیان کند. البته پیشنهادهایی برای ترجمة فارسی برخی اصطلاحات آن نیز مطرح شده است.
پژوهشی
فلسفه
حنیف امین بیدختی
چکیده
در نوشتۀ پیشِرو واپسین چاپ دانش‌نامۀ علایی ابن‌سینا را بررسی می‌کنم که به‌همت انتشارات مولی منتشر شده است. به این منظور، افزون‌بر تاریخچۀ چاپ و ویرایش دانش‌نامۀ علایی و ترجمه‌های آن به زبان‌های اروپایی، تبار چاپی «تصحیح» منتشرۀ مولی را نشان می‌دهم، و گوشه‌ای از درستی‌ها و نادرستی‌های رخ‌داده در کار خطیر ناشر و دیباچه‌نگار ...
بیشتر
در نوشتۀ پیشِرو واپسین چاپ دانش‌نامۀ علایی ابن‌سینا را بررسی می‌کنم که به‌همت انتشارات مولی منتشر شده است. به این منظور، افزون‌بر تاریخچۀ چاپ و ویرایش دانش‌نامۀ علایی و ترجمه‌های آن به زبان‌های اروپایی، تبار چاپی «تصحیح» منتشرۀ مولی را نشان می‌دهم، و گوشه‌ای از درستی‌ها و نادرستی‌های رخ‌داده در کار خطیر ناشر و دیباچه‌نگار دانشنامه را گوشزد می‌کنم. نشان خواهم داد که چاپ تازه خطاهای روشی و بنیادینی دارد که باعث می‌شود چاپ مولی از نظر تصحیح و چاپ ناکام باشد، و از نظر فلسفی مهم‌ترین نوآوری ساختاری ابن‌سینا را ضایع کرده باشد. خواهم گفت که دیباچۀ بلند دانش‌نامۀ چاپ مولی هیچ پیوندی با متن کتاب ندارد و از نظر پژوهشی نیز چیزی به دانستههای پژوهشگران درمورد دانش‌نامۀ علایی و فلسفۀ ابن‌سینا نمیافزاید. نتیجه خواهم گرفت که چاپ انتشارات مولی هیچ مزیتی بر چاپهای پیشین ندارد که به‌صورت چاپی یا دیجیتالی دردسترس ابنسیناپژوهان قرار دارند.
پژوهشی
فلسفه
سجاد بهروزی؛ محمدرضا بیات
چکیده
کتاب فلسفۀ اندیشۀ دینی در اسلام و مسیحیت مقایسه‌ای است در حوزۀ الاهیات و در ساختار کلام اشعری و الاهیات کاتولیک با تکیه بر خوانش توماس آکویناس. نویسندگان کتاب ابتدا، با اشاره به جایگاه کلام اشعری در علوم اسلامی و تطور تاریخی آن، ساختار رساله‌های کلامی و ریشه‌های پیدایی الاهیات کاتولیک را بررسی می‌کنند تا بتوانند کلام اشعری و ...
بیشتر
کتاب فلسفۀ اندیشۀ دینی در اسلام و مسیحیت مقایسه‌ای است در حوزۀ الاهیات و در ساختار کلام اشعری و الاهیات کاتولیک با تکیه بر خوانش توماس آکویناس. نویسندگان کتاب ابتدا، با اشاره به جایگاه کلام اشعری در علوم اسلامی و تطور تاریخی آن، ساختار رساله‌های کلامی و ریشه‌های پیدایی الاهیات کاتولیک را بررسی می‌کنند تا بتوانند کلام اشعری و الاهیات کاتولیک را در سطح ریشه‌های پیدایی و روش حل مسائل مقایسه کنند. ارائۀ اطلاعات گسترده دربارۀ کلام اشعری و الاهیات کاتولیک، پرهیز از توجه صرف به شباهتهای ظاهری میان کلام اشعری و الاهیات کاتولیک، و تلاش برای دست‌یابی به زبان مشترک بهمثابۀ دستآورد اساسی مقایسه از نقاط قوت این کتاب و برخی تبیینهای بدون مستند، اشاره به برخی شباهتهای ظاهری میان کلام اسلامی و الاهیات پروتستان باوجود تلاش برای پرهیز از آن، داوریهای جانبدارانه، عدم ارجاع به تمام منابع، عدم رعایت برخی قواعد روش مقایسه‌ای از کاستیهای کتاب و خوانش سخت برخی فقرات متن، ابهام در ترجمۀ برخی جملات، و غلبۀ اصطلاحات عربی و عدم توضیح آن‌ها از کاستیهای ترجمۀ کتاب است.
پژوهشی
فلسفه
عبدالرزاق حسامی فر
چکیده
کتاب تاریخ فلسفه: از دکارت تا لایب‌نیتس جلد چهارم از مجموعۀ نُه‌جلدی تاریخ فلسفه نوشتۀ فردریک کاپلستون است. این مجموعه محور آموزش تاریخ فلسفه در گروه‌های فلسفۀ دانشگاه‌های کشور است و مترجمان توان‌مندی آن را ترجمه کرده‌اند. از این مجموعه دو جلد به فلسفۀ دورۀ جدید در قرون هفدهم و هجدهم اختصاص یافته است. جلد چهارم دربارۀ عقل‌گرایی ...
بیشتر
کتاب تاریخ فلسفه: از دکارت تا لایب‌نیتس جلد چهارم از مجموعۀ نُه‌جلدی تاریخ فلسفه نوشتۀ فردریک کاپلستون است. این مجموعه محور آموزش تاریخ فلسفه در گروه‌های فلسفۀ دانشگاه‌های کشور است و مترجمان توان‌مندی آن را ترجمه کرده‌اند. از این مجموعه دو جلد به فلسفۀ دورۀ جدید در قرون هفدهم و هجدهم اختصاص یافته است. جلد چهارم دربارۀ عقل‌گرایی و جلد پنجم دربارۀ تجربهگرایی است. کاپلستون در جلد چهارم پس از مقدمهای مبسوط، مشتملبر بیان تفصیلی ویژگیهای کلی دورۀ جدید، به بحث درباب اندیشههای فیلسوفان عقلگرای دورۀ جدید یعنی دکارت، پاسکال، مالبرانش، اسپینوزا، و لایب‌نیتس پرداخته است. امتیاز مهم این کتاب حالت تعلیمی آن و اشتمال آن بر آرای مهم هریک از آن فیلسوفان است. مترجم و ویراستار کتاب از استادان فلسفهاند؛ بااینهمه، کتاب بهجهت عدم دقت ناشران در مراحل چاپ مملو از اغلاط صوری و محتوایی است و در چاپهای مکرر این کتاب هنوز آن اغلاط اصلاح نشده است. در این مقاله می‌کوشیم ضمن ارزیابی محتوایی کتاب خطاهای صوری و محتوایی آن را بیان کنیم.
پژوهشی
فلسفه
مزدک رجبی
چکیده
کتاب ایمانوئل کانت، نوشتۀ لوسین گلدمن، از مهم‌ترین آثار کانت‌پژوهی سدۀ بیستم است. در این نوشته ضمن بیان وجوه اهمیت و جنبه‌های بدیع این اثر مضمون ساری و تکرارشوندۀ آن آشکار می‌شود که مسئلۀ انسان و جامعۀ انسانی و نسبت آن دو با جهان است. مهم‌ترین مسئلۀ فلسفۀ جدید و به‌طریق اولی فلسفۀ کانت به‌منزلۀ نمونۀ اعلای تفکر دورۀ روشن‌گری ...
بیشتر
کتاب ایمانوئل کانت، نوشتۀ لوسین گلدمن، از مهم‌ترین آثار کانت‌پژوهی سدۀ بیستم است. در این نوشته ضمن بیان وجوه اهمیت و جنبه‌های بدیع این اثر مضمون ساری و تکرارشوندۀ آن آشکار می‌شود که مسئلۀ انسان و جامعۀ انسانی و نسبت آن دو با جهان است. مهم‌ترین مسئلۀ فلسفۀ جدید و به‌طریق اولی فلسفۀ کانت به‌منزلۀ نمونۀ اعلای تفکر دورۀ روشن‌گری نیز همین است. در نوشتۀ پیشِرو به شرح و بسط زوایای همین مسئله می‌پردازیم. مسئلۀ نامبرده در کل محتوای کتاب جاری و ساری است و این نوشته نیز همراه با آشکارساختن این مضمون در کتاب جایگاه اندیشۀ کانت در فلسفۀ جدید را نیز از همین زاویه بررسی کرده است. این نوشته، ضمن آشکارکردن نقطۀ کانونی مطرح در کتاب، نسبت میان انسان و اجتماع و جهان را به‌منزلۀ نقطۀ تکرارشوندۀ اندیشۀ فلسفۀ عملی کانت آشکار می‌کند. از تلاقی این نقطۀ تکرارشونده با نقاطی دیگر تفاوتها و تمایزهای فلسفه‌های بعدی در سدههای نوزدهم و آغاز سدۀ بیستم رشد کرده‌اند که در بخش نتیجه به آن اشاره شده است.
پژوهشی
فلسفه
محمد سمیعی
چکیده
ترویج علم در حیطۀ عمومی موضوع مهمی است که کم‌تر به آن توجه می‌شود، ولی کتاب علم، جامعه، توسعه: مقالاتی درباب ترویج علم در حیطۀ عمومی، نوشتۀ علی پایا، از دو منظر تاریخی و فلسفی به آن می‌پردازد. این مقاله با هدف معرفی اجمالی و ارزیابی کتاب مزبور نوشته شده است. کتاب با استفاده از رویکرد عقلانیت نقاد تلاش می‌کند نگاه عمومی به علم را ...
بیشتر
ترویج علم در حیطۀ عمومی موضوع مهمی است که کم‌تر به آن توجه می‌شود، ولی کتاب علم، جامعه، توسعه: مقالاتی درباب ترویج علم در حیطۀ عمومی، نوشتۀ علی پایا، از دو منظر تاریخی و فلسفی به آن می‌پردازد. این مقاله با هدف معرفی اجمالی و ارزیابی کتاب مزبور نوشته شده است. کتاب با استفاده از رویکرد عقلانیت نقاد تلاش می‌کند نگاه عمومی به علم را تصحیح و هم‌چنین در چیستی و ضرورت ترویج علم کاوش کند. باوجود کارایی عقلانیت نقاد درجهت تنویر افکار عمومی نسبت به ابطال‌پذیری گزاره‌های علمی، اما اتخاذ صرف این رویکرد کتاب را از توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی که ممکن است در پس ترویج علم وجود داشته باشد و باعث شود نگاه به ترویج علم نگاه ابزاری باشد باز داشته است. ضمیمه‌شدن رویکردهایی که توجه به زمینه‌هایی که علم در آن‌ها تولید و ترویج می‌شود می‌توانست جلوی این کاستی را بگیرد. در مقاله هم‌چنین چند نکته دربارۀ مسائل شکلی کتاب ارائه و سپس چند پیش‌نهاد برای ارتقای محتوای کتاب نیز مطرح شده است که عبارت‌اند از: درنظرگرفتن نقش عامل جنگ در ترویج علم، توجه به نقش تاریخی بازرگانان ایرانی و بیگانگانی که به ایران تردد داشتند، شرح و بسط بیشتر فرصت‌ها و چالش‌های شبکه‌های اجتماعی در ترویج علم، و بالأخره توجه به نخستین بانوی ایرانی که مؤلف یک کتاب درسی در ایران بود. جمع‌بندی مقاله این است که کتاب موردنقد اثر فاخر و ارزش‌مندی است و توجه به نکات ذکرشده می‌تواند باعث ارتقای آن باشد.
پژوهشی
فلسفه
حسن فتحی
چکیده
لئو اشتراوس با آثار کسنوفونی خویش این نویسندۀ دورۀ کلاسیک را که به‌ویژه درمورد معرفی چهرۀ سقراط در محاق افلاطون قرار گرفته بود درمعرض توجه خاص قرار می‌دهد. او معتقد است در شناخت سقراط تاریخی از کسنوفون به‌عنوان منبع مطمئن‌تر از افلاطون می‌توان استفاده کرد. گفتار سقراطی کسنوفونِ او که متن کتاب تدبیر منزل نیز ضمیمۀ آن است هم سقراط ...
بیشتر
لئو اشتراوس با آثار کسنوفونی خویش این نویسندۀ دورۀ کلاسیک را که به‌ویژه درمورد معرفی چهرۀ سقراط در محاق افلاطون قرار گرفته بود درمعرض توجه خاص قرار می‌دهد. او معتقد است در شناخت سقراط تاریخی از کسنوفون به‌عنوان منبع مطمئن‌تر از افلاطون می‌توان استفاده کرد. گفتار سقراطی کسنوفونِ او که متن کتاب تدبیر منزل نیز ضمیمۀ آن است هم سقراط را به ما بهتر میشناساند و هم کسنوفون را. این متن نمونهای است از بهکاربستن آرای اشتراوس در نحوۀ مطالعۀ آثار فلسفی، که خود در دوران پیری و پختگیاش به‌دست می‌دهد. ترجمۀ فارسی این اثر بهقلم یاشار جیرانی کیفیت مقبولی دارد و اثری اصیل با تفسیری معتبر را به حوزۀ فلسفۀ باستان و معاصر اضافه می‌کند. می‌توان نکاتی اصلاحی دربارۀ ترجمۀ وی ذکر کرد که به پارهای از آن‌ها، به‌ویژه ضمن مقابلۀ چند نمونه از متن و ترجمه، اشاره می‌‌کنیم.
پژوهشی
فلسفه
پریسا گودرزی؛ زهرا جبرائیل زاده
چکیده
فصوص الحکم اثر محی‌الدین ابن عربی است. در طول حدود هشت قرن پس از نگارش این اثر نویسندگان بسیاری کوشیده‌اند تا با شرح و تفسیر خود گرهی از گره‌های آن بگشایند. کتاب فصوص الحکم و مکتب ابن‌عربی اثر ابوالعلا عفیفی از متأخرترین تفاسیر فصوص الحکم است که درقالب تعلیقاتی به موشکافی دربارۀ آن می‌پردازد. در این مقاله می‌کوشیم به معرفی ...
بیشتر
فصوص الحکم اثر محی‌الدین ابن عربی است. در طول حدود هشت قرن پس از نگارش این اثر نویسندگان بسیاری کوشیده‌اند تا با شرح و تفسیر خود گرهی از گره‌های آن بگشایند. کتاب فصوص الحکم و مکتب ابن‌عربی اثر ابوالعلا عفیفی از متأخرترین تفاسیر فصوص الحکم است که درقالب تعلیقاتی به موشکافی دربارۀ آن می‌پردازد. در این مقاله می‌کوشیم به معرفی و نقد این کتاب با ترجمۀ محمدجواد گوهری بپردازیم. کتاب حاضر به‌صورت تعلیقه بر فصوص الحکم به‌‌نگارش درآمده است. ازاین‌رو مؤلف تمام عبارات فصوص را بررسی نکرده است. در کتاب حاضر عفیفی کوشیده به زبانی همه‌فهم مباحث عرفانی و فلسفی فصوص را توضیح دهد و به حل برخی دشواری‌های زبانی و فکری ابن‌عربی برای خوانندگان غربی بپردازد که با مباحث وحدت وجود آشنایی کم‌تری دارند. ازاین‌رو این کتاب می‌تواند در فهم مباحث پیچیدۀ فصوص الحکم راه‌گشا باشد. از دیگر نقاط برجسته و مهم این کتاب عدم تعصب نویسنده به ابن‌عربی است که او را تبدیل به ناقدی منصف و داوری بی‌تعصب در ارزیابی این کتاب کرده است. هم‌چنین نویسنده کوشیده با تأکید و تکرار مباحث کلیدی دیدگاه ابن‌عربی در کتاب، ازجمله وحدت وجود، رابطۀ عالم و خدا، و مباحث مربوط به آن، به تثبیت بهتر آن‌ها در ذهن خواننده کمک کند.
پژوهشی
فلسفه
حمیدرضا محبوبی آرانی
چکیده
یافتن معنا در جهانی ناکامل اثری از پروفسور ایدو لاندو کتابی است که با زبانی صمیمی نگاشته شده و سرشار است از مثال‌هایی برگرفته از زندگی نویسنده، تاریخ، سینما، و ادبیات. لاندو در این کتاب می‌کوشد استدلالها و توصیه‌هایی عملی به‌دست دهد تا ما را متوجه جنبه‌های پیشاپیش معنادار زندگی‌های معمولی‌مان سازد و نشان دهد درصورت لزوم ...
بیشتر
یافتن معنا در جهانی ناکامل اثری از پروفسور ایدو لاندو کتابی است که با زبانی صمیمی نگاشته شده و سرشار است از مثال‌هایی برگرفته از زندگی نویسنده، تاریخ، سینما، و ادبیات. لاندو در این کتاب می‌کوشد استدلالها و توصیه‌هایی عملی به‌دست دهد تا ما را متوجه جنبه‌های پیشاپیش معنادار زندگی‌های معمولی‌مان سازد و نشان دهد درصورت لزوم چگونه می‌توانیم این معناداری را افزایش دهیم. وی در این کتاب استدلالهای رایج در ادبیات بحث را معرفی می‌کند که زندگی ما را کامل یا تاحدی بی‌معنا می‌سازند؛ از جملۀ این‌ها استدلالهای مبتنی‌بر کمال‌گرایی، وجود رنج و شر، مرگ و نابودی کامل انسان و حتی کل جهان است. وفق نظر لاندو، این استدلالها درنهایت می‌توانند از معنای زندگی بکاهند، اما آن را یک‌سره محو نمی‌کنند. ما حتی درصورت اعتبار چنین استدلال‌هایی هم‌چنان می‌توانیم جنبه‌های به‌اندازۀ بسنده معناداری در زندگی‌مان بیابیم که درنهایت حاکی از ارزش ذاتی زندگی تک‌تک ما انسان‌ها باشد. کتاب با ارائۀ راه‌بردهایی عملی برای یافتن و بازشناسی این جنبه‌ها پایان می‌یابد. در مقالۀ کنونی پس از بیان لب مطلب هر فصل از کتاب دیدگاه انتقادی خودم را دربارۀ راه‌بردهای لاندو برای به‌چالش‌کشیدن استدلالها علیه معناداری زندگی تقریر می‌کنم.
پژوهشی
فلسفه
شمس الملوک مصطفوی
چکیده
استوین آر. لی هیکس در کتاب تبیین پست‌مدرنیسم به بررسی ریشه‌های تاریخی و فکری جریان پست‌مدرن می‌پردازد و تأثیر آرای روسو، کانت، و فلاسفۀ دیگر را در ایجاد و رشد این جریان نشان می‌دهد. وی از موضع دفاع از غرب و نظام سرمایه‌داری حملات سختی متوجه جریان پست‌مدرن می‌کند و آن را نخستین بیان منسجم و قاطع ضد خردگرایی از کانت به بعد می‌داند ...
بیشتر
استوین آر. لی هیکس در کتاب تبیین پست‌مدرنیسم به بررسی ریشه‌های تاریخی و فکری جریان پست‌مدرن می‌پردازد و تأثیر آرای روسو، کانت، و فلاسفۀ دیگر را در ایجاد و رشد این جریان نشان می‌دهد. وی از موضع دفاع از غرب و نظام سرمایه‌داری حملات سختی متوجه جریان پست‌مدرن می‌کند و آن را نخستین بیان منسجم و قاطع ضد خردگرایی از کانت به بعد می‌داند و برای آن پیآمدهایی چون ضدیت با واقعگرایی متافیزیکی، ذهنیت شناختشناسانه، قرارگرفتن احساس در بطن قضایای ارزشی و درنتیجه نسبیگرایی در زمینۀ دانش و ارزش و کمبهاشدن کار علمی برمیشمارد. مقالۀ حاضر بر آن است که ضمن ارائۀ خلاصهای از آرای هیکس به نقد آن‌ها بپردازد. تلاش خواهد شد نشان داده شود دیدگاه هیکس در پذیرش بیچونوچرای نظم و نظام سرمایه‌داری چگونه گزارش او را از سرچشمههای ایجاد پست‌مدرنیسم و نیز وضعیت فعلی این جریان تحتتأثیر قرار داده و منجر به ارائۀ تحلیلی تقلیلگرایانه و جانبدارانه شده است.
پژوهشی
فلسفه
زهره معماری
چکیده
مقالۀ پیشِرو معرفی، بررسی، و نقد کتاب مثل فیلسوف نوشتن؛ آموزش نگارش مقالۀ فلسفی اثری کاربردی از ای. پی. مارتینیک و ترجمۀ فاطمه مینایی و لیلا مینایی است. انتشارات هرمس آن را در سال 1393 و برای بار دوم در سال 1395 منتشر کرد. این کتاب چنانکه از عنوان آن برمیآید صرفاً نحوۀ نگارش مقالۀ فلسفی را آموزش می‌دهد و به انواع دیگر سبکهای ...
بیشتر
مقالۀ پیشِرو معرفی، بررسی، و نقد کتاب مثل فیلسوف نوشتن؛ آموزش نگارش مقالۀ فلسفی اثری کاربردی از ای. پی. مارتینیک و ترجمۀ فاطمه مینایی و لیلا مینایی است. انتشارات هرمس آن را در سال 1393 و برای بار دوم در سال 1395 منتشر کرد. این کتاب چنانکه از عنوان آن برمیآید صرفاً نحوۀ نگارش مقالۀ فلسفی را آموزش می‌دهد و به انواع دیگر سبکهای نگارش نمیپردازد. کتاب بهنحو روشمندی به تمام جزئیات لازم مقالۀ فلسفی توجه می‌کند و به مخاطب یاد می‌دهد که چگونه مقالهای دقیق، قابلفهم، و معتبر بنویسد. مارتینیک در این کتاب به خواننده کمک می‌کند تا صرفاً گزارشگر آرای دیگران نباشد، بلکه مقدم بر آن به او آموزش می‌دهد چگونه اندیشه و دیدگاه خود را بیان کند، روی کاغذ بیاورد، آرای دیگر را در نسبت با آن لحاظ کند، و از دیدگاه خود دفاع کند. در این نوشتار، پس از مقدمه، معرفی اجمالی نویسنده و مترجم میآید؛ سپس بهدلیل اهمیتی که کتاب برای نگارندۀ این سطور دارد معرفی نسبتاً مفصلی صورت میگیرد؛ سپس امتیازات کتاب و کاستیهای احتمالی آن مطرح می‌شود؛ و درانتها سخن پایانی خواهد آمد.
پژوهشی
فلسفه
عباسعلی منصوری
چکیده
یکی از مسائل مهم در حوزۀ چیستی فلسفۀ اسلامی نسبتی است که این فلسفه با فلسفۀ یونانی دارد. محور اصلی مباحث کتابی که این نوشتار درصدد معرفی و نقد آن است بررسی مسئلۀ مذکور است. به این منظور، باتوجه‌به بدیع‌بودن موضوع و مدعاهای کتاب و دشواربودن سبک نویسنده سعی شده است ابتدا خط سیر و محتوا و مدعای اصلی نویسنده روشن شود و درنهایت، در قسمت ...
بیشتر
یکی از مسائل مهم در حوزۀ چیستی فلسفۀ اسلامی نسبتی است که این فلسفه با فلسفۀ یونانی دارد. محور اصلی مباحث کتابی که این نوشتار درصدد معرفی و نقد آن است بررسی مسئلۀ مذکور است. به این منظور، باتوجه‌به بدیع‌بودن موضوع و مدعاهای کتاب و دشواربودن سبک نویسنده سعی شده است ابتدا خط سیر و محتوا و مدعای اصلی نویسنده روشن شود و درنهایت، در قسمت نقد، ابتدا به‌صورت اجمالی به نقاط قوت و ویژگیهای مثبت کتاب و نقد شکلی کتاب پرداختهایم؛ سپس به‌صورت تفصیلی وارد نقد تحلیلی کتاب شدهایم. شاید بتوان گفت مهم‌ترین نقص کتاب، علاوهبر تمرکز بر اندیشۀ قرآنی بهجای فلسفۀ اسلامی، ناکافیبودن ادلۀ نویسنده و عدم توجه کافی به ادلۀ رقیب است که سعی شده در قسمت نقد محتوایی مصادیق متعدد این نقص بهتفصیل نشان داده شود. باوجود نقدهای وارد بر کتاب، موضوع کتاب و روششناسی محققانه و استنباطها و خوانشهای متفاوت آن از متون فلسفۀ اسلامی بهلحاظ کیفی آنقدر جذاب و مقبول است که پیش‌نهاد می‌شود مراکز آموزشعالی این کتاب را به‌عنوان متن کمکآموزشی در مقطع دکتری فلسفۀ اسلامی و فلسفۀ تطبیقی لحاظ کنند.
پژوهشی
فلسفه
ذوالفقار همتی؛ سیّدمصطفی شهرآیینی
چکیده
کتاب نظریۀ زیبایی‌شناسی هیوم؛ ذوق و عاطفه اثر تاونزند نقطۀ عطفی در مطالعات مربوط به زیبایی‌شناسی هیوم است. تا پیش از این کتاب اغلب مفسران معتقد بودند زیبایی‌شناسی هیوم فقط در اثر دربارۀ معیار ذوق آمده است؛ اما تاونزند با بررسی معانی اصطلاحات مختلف زیباشناختی، هم‌چون ذوق و عاطفه، نشان می‌دهد که برای دست‌یابی به معنایی جامع از ...
بیشتر
کتاب نظریۀ زیبایی‌شناسی هیوم؛ ذوق و عاطفه اثر تاونزند نقطۀ عطفی در مطالعات مربوط به زیبایی‌شناسی هیوم است. تا پیش از این کتاب اغلب مفسران معتقد بودند زیبایی‌شناسی هیوم فقط در اثر دربارۀ معیار ذوق آمده است؛ اما تاونزند با بررسی معانی اصطلاحات مختلف زیباشناختی، هم‌چون ذوق و عاطفه، نشان می‌دهد که برای دست‌یابی به معنایی جامع از این مبحث علاوهبر اثر فوق باید به دیگر آثار هیوم چون رساله درباب طبیعت آدمی، پژوهشی در اصول اخلاق، و کاوشی در خصوص فهم بشری نیز مراجعه کرد. او هم‌چنین در ادعایی بدیع و تازه خاطرنشان می‌کند که ذوق و عاطفه بار معرفتشناختی دارند. اما بهنظر میرسد علاقۀ زیاد تاونزند به زیبایی‌شناسی باعث ارائۀ تفسیری بحثبرانگیز و نامأنوس و نوعی بدفهمی از فلسفۀ هیوم شده است؛ زیرا او در این اثر مدعی است که زیبایی‌شناسی از نظر هیوم مهم‌ترین بخش فلسفۀ او محسوب می‌شود. این درحالی است که هیوم بهکرات در آثار مختلف خود از ارجحیت اخلاق سخن میگوید. کتاب حاضر نه متنی آموزشی، بلکه بیشتر کوششی است برای دفاع از ایدۀ مناقشهبرانگیز پیشگفته و از این طریق، ارائۀ مبسوطترین تقریر ممکن از زیبایی‌شناسی هیوم.
پژوهشی
فلسفه
حسین هوشنگی
چکیده
فلسفة مشاء (1) (از ارسطو تا توماس آکوئینی) برای آشنایی نوآموزان رشته‌های فلسفه با مکتب مشاء تألیف شده است. مزیت اصلی این اثر توجه به هر دو شاخة غربی و اسلامی این مکتب است. مؤلف به‌طور کلی قصد دارد فلسفة مشاء را از دو جهت معرفی کند: تاریخی و محتوایی. باوجوداین‌که اثر مختصری است، اما این حجم اندک مانع نشده که مؤلف دامنة گستردة فلسفة مشاء ...
بیشتر
فلسفة مشاء (1) (از ارسطو تا توماس آکوئینی) برای آشنایی نوآموزان رشته‌های فلسفه با مکتب مشاء تألیف شده است. مزیت اصلی این اثر توجه به هر دو شاخة غربی و اسلامی این مکتب است. مؤلف به‌طور کلی قصد دارد فلسفة مشاء را از دو جهت معرفی کند: تاریخی و محتوایی. باوجوداین‌که اثر مختصری است، اما این حجم اندک مانع نشده که مؤلف دامنة گستردة فلسفة مشاء را نادیده بگیرد. به همین دلیل، با ملاحظة آثار مشابه فعلاً بهترین کتاب درسی برای آشنایی با فلسفة مشاء در مقطع کارشناسی است. البته این سخن بدین معنا نیست که با متنی خالی از عیب و ایراد مواجهیم. برعکس، اشکالات و نواقص کتاب اندکشمار هم نیست. بنابراین، مجموع این عوامل مثبت و منفی مهم و برجسته باعث شده است تا نقد و بررسی تفصیلی آن ضرورت پیدا کند. در این مقاله، ضمن توجه به مزایای این اثر، انواع نقاط ضعف آن را برشمردهایم. این اشکالات در چهار دسته جای میگیرند: ساختاری، محتوایی، ادبی، و ارجاعات. درنهایت راهکارهایی برای ارتقای کتاب و رفع نواقص آن به‌عنوان منبع درسی پیش‌نهاد شده است.
پژوهشی
فلسفه
هادی وکیلی
چکیده
کتاب اوتو با عنوان عرفان غربی ـ شرقی Mysticism, East and West)) از مهم‌ترین نمونه‌های مطالعات تطبیقی عرفان در سطح جهان است. بحث دربارة شرق و غرب و نحوة رابطة آن دو با هم یکی از ارکان فلسفة دین اوتوست که در این کتاب منعکس شده است. اوتو عرفان را مبنای خویشاوندی شرق و غرب می‌داند. این نگاه شرقی ـ غربی را بیش و پیش از هرچیزی خود ِاصطلاح اوتویی «نومینوس/ ...
بیشتر
کتاب اوتو با عنوان عرفان غربی ـ شرقی Mysticism, East and West)) از مهم‌ترین نمونه‌های مطالعات تطبیقی عرفان در سطح جهان است. بحث دربارة شرق و غرب و نحوة رابطة آن دو با هم یکی از ارکان فلسفة دین اوتوست که در این کتاب منعکس شده است. اوتو عرفان را مبنای خویشاوندی شرق و غرب می‌داند. این نگاه شرقی ـ غربی را بیش و پیش از هرچیزی خود ِاصطلاح اوتویی «نومینوس/ امر قدسی» ممکن می‌کند، چراکه با آن می‌تواند به ورای تاریخ و جغرافیای ادیان رود. سرشت شـرقی ـ غـربی فلسفة دین تطبیقی اوتو نخست در سال 1923 و در قالب کتاب ایدة مقدس: تحقیق دربارة عامل غیرعقلانی در ایدة الوهیت و نسبت آن با عامل عقلانی انتشار یافت و پسازآن در کتاب عرفان غربی ـ شرقیاش که در سال ۱۹۲۶ منتشر شد بازتاب عمیقتر و گستردهتری پیدا کرد. این کتـاب، که عنوانش با تداعی دیوان غـربی ـ شـرقی گوته پای در بحث قدیمی و آشنای شرق و غرب میگذارد، عرفان را هم‌چون پدیداری مطالعه می‌کند که شـرقی ـ غـربی است. در این کتاب، اوتو برای تبیین این پدیدة شرقی ـ غربی شنکره را بهنمایندگی از عرفان هندی و اکهارت را بهنمایندگی از عرفان غربی با یکدیگر مقایسه می‌کند و می‌کوشد الگـویی برای فهم حقیقت دین و مقایسة متفکران دینی به‌دست دهد.
