نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفۀ علم و فناوری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکدۀ مطالعات بنیادین علم و فناوری، تهران، ایران

چکیده

این مقاله به معرفی و بررسی انتقادی کتاب رابطۀ دین و فناوری نوشتۀ آقای دکتر حسین مطیع (استادیار محترم دانشگاه صنعتی اصفهان) می‌پردازد. تلاش اصلی کتاب، چنان‌که خود مؤلف نیز تصریح می‌کند، بررسی تعامل فناوری و دین در متن جهان‌بینی اسلامی و نیز ارائۀ نظریه‌ای برای رسیدن به فناوری اسلامی است. مقالۀ حاضر ابتدا خاستگاه کتاب و جایگاه آن را دربین آثار دیگر مؤلف و سپس روش‌شناسی پژوهش را واکاوی می‌کند و آن‌گاه به ارزیابی دقیق پروژۀ مؤلف درباب فناوری اسلامی می‌پردازد. ادعای این مقاله آن است که کتاب در مسیر دست‌یابی به نظریه‌ای منسجم درباب فناوری اسلامی به موفقیت زیادی نائل نمی‌شود و این کوشش نیازمند اصلاح و تکمیل است. درواقع، دیدگاه مؤلف متمرکز بر مقاصد طراحان و کاربران مصنوعات فناورانه است و نه متوجه ساختار و ویژگی‌های فیزیکی این مصنوعات، و بنابراین مفهوم «فناوری دینی» به آن‌چه مؤلف «فناوری غیردینی» (درمقابل ضددینی) می‌نامد تقلیل می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review on the Book Relationship between Religion and Technology and Its "Islamic Technology" Project

نویسنده [English]

  • Mahmoud Mokhtari

Assistant Professor in the Institute for Science and Technology, Studies at Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

This article reviews the book The Relationship between Religion and Technology. The main effort of the book, as the author himself states, is to study the interaction of technology and religion in the context of the Islamic worldview, as well as to present a theory for achieving Islamic technology. The present article first examines the main concern of the book and its place among other publications of the author. Then the research methodology of the book author will be assessed. Finally, a detailed evaluation of the author's project on Islamic technology will be presented. The claim of this article is that the book does not succeed in achieving a coherent theory about Islamic technology, and this effort needs to be modified and completed. In fact, the author's view focuses on the intentions of the designers and users of technological artifacts, not on the structure and physical properties of the artifacts, and thus the concept of "religious technology" is reduced to what the author calls "non-religious technology" (as opposed to anti-religious).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Technology
  • Religion
  • Islam
  • Religion and Technology
  • Philosophy of Technology
  • Ethics of Technology
  • Technology Studies
مطیع، حسین (1390)، نگاهی به اندیشۀ اسلامی 1، اصفهان: بوستان فدک.
مطیع، حسین (1391)، نگاهی به اندیشۀ اسلامی 2، اصفهان: جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان.
مطیع، حسین (1393 الف)، علم نافع در قرآن و احادیث، تهران: سروش.
مطیع، حسین (1393 ب)، «نقد و بررسی مبانی و پیش‌فرض‌های فناوری (از دیدگاه دین اسلام)»، فصل‌نامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش پیاپی ۶۱.
مطیع، حسین (1395)، اندیشه اسلامی 1 با رویکرد نیازمحور، اصفهان: بوستان فدک.
مطیع، حسین (1396 الف)، «تحلیلی کتاب‌‌شناختی بر وضعیت مطالعات دین و فناوری»، فصل‌نامۀ نقد کتاب کلام فلسفه عرفان، ش پیاپی ۱۵-۱۶.
مطیع، حسین (1396 ب)، رابطۀ دین و فناوری، تهران: نشر معارف.
مطیع، حسین (1397 الف)، اندیشۀ اسلامی 2 با رویکرد نیازمحور، اصفهان: حدیث راه عشق.
مطیع، حسین (1397 ب)، «ملاک تمایز تسخیر و تغییر طبیعت در فناوری اسلامی»، فصل‌نامۀ اندیشۀ نوین دینی، ش پیاپی ۵۵.
مطیع، حسین (1399 الف)، «آیا فناوری از لحاظ ارزشی جهت دارد؟»، فصل‌نامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش پیاپی 83.
مطیع، حسین (1399 ب)، پایگاه اطلاع رسانی دکتر حسین مطیع:
<http://www.dr-motie.ir/index.aspx>.
مطیع، حسین و عبدالحسین خسروپناه (1389)، «رابطۀ دین و فناوری در فرایند اسلامی‌شدن دانشگاه»، فصل‌نامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش پیاپی ۴۵.
هایدگر، مارتین و دیگران (1386)، فلسفۀ تکنولوژی، ترجمۀ شاپور اعتماد، تهران: نشر مرکز.
 
Brasher, B. E. (2001), Give Me that Online Religion, John Wiley & Sons, Inc.
Bruce, S. (2011), Secularization: In defence of an Unfashionable Theory, Oxford University Press.
Bunge, M. (1966), “Technology as Applied Science”, Technology and Culture, vol. 7.
Caiazza, J. C. (2005), “Athens, Jerusalem, and the Arrival of Techno‐secularism”, Zygon®, vol. 40, no. 1.
Cheek, D. (2017), “Religion and Technology”, in: M. J. De Vries (ed.), Handbook of Technology Education, Springer International Publishing.
De Vries, M. J. (2018), Handbook of Technology Education, Springer.
Forbes, R. J. (1956), “Power”, in: C. Singer et al. (eds.), History of Technology, vol. 2.
Hansen, H. V. and R. C. Pinto (2010), “Fallacies: Classical and Contemporary Readings”, in: The Stanford Encyclopedia of Philosophy:
<https://plato.stanford.edu/archives/sum2020/entries/fallacies>.
Heller, H. (1998), “Labour, Science and Technology in France 1500-1620 (Cambridge, 1996)”, in: Ole Peter Grell (ed.), Paracelsus: The Man and his Reputation, his Ideas and Their Transformations, Albany: State University of New York Press
Houkes, W. (2009), The Nature of Technological Knowledge, Philosophy of Technology and Engineering Sciences, Elsevier.
Houkes, W. and P. E. Vermaas (2010), Technical Functions: On the Use and Design of Artefacts, Springer.
Johnson, D. G. and J. M. Wetmore (2009), Technology and Society [Electronic Resource]: Building our Sociotechnical Future, MIT Press.
Kroes, P. and A. Meijers (2006), “The Dual Nature of Technical Artefacts”, Studies in History and Philosophy of Science, vol. 37.
Noble, D. (1998), The Religion of Technology: The Divinity of Man and the Spirit of Invention, Alfred A. Knopf, Inc.
Pitt, J. C. (2014), “Guns Don’t Kill, People Kill”; Values in and /or Around Technologies”, in: P. Kroes and P. P. Verbeek (eds.), The Moral Status of Technical Artefacts, Springer.
Sambursky, S. (1956), The Physical World of the Greeks, London: Routledge
Scheele, M. (2006), “Function and Use of Technical Artefacts: Social Conditions of Function Ascription”, Studies in History and Philosophy of Science, vol. 37.
Thorner, I. (1952), “Ascetic Protestantism and the Development of Science and Technology”, American Journal of Sociology, vol. 58, no. 1.
Vermaas, P. E. and W. Houkes (2003), “Ascribing Functions to Technical Artefacts: A Challenge to Etiological Accounts of Functions”, British Journal for the Philosophy of Science, vol. 54: <https://doi.org/10.1093/bjps/54.2.261>.
Vermaas, P. et al. (2011), “A Philosophy of Technology: From Technical Artefacts to Sociotechnical Systems”, in: Synthesis Lectures on Engineers, Technology, and Society, Morgan & Claypool Publishers.
Waters, B. (2006), From Human to Posthuman: Christian Theology and Technology in a Postmodern World, Ashgate Publishing, Ltd.
Webster, C. (1975), The Great Instauration: Science, Medicine, and Reform, 1626-1660, London: Duckworth
Wilson, E. K. (2018), “Secularization and Secularism”, in: The International Encyclopedia of Anthropology, vol. 1-8.