نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، ادبیات غنایی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 استاد دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

مدت‌ها پس از آفرینش نخستین رمان‌ها و داستان‌های کوتاه فارسی، آثاری پژوهشی دربارة این آثار داستانی به‌وجود آمد. در این پژوهش، شیوۀ تاریخ‌نگاری نخستین تاریخ‌ادبیات‌های داستانی (یعنی کتاب تاریخ و تحول ادبیات نوین ایران و کتاب پایه‌گذاران نثر جدید فارسی)، که هم‌زمان در خارج از کشور انتشار یافته‌اند، بررسی شده است. در این مقاله، با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و براساس مؤلفه‌هایی که نگارندگان این پژوهش برای گونۀ تاریخ‌ادبیات در نظر ‌گرفته‌اند، گفتمان این دو اثر بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد علوی و کامشاد بدون تأثیرپذیری از ایدئولوژی حاکمیت وقت و با هدفِ یافتنِ پیوندهای دوسویة ادبیات و رویدادهای سیاسی روز، آثار ادبی را بررسی کرده‌اند. البته کار این نویسندگان به‌دلیل نداشتن الگو و طرحی دقیق برای نگارش اثر خود، بی‌شک با کاستی‌هایی هم‌راه است. ضعف ساختاری در چینش مطالب، نداشتن الگوی خاص در شرح‌حال‌نویسی، نپرداختن به سبک ادبی آثار و تحلیل‌نکردن جنبۀ ادبی و هنری آثار ادبی، ساختارمندنبودن برخی مؤلفه‌ها، استفاده از منابع درجه‌دوم و درجه‌سوم، و مبناقراردادن گزینش‌های آثار انتقادی پیشین ازجملة این ضعف‌هاست که اغلب به‌علت دوری از بافت و زمینه‌های نهادی مرتبط با آثار ادبی روی داده‌اند و این مسئله آسیب چشم‌گیری به این دو تاریخ‌‌ادبیات وارد ساخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique and Comparison of the History of Literature on the Books The History and Evolution of Modern Iranian Literature and The Founders of Modern Persian Prose

نویسندگان [English]

  • Mehri Mossaed 1
  • Saeed Hessampour 2

1 PhD Student in Lyrical Literature, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 Professor, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Long after the creation of the first Persian novels and short stories, research works were created in connection with these works of fiction. In this study, the method of historiography of the first history of fiction (ie “The History and Evolution of Modern Iranian Literature and The Founders of Modern Persian Prose”) that have been published abroad at the same time has been investigated. In this article, with a descriptive-analytical approach and based on the components that the authors of this research have considered for the type of literary history, the discourse of these two works has been studied. The results show that Alavi and Kamshad studied literary works without being influenced by the ideology of the government of the time and with the aim of finding two-way links between literature and current political events. Of course, they have their drawbacks; structural weaknesses in the arrangement of materials, not addressing the literary style of works and not analyzing the literary and artistic aspects of literary works, using second- and third-degree sources, basing on selections of previous critical works are among these weaknesses, often due to distance from institutional contexts and contexts are related to literary works, which has caused significant damage to these two histories of literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History of Literature
  • Criticism
  • Fiction Literature
  • Method of Historiography
اته، هرمان (1337)، تاریخ‌ادبیات فارسی، ترجمة صادق رضازاده شفق، تهران: بنیاد نشر و ترجمة کتاب.
بالایی، کریستف و میشل کولی پرس (1366)، سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی، ترجمة احمد کریمی حکاک، تهران: پاپیروس.
براون، ادوارد (1369)، تاریخ‌ادبیات ایران، دورة چهارجلدی، ترجمة بهرام مقدادی، تهران: مروارید.
بهار، محمدتقی (1316)، «تاریخ‌ادبیات ایران (تقریظ)»، مهر، س 5، ش 8.
تودروف، تزوتان (1379)، بوطیقای ساختار‌گرا، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگه.
حسنلی، کاووس و سعید حسام‌پور (1389)، کارنامة تحلیلی خیام‌پژوهی (1300 تا 1380)، تهران: علم.
حسنلی، کاووس (1380)، فرهنگ سعدی‌پژوهی (1300-1375)، شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
رشید یاسمی، غلامرضا (1352)، ادبیات معاصر، تهران: ابن‌سینا.
ریپکا، یان (1383)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمة ابوالقاسم سری، دورۀ دوجلدی، تهران: سخن.
زرقانی، مهدی (1388)، تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، تهران: سخن.
زرقانی، مهدی (1389)، «کاستی‌های روش‌شناسانۀ تاریخ‌ادبیات‌نگاری در ایران»، نامة فرهنگستان، س ۱۱، ش 4.
زرقانی، مهدی (1394)، «گفتمان‌های معاصر و سنت تاریخ‌ادبیات‌نگاری»، نامة فرهنگستان، س ۱۵، ش 2.
زرین‌‌‌‌کوب، عبدالحسین (1374)، آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن.
سارلی، ناصرقلی (1391)، «دوره‌بندی در تاریخ ادبی»، مجلۀ تاریخ ادبیات، س ۳، ش 71.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1369)، «تکامل یک تصویر»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد، س 23، ش 90- 91.
علوی، بزرگ (1386)، تاریخ و تحول ادبیات جدید ایران، ترجمۀ امیرحسین اکبری شالچی، تهران: نگاه.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1387)، نظریة تاریخ ادبیات، تهران: سخن.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1382)، «بررسی و نقد تاریخ‌ادبیات‌نگاری در ایران، کتاب ماه ادبیات و فلسفه»، ش 68.
فرهمندفر، مسعود و عبدالرسول شاکری (1398)، «رویکردهای نوین در تاریخ‌ادبیات‌نگاری»، مجلة تاریخ ادبیات، دورۀ ۱۲.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1312)، سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی.
کامشاد، حسن (1384)، پایه‌گذاران نثر جدید فارسی، تهران: نی.
لوی، روبن (1377)، درآمدی بر تاریخ‌ادبیات‌نویسی، ترجمة رؤیا هاشمیان، تهران: فهرستگان.
مندور، محمد (1360)، فی‌النقد الادب، ترجمة علی شریعتی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
مهرآیین، مصطفی (1386)، «شرایط تولید فرهنگ: ریشه‌های ظهور مدرنیسم اسلامی در هند، مصر و ایران»، ‌گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس.
میرعابدینی، حسن (1396)، سرگذشت تاریخ‌نگاری ادبیات معاصر ایران، تهران: نو.
وبر، ماکس (1392)، مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمة احمد صدارتی، تهران: مرکز.
 
Alavi, Bozorg (1386), Tarikh va Tahavol e Adabiat e Jaded e Iran, Translation by Amirhosein Akbari shalchy, Tehran: Negah.
Athe, Herman (1337), Tarikh Adabiat e Farsi, Translation by Reza Zadeh Shafagh, Tehran: Bonyad e Nashr va Tarjome Ketab.
Bahar, Mohammad Taghi (1316), “Tarikh Adabiat e Iran”, Journal Mehr, year 5, no 8.
Balaei, Christoph and Michelle Cole Press (1366), Sarcheshmehaye Dastan Koutah Farsi, Translated by Ahmad Karimi, Tehran: Papyrus.
Brown, Edward (1369), Tarikh Adabiat e Iran, Four-Volume Course, Translation by Bahram Meghdadi, Tehran: Morvarid.
Farahmandfar, masoud and Abdorasoul Shakeri (1398), “Rouykardhaye Novin dar Tarikhadabiatnegari, Tarikhadabiat Journal, vol. 12.
Forouzanfar, Badiozaman (1312), Sokhan va Sokhanvaran, Tehran: Kharazmi.
Fotouhi Roodmejani, Mahmoud (1387), Nazarie Tarikh Adabiat, Tehran, Sokhan.
Fotouhi Roodmejani, Mahmoud (1382), “Barrasi va Naghd e Tarikh Adabiat Negary dar Iranˮ, Ketab e Mah e Adabiat va Falsafeh, no. 68.
Hasanly, Kavous and Saeed Hessampour (1389), Karname ye Tahlily Khayam Pazhouhy (1300- 1380), Tehran, Elm.
Hasanly, Kavous (1380), Farhang Saadi Pazhouhi 1300- 1375, Shiraz: Bonyad e Fars Shenasi.
Kamshad, Hassan (1384), Paye Gozaran e Nasr e Jaded e Farsi, Tehran: Ney Publication.
Levi, Reuben (1377), Daramadi bar Tarikh Adabiat Nevisi, Translation by Roya Hashemian, Tehran: Fehrestgan.
Mandour, Mohammad (1360), Fe Naghd o Aladab, Translation by dr. Shariati, Tehran: Sahami e Enteshar.
Mehraeen, Mostafa (1386), “Sharayete Towlid e Farhang: Rishehehaye Zohour e Modernism e Eslami dar Hend, Mesr va Iran”, Tarbiat Modares University, Sociology Department.
Miraabedini, Hassan (1396), Sargozasht e Tarikhnegary Adabiat e Moaaser e Iran, Tehran: Now Publication.
Rashid Yasamy, Gholamreza (1352), Adabiat Moaser, Tehran: Ebn e Sina.
Rypka, Yan (1383), Tarikh adabiat, Translation by Abolghasem Sery, Two-Volume Course, Tehran: Sokhan.
Sarly, Nasergholy (1391), “Dore Bandi dar Tarikh e Adabi”, Tarikh Adabiat Jounal, no. 71/ 3.
Shafiei Kadkani, Mohammadreza (1369), “Takamol Yek Tasvir”, Daneshkade Adabiat va Oloum e Ensani Ferdousi Mashhad Journal, no. 90.
Todrov, Tzotan (1379), Boutighaye sakhtargera, Translation by Mohammad Nabavi, Tehran, Agah.
Weber, Max (1392), Mafahim e Asasi Jamee Shenasi, Translation by Ahmad Sedarati, Tehran: Markaz Publication.
Zarghany, Mehdi (1388), Tarikh e Adabi Iran va Ghalamrow e Zaban e Farsi, Tehran: Sokhan.
Zarghany, Mehdi (1389), “Kaastiha ye Ravesh Shenasane ye Tarikh Adabiat Negari dar Iranˮ, Name ye Frahangestan, 11 year, no. 4.
Zarghany, Mehdi (1394), “Goftemanha ye Moaser va Sonat e Tarikh Adabiat Negari“, Name ye Farhangestan, 15 year. no. 2.
Zarinkoub, Abdolhosein (1374), Ashenaee ba Naghd e Adabi, Tehran, Tehran: Sokhan.