نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد آموزش زبان و ادبیات فارسی، آموزش و پرورش شهرستان قائم‌شهر

چکیده

در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم‌ و تربیت و سوق‌دادن دانش‌آموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتاب‌های درسی اتفاق ‌می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش ‌و ‌پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجه‌به راه‌بردهای نظام جمهوری ‌اسلامی تدوین‌ شده است تا پیش‌روی مؤلفان کتاب‌های درسی باشد. ساحت تربیت ‌زیبایی‌شناختی ‌و‌ هنری ششمین ساحت در بخش الگوی نظری ساحت‌های تربیتی این سند است. جامعة‌ آماری کتاب‌های ‌فارسی متوسطة ‌دوم و نمونه کتاب ‌فارسی پایة‌ دوازدهم است. تحلیل‌ کیفی پژوهش حاضر با کدگذاری قیاسی و طبقه‌بندی داده‌ها انجام‌ شده و واحد تحلیل در این پژوهش جمله بوده است. برای رسیدن به پایایی کدها، بخش‌هایی از کتاب را دو کدگذار کدگذاری کردند و روایی آن از روش کثرت‌گرایی و اعتمادسازی صورت ‌پذیرفت. هم‌چنین، فضای پژوهش با حضور داور بیرونی موردکنترل قرار‌ گرفت. تحلیل کمی کدها با نرم‌افزار spss انجام ‌پذیرفت. براساس تحلیل‌های انجام‌شده، فراوانی جملاتی که این ساحت را مدنظر قرار‌دادند 11/49 درصد بوده است که میزان توجه به اصول آن به‌صورت غیرمساوی و در برخی موارد هم‌چون سوق‌دادن متربیان به‌سمت گرایش و تخصص هنری خاص، آفرینش‌گری، و خلاقیت بسیار اندک بوده است که توجه ویژة مؤلفان کتاب‌های درسی را می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical Viewpoint on the Obedience of High School Persian Books to the Field of Aesthetics and Art Document of the Fundamental Revolution of Education

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Jafari Kamangar 1
  • Maryam Zarei 2

1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Farhangian University, Tehran, Iran

2 Master of Teaching Persian Language and Literature, Ghaemshahr Education Department, Ghaemshahr, Iran

چکیده [English]

In Iran, a large part of the education and guidance of students is achieved through textbooks, which requires a precise and calculated roadmap to achieve it. The document of fundamental revolution of education has been compiled based on these principles and inspired by upstream documents and according to the strategies of the Islamic Republic, and the authors of textbooks are obliged to present the principles and areas of this document in order to achieve this important goal. The field of aesthetic and artistic education is the sixth field in the section of the theoretical model of educational fields of this document. The statistical population in the present study is Persian high school textbooks and the statistical sample is the Persian textbook of the twelfth grade. Qualitative analysis of the present study was performed by deductive coding and classification of data and the unit of analysis in this study was the sentence. To achieve the reliability of the codes, parts of the book were coded by two coders and its validity was done by the method of pluralism and trust-building. Also, the research atmosphere was controlled with the presence of an external judge. Quantitative analysis of the code was performed by SPSS software. According to the analysis, the frequency of sentences that considered this field was 49.11%, which the amount of attention to its principles is unequal and, in some cases, such as directing educators to a special artistic orientation and creativity, is very little. Authors require textbooks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Content Analysis
  • Persian Book
  • Fundamental Transformation
  • Document
  • Aesthetic
اکبرنژاد، غلام‌رضا، لیلا بهدادوند، و رضا میرزائی (1397)، «تحلیل محتوای کتاب فارسی نهم براساس روش ویلیام رومی و فلش»، در: مجموعهمقالات اولین کنفرانس ملی یافته‌های نوین حوزة یاددهی و یادگیری، دانشگاه فرهنگیان هرمزگان.
بلالی دهکردی، نقی (1374)، «زیبایی‌شناسی در هنر و ادبیات» مجلة ادبیات داستانی، ش 37.
تبریزی، منصوره (1393)، «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی»، فصل‌نامة علوم اجتماعی، ش 64.
جبری، سوسن (1391)، «نقد زیبایی‌شناسی هنری در متن ادبی»، مطالعات زبانی و بلاغی، دورة 3 ش 5.
حرفتی سبحانی، محمد و موسی پیری (1396)، «تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دورة اول متوسطه برحسب میزان توجه به مؤلفه‌های سرمایة فرهنگی»، تحقیقات فرهنگی ایران، دورة 10، ش 4.
روشن، علی‌نقی، عبدالوهاب پورقاز، و عبدالباسط مرادزاده (1387)، «بررسی موانع خلاقیت در دانش‌آموزان از دیدگاه معلمان»، مطالعات روان‌شناسی تربیتی، دورة 5، ش 1.
ره‌نمایی، سیداحمد و ابوالفضل خوش‌اخلاق (1399)، «تحلیل محتوای کیفی کتاب‌های فارسی دورة ابتدایی از منظر ارزش‌های اجتماعی سند تحول آموزش‌ و پرورش»، معرفت، س 29، ش 7.
ساروخانی، باقر (1393)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سیدقطبی، سیدمهدی (1390)، «نقش و جایگاه کتاب درسی و غیردرسی و کتاب‌خانه‌های آموزشگاهی در نظام آموزشی ایران و جهان»، نشریة الکترونیکی شرق سازمان کتاب‌خانه‌ها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی، دورة 3، ش 11.
شعاعی، اکرم (1392)، تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دورة متوسطه از نظر انطباق با اهداف برنامة درسی فارسی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد، واحد تهران.
ظفری‌نژاد، عادل (1396)، تحلیل محتوای کتاب درسی، تهران: کوروش.
عبدالملکی، شایسته، داود عبداللهی، و کبری لشکری (1395)، «تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دورة متوسطه از لحاظ توجه به جامعه‌پذیری»، مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، دورة 2، ش 4.
فارسی پایة دوازدهم؛ دورة دوم متوسطه (1398)، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران: ادارة کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
فتحی واجارگاه، کوروش (1388)، نیازسنجی پژوهشی، تهران: آییژ.
قائدی، محمدرضا و علی‌رضا گلشنی (1395)، «روش تحلیل محتوا از کمی‌‎گرایی تا کیفی‌گرایی»، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، س 7، ش 23.
قاسمی‌زاد، علی‌رضا و فاطمه اسداللهی (1395)، «تحلیل محتوای کتاب اجتماعی ششم براساس مؤلفه‌های سند تحول بنیادین (هویت ملی، اخلاق، آداب، و مهارت‌های زندگی)»، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، ش 50.
قرائتی کوپایی، زهرا و حمیده اسدزاده (1397)، «بررسی و تحلیل محتوای کتاب فارسی پایة دوازدهم»، در: مجموعهمقالات پنجمین همایش علمی پژوهش از نگاه معلم.
کریپندورف، کلوس (1391)، تحلیل محتوا مبانی روش‌شناسی، ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: نی.
کولایی‌نژاد، جمال‌الدین و دیگران (1397)، «بررسی تحلیل محتوای کتاب فارسی بخوانیم پایة ششم براساس عوامل ذهنی و شاخص خلاقیت از نظر گیلفورد»، روان‌شناسی تربیتی، س 12، ش 48.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌ و تربیت رسمی عمومی جمهوری‌ اسلامی ‌ایران (1390)، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
نجفی، حسن، مهدی سبحانی‌نژاد، مهدی، و رضا جعفری هرندی (1394)، «تحلیل محتوای میزان توجه به ابعاد هفت‌گانة مصوب در کتاب‌های درسی ادبیات دورة متوسطة ایران»، نظریه و عمل در برنامة درسی، س 3، ش 6.
نوریان، محمد (1394)، روش‌های ارزش‌یابی کتاب‌های درسی با تأکید بر تحلیل محتوای کمی و کیفی، تهران: شورا.
وفایی، رضا، سیف‌الله فضل‌‎اللهی قمش، و احمد طالعی‌فرد (1396)، «بررسی میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانة تربیت سند تحول بنیادین آموزش ‌و ‌پرورش در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دورة ابتدایی»، مسائل کاربردی تعلیم‌ و تربیت اسلامی، دورة 2، ش 2.
 
Elo, S. and H. Kyngas )2007), “The Quqlitative Content Analysis Process”, Journal Compilation, vol. 22.
Julien, H. (2008), “Content Analysis”, in: The Sage Encyclopedia of Coualitative Research Method, L. M. Given (ed.), London: Sage.