نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ ایران باستان، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

آگاهی‌های ما دربارۀ ایرانِ اشکانی در دهه‌های اخیر رو‌به‌فزونی است. کتاب فشرده اما پربار مبانی تاریخ پارتیان نوشتۀ کلاوس شیپمان، باستان‌شناس آلمانی، در سال 1980 منتشر شد. مسئلۀ اساسی این جستار نقد محتوایی و شکلی کتاب و دیدگاه‌های نویسندۀ آن است. کتاب براساس روش تحلیلی و انتقادی بررسی شده است. فصل مربوط به تاریخ سیاسی، به‌ویژه تحلیل‌های سیاسی و حقوقی آن در گزارش مناسبات میان روم و ایران، از فصل‌های درخشان و نقطۀ عطف کتاب محسوب می‌شود. تلاش نویسنده در پاس‌داشت میراث فرهنگی اشکانیان و معرفی جایگاه واقعی آنان در چهارچوب تاریخ باستانی ایران از دیگر نکات برجستۀ اثر شیپمان است. فشردگی آزاردهندۀ بخش‌های اجتماعی، هنری، و اقتصادی و خودداری نویسنده در ارائۀ آگاهی‌ها و توضیحات تکمیلی از نقاط ضعف کتاب به‌شمار می‌رود. از دیگر کاستی‌های کتاب باید به فقدان تصاویر، کمبود نقشه‌های مرتبط، و نیز خودداری نویسنده از ارائۀ گزیده‌هایی از متن سکه‌ها، کتیبه‌ها، و منابع مکتوب اشاره کرد. کتاب حروف‌چینی، صفحه‌آرایی، و صحافی باکیفیتی دارد. در زمینۀ ترجمه، گذشته از نثر دشوار و گاه رسمیِ مترجم، برخی اشتباهات در نام اشخاص، برخی معادل‌یابی‌های مبهم، و نیز سال‌شمار نادرست روی‌دادها، کتاب نمرۀ قابل‌قبولی دریافت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review on the Book Principles of Parthian History

نویسنده [English]

  • Farshid Naderi

Associate Professor, Ancient History of Iran, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Our awareness of Parthian Iran has been growing in recent decades. The concise but prolific book Principles of Parthian History by German archaeologist Klaus Schipmann was published in 1980. The main issue of this article is the content and form critique of the book and the views of its author. The book is reviewed based on analytical and critical methods. The chapter on political history, especially its political and legal analysis in the report on relations between Rome and Iran, is one of the brilliant chapters and a turning point of the book. The annoying tightness of the social, artistic, and economic sectors and the author's refusal to provide additional information and explanations are among the book's weaknesses. Other shortcomings of the book include the lack of images, the lack of related maps, and the author's refusal to provide excerpts from the text of coins, inscriptions, and written sources. The book has a high-quality typeface, page layout, and binding. In the field of translation, in addition to the difficult and sometimes formal prose of the translator and some errors in the names of the persons, some vague equations as well as the incorrect chronology of events, the book receives an acceptable score.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Klaus Shipman
  • Principles of Parthian History
  • Parthian
  • Political History of Parthians
  • Parthian Art and Culture
آذرنوش، مسعود (1394)، «تاریخ هنر اشکانیان»، در: تاریخ جامع ایران، ج 4، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستاران: حسن رضائی باغ‌بیدی و محمود جعفری دهقی، تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
اشلومبرژه، دانیل (1380)، «هنر پارتی»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3، قسمت 2، گردآوری احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
البریخت، مارِک (1392)، «فرهنگ مناطق استپی و روابط میان جمعیت کوچ‌گر و یک‌جانشین»، در: امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن (مجموعه‌مقالات)، گردآوری یوزف ویزه‌هوفر، ترجمۀ هوشنگ صادقی و دیگران، تهران: فرزان‌روز.
بوسایلی، ماریو (1389)، «هنر پارتی»، در: هنر پارتی و ساسانی، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تهران: مولی.
بویس، مری (1395)، زرتشتیان، باورها و آداب دینی آن‌ها، ترجمۀ عسکر بهرامی، تهران: ققنوس.
تفضلی، احمد (1386)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به‌کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن.
جلیلیان، شهرام و دیگران (1398)، «نقش اشراف در عزل و نصب پادشاهان اشکانی (از برآمدن اشکانیان تا پایان پادشاهی اردوان دوم)»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، س 9، ش 2.
چیت‌ساز، محمدرضا (1394)، «معماری و هنر الیمایی»، در: تاریخ جامع ایران، ج 4، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستاران: حسن رضائی باغ‌بیدی و محمود جعفری دهقی، تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
دوبواز، نیلسون (1396)، تاریخ سیاسی پارث، ترجمۀ علی‌اصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
دیاکونف، م. م. (1351)، اشکانیان، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: پیام.
زرین‌کوب، روزبه و فرشید نادری (1393)، «اشکانیان و سنت‌های کهن ایرانی: پای‌بندی یا عدم ‌تقید اشکانیان به سنت‌ها و مواریث فرهنگ ایرانی»، جستارهای تاریخی، س 5، ش 2.
سرخوش‌کرتیس، وستا (1392 الف)، «تجدید حیات ایرانی در دورۀ پارتیان»، در: شاهنشاهی اشکانیان، ویراستۀ وستا سرخوش‌کرتیس و سارا استوارت، ترجمۀ مانی صالحی علامه، تهران: پارسه.
سرخوش‌کرتیس، وستا (1392 ب)، «لباس و پوشش سر در دورۀ اشکانی»، ترجمۀ فرید جواهرکلام، در: امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن، گردآوری یوزف ویزه‌هوفر، تهران: فرزان‌روز.
سلوود، دیوید (1380)، «سکه‌های پارتی»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3، قسمت 1، گردآوری احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
شاپور شهبازی، علیرضا (1375)، «ارتش در ایران باستان»، باستان‌شناسی و تاریخ، س 10، ش 2.
شکوری‌فر، ملیحه و سیروس نصرالله‌زاده (1395)، «پی‌گیری سنت‌های ایرانی در سکه‌های اشکانی»، جستارهای تاریخی، س 7، ش 1.
شیپمان، کلاوس (1384)، مبانی تاریخ ساسانیان، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، تهران: فرزان‌روز.
شیپمان، کلاوس (1386)، مبانی تاریخ پارتیان، ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران: فرزان‌روز.
ططری، علی (1385)، «پارتیان و ساسانیان؛ رقیبان قدرت‌مند»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 107 و 108.
فرای، ریچارد نلسون (1377)، میراث باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
فرای، ریچارد نلسون (1382)، تاریخ باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
فولتس، ریچارد (1396)، دین‌های ایران باستان، ترجمۀ امیر زمانی، تهران: دیبایه.
فون‌گال، هوبرتوس (1392)، «معماری و پیکرتراشی در عهد پارتیان»، در: امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن، گردآوری یوزف ویزه‌هوفر، ترجمۀ هوشنگ صادقی و دیگران، تهران: فرزان‌روز.
کالییری، پییر. فرانچسکو (1394)، «دین در دورۀ سلوکی و اشکانی»، ترجمۀ اسفندیار طاهری، در: تاریخ جامع ایران، ج 4، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستاران: حسن رضائی باغ‌بیدی و محمود جعفری دهقی، تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
کوامی، ترودی (1392)، هنر یادمانی ایران در دورۀ اشکانی، ترجمۀ یعقوب محمدی‌فر و علیرضا خونانی، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
کولپه (1380)، «سیر اندیشۀ دینی؛ دورۀ پارتی»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3، قسمت 2، گردآوری احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
کیان‌راد، خسرو (1396)، بازرگانی در روزگار اشکانیان، تهران: بازرگانی.
گیمن‌دوشن، ژاک (1375)، دین ایران باستان، ترجمۀ رؤیا منجم، تهران: فکر روز.
لوکونین، ولادیمیر (1380)، «نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری، مالیات‌ها و دادوستد»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3، قسمت 2، پژوهش دانشگاه کمبریج، گردآوری احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
موسوی، محمود (1394)، «هنر و معماری اشکانی»، در: تاریخ جامع ایران، ج 4، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستاران: حسن رضائی باغ‌بیدی و محمود جعفری دهقی، تهران: مرکز دائرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
نادری، فرشید (1397 الف)، «مبانی و ریشه‌های مشروعیت شاه در دورۀ اشکانی»، فصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، س 28، دورۀ جدید، ش 39.
نادری، فرشید (1397 ب)، «بررسی و نقد نوشته‌های یوزف ولسکی دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران اشکانی»، پژوهش‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، س 18، ش 10.
واندنبرگ، لویی و کلاوس شیپمان (1386)، نقوش برجستۀ منطقۀ الیمایی در دوران اشکانی، ترجمۀ یعقوب محمدی‌فر و آزاده محبت‌خو، تهران: سمت.
ولسکی، یوزف (1383)، شاهنشاهی اشکانی، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس.
ولسکی، ژوزف (1388)، «اشکانیان و ساسانیان»، در: نوشته‌هایی درباب تاریخ و فرهنگ اشکانیان، گردآورنده فرانتس آلتهایم، ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران: پژوهشگاه سازمان میراث‌ فرهنگی و صنایع‌ دستی و گردشگری.
ویدن‌گرن، گئو (1380)، «منابع تاریخ پارتیان و ساسانیان»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3، قسمت 2، پژوهش دانشگاه کمبریج، گردآوری احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
ویزه‌هوفر، یوزف (1385)، ایران باستان از 550 پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس.
ویزه‌هوفر، یوزف (گردآورنده) (1392)، امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن (مجموعه‌مقالات)، ترجمۀ هوشنگ صادقی و دیگران، تهران: فرزان‌روز.
یارشاطر، احسان (1380)، «تاریخ ملی ایران»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3، قسمت 1، پژوهش دانشگاه کمبریج، گردآوری احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
 
Plini (1961), Natural History, H. Rackham (trans.), Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press.
Wagner, Jörg (1983), “Klaus Schippmann, Grundzüge der Parthischen Geschichte, Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1980, 132 S. Karte (Grundzüge 39) (Review)”, Die welt des Orients, Band 14, Published by Vandenhoeck & Ruprecht.
Widengren, Von. Geo (1987), “Erwägungen zur Parthischen Geschichte”, OLZ, Band 82, no. 5.