نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

2 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، مدرس دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در شرایطی که مطالعات هنر اسلامی در بررسی تصویر انسان غنای چندانی ندارد، کتاب ایوا بئر با عنوان پیکر انسان در هنر اسلامی میراث گذشته و تحولات پس از اسلام در زمرۀ کتب منحصربه‌فرد در این زمینه محسوب می‌شود. نویسنده در این کتاب به بررسی تصویر انسان در هنر اعراب، ایران، گورکانیان، و عثمانی می‌پردازد. او که سال‌ها صاحب کرسی تدریس و سرپرست موزۀ هنر اسلامی بود، کتاب مذکور را در سال 2004 به‌رشتۀ تحریر درآورد. بااین‌که تلاش نویسنده در جمع‌آوری داده‌های تحقیق ستودنی است، بر نحوۀ پژوهش و مباحث روش‌شناسی کتاب نقدهایی وارد است. نقصان در روش‌شناسی کتاب منجر شده است که باوجود نوآورانه‌بودن تحقیق، فرایند ارتباط بین کتاب و خواننده بارها دچار گسست شود. از برایند نحوۀ ارائۀ مطالب، می‌توان کتاب را ذیل رویکرد تاریخی‌نگری جای داد. از نظر نویسندگان، نادیده‌گرفتن «تفسیر»، به‌عنوان مهم‌ترین بخش روش‌شناسی تاریخی‌نگر، خلل‌های موجود را رقم زده است. بر این اساس، نویسندگان مقالۀ حاضر کوشش می‌کنند تا ضمن بررسی و شرح نواقص روش‌شناسی کتاب، پیش‌نهاد‌هایی را به‌منظور رفع آن‌ها ارائه دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique of the Methodology on the Book The Human Body in Islamic Art Past Heritage and Post-Islamic Developments

نویسندگان [English]

  • Alireza Taheri 1
  • Batool Maazallahi 2

1 Professor, Faculty of Arts and Architecture, University of Sistan and Baluchestan, Sistan and Baluchestan, Iran

2 PhD Candidate in Art Research, Lecturer in Isfahan Art University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

While the study of Islamic art is not very rich in the study of the human image, Eva Beer’s book "The Human Body in the Islamic Art of the Past Heritage and Post-Islamic Developments" is one of the only books in this field. In this book, the author examines the human image in the art of Arabs, Iranians, Gurkhas, and Ottomans. He has been a lecturer at the Museum of Islamic Art for many years and wrote the book in 2004. Although the author's efforts to collect research data are commendable, there are criticisms of the way research and methodological issues in the book are handled. Deficiencies in book methodology have led to the breakdown of communication between the book and the reader, despite the novelty of the research. The present article attempts to examine and explain the shortcomings of the methodology of the book and provide suggestions for their solution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Body
  • Historical Studies
  • Methodology
  • Islamic Art
اتینگهاوزن، ریچارد و الگ گرابار (1382)، هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: سمت.
احمدی، علی و وفا غفاریان (1382)، «اصول شناخت و روش تحقیق با نگاهی به مطالعات تاریخی»، فصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، س 13، ش 46 و 47.
ﺑﻠﺮ، ﺷﯿﻼ و جاناتان بلوم (1387)، «سراب هنر اسلامی: تأملاتی در مطالعۀ حوزه‌ای سیال»، ترجمۀ فرزانه طاهری، باستان‌شناسی و تاریخ، ش 45.
بئر، ایوا (1394)، پیکر انسان در هنر اسلامی میراث گذشته و تحولات پس از اسلام، ترجمۀ بهنام صدری، تهران: مؤسسۀ تألیف، ترجمه، و نشر آثار هنری «متن».
پاکباز، روئین (1386)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: زرین و سیمین.
خزایی، یعقوب (1397)، «در دفاع از تفکر: بررسی انتقادی سه اثر در زمینۀ روش تحقیق در تاریخ»، پژوهش‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، س 18، ش 10.
رشیدی، صادق (1396)، هنر پیرااسلامی؛ تحلیل انتقادی گفتمان‌های مسلط در مطالعات هنر اسلامی، تهران: علمی و فرهنگی.
شهرآرای، مهرناز (1385)، «جنسیت و رویکردهای معرفت‌شناسی»، مجلۀ تعلیم و تربیت، ش 87.
طالبی دلیر، مریم (1389)، «روش تحقیق تاریخی»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش 27.
طاهری، علیرضا و رؤیا ظریفیان (1398)، «تاریخ‌گرایی در حوزۀ مطالعات هنر اسلامی، نقدی بر کتاب معماری ایلخانی در نطنز»، پژوهش‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، س 19، ش 5.
کاووسی، ولی‌الله (1398)، «سرآغاز تاریخ‌نگاری هنر اسلامی در بوتۀ استشراق، استعمار، و مجموعه‌داری»، هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دورۀ 12، ش 4.
کریمی فیروزجانی، علی (1396)، گفتمان‌شناسی انتقادی، تهران: جامعه‌شناسان.
کنبی، شیلا (1384)، رضا عباسی؛ اصلاح‌گر سرکش، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: فرهنگستان هنر.
محمدی وکیل، مینا و حسن بلخاری (1393)، «از تحریم صورت‌گری تا صورت‌نگاری عریان، نگاهی به سیر تحول نمایش پیکرۀ انسان در تاریخ هنر و به‌ویژه ایران»، هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دورۀ 19، ش 2.
مددپور، محمد (1384)، تجلیات حکمت معنوی در هنر اسلامی، تهران: چاپ و نشر بین‌الملل.
مریدی، محمدرضا و دیگران (1392)، «تحلیل گفتمان‌های هنر در ژئوپولیتیک جهان اسلام»، فصل‌نامۀ مطالعات ملی، س 14، ش 2.
هیلن براند، روبرت (1391)، هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ اردشیر اشراقی، تهران: روزنه.