نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه شیعه‌شناسی و فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

نوشتار حاضر به بررسی کتاب حسین‌بن موسی (ع) زندگانی، شخصیت، آرامگاه تألیف علی اخوان‌مهدوی پرداخته است. بررسی این کتاب به‌صورت انتقادی و با استناد به منابع گوناگون عرضه شده است. نویسندۀ کتاب از تحلیل مطالب کتب انساب و حدیث به خلاقیت‌های مهمی دست یافته است، چنان‌که از خلال بررسی پیشینۀ پژوهش این نوشتار می‌توان سطح بالاتر این کتاب در مقایسه با آثار پیشین با موضوع پژوهش را دریافت. باوجوداین، نوشتار حاضر نخست این اثر را معرفی، چهارچوب شکلی و محتوایی آن را توصیف و بررسی، و سپس هم درمورد شکل و هم در مورد محتوا اشکالات و پیش‌نهادهایی را ارائه کرده است. بررسی کتاب اخوان‌مهدوی نشان داد که اگرچه این کتاب مزایای متعدد دارد و بر آثار پسین نوشته‌شده در این موضوع مؤثر بوده است، کاستی‌هایی چون نبود پیشینۀ پژوهش و نقد منابع، استفادۀ اندک نویسنده از منابع حدیثی و رجالی، و ضعیف‌بودن برخی استنادات نویسنده از اعتبار کتاب کاسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review on the Book Hussain Ibn Musa (AS), His Life, Personality, Sepulcher

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagheri 1
  • Saeed Tavoosi Masroor 2

1 PhD Student in Islamic History, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Department of Shia studies and Islamic Philosophy and Theology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Hussain ibn Musa ibn Jafar is a famous Alawi person who transmitted some Hadiths from his father Imam Musa al Kazim and his brother, Imam Ali ibn Musa al Rida (A.S). This lofty position and proximity to the Imamate line, caused the construction of some attributed Sepulchers to him in many cities, of which Tabas, located in the east of Iran, has more fame. Ali Akhavan Mahdavi has written a book on this important personality, his life, and his real place of burring. The present study aims to examine the book critically, therefore, tries to introduce and examine the book, then discusses some problems in it and presents suggestions regarding both the form and the content. So, we prepare our study with the use of a descriptive-analytical approach and of course a special usage of the main historical sources to which compare the contents of them. In conclusion, the author reached some important innovations in comparison with similar sources and studies, and it is completely clear by analyzing the content of hadith and genealogy books. Examination of the Akhavan Mahdavi's book showed that although this book has many advantages and has been effective on subsequent works written on this subject, but shortcomings such as lack of research background and critique of sources, the author's little use of Hadith and Rijal sources are among the cons. Some of the author's citations have diminished the book's credibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hussain Ibn Musa (AS)
  • Tabas
  • Tabas Shrines
  • Monshibashi Tabasi
  • Mohammadreza Azhari
ابن‌طباطبا، ابراهیم‌بن ناصر (1388)، منتقلة الطالبیة، به‌کوشش سیدمحمدمهدی سیدحسن خرسان، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة.
ابن‌عنبه، جمال‌الدین احمد (1383)، عمدۀالطالب فی انساب آل ابی‌طالب، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم: کتاب‌خانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
اخوان‌مهدوی، علی (1382)، «ستاره‌ای در کویر؛ گزارشی از زندگی حسین‌بن موسی (ع)»، زائر، ش 109.
اخوان‌مهدوی، علی (1392)، حسین‌بن موسی الکاظم؛ زندگانی، شخصیت، آرامگاه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
اخوان‌مهدوی، علی (1395)، «کنکاشی پیرامون آرامگاه‌های منسوب به حسین‌بن موسی الکاظم (ع)»، در: ذکر جمیل، یادنامۀ دکتر مهدی جلیلی، به‌اهتمام دکتر مهدی مجتهدی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
اشتری تلخستانی، امیر و ابراهیم گودرزی (1394)، «واکاوی شخصیت و روایات حسین‌بن موسی (ع) در منابع»، در: مجموعه‌مقالات برگزیدۀ کنگرۀ ملی امام‌زادگان با محوریت حسین‌بن موسی الکاظم (ع)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
اظهری، محمدرضا (1347)، «امام‌زادۀ طبس»، نامۀ آستان قدس، ش 33 و 34.
اقبال آشتیانی، عباس (1326)، «تحقیقات تاریخی»، یادگار، س 3، ش 9.
الویری، محسن (1398)، تاریخ اجتماعی شیعیان، قم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سمت.
امینی، محمود و سعید برقی (بی‌تا)، «طبس وارث میراث فرهنگی»، زائر، س 3، ش 3.
امینی، محمود (1385)، جغرافیای تاریخی طبس، یزد: نیکوروش.
بارانی، محمدرضا و سیدیاسین زاهدی (1390)، «شرح‌حال پنج تن از فرزندان امام کاظم (ع)»، فصل‌نامۀ سخن تاریخ، س 5، ش 12.
باقری، محمد و حمیدرضا ثنایی (1397)، «بررسی سندی و محتوایی نامۀ امام رضا (ع) به حاکم طبس»، فصل‌نامۀ فرهنگ رضوی، ش 22.
باقری، محمد و حمیدرضا ثنایی (1399)، «واکاوی گزارش‌ها دربارۀ دفن امام‌زاده حسین‌بن موسی(ع) در شیراز»، فصل‌نامۀ فرهنگ رضوی، ش 32.
پاکتچی، احمد (1391)، روش‌شناسی تاریخ، تنظیم و ویرایش صالح زارعی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
پاکتچی، احمد (1397)، نقد متن، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
جعفریان، رسول (1391)، حیات فکری‌سیاسی امامان شیعه، تهران: علم.
جندقیان، محمدمهدی (1394)، «جایگاه علمی حدیثی حسین‌بن موسی الکاظم در دوران حضور اهل بیت»، در: مجموعه‌مقالات برگزیدۀ کنگرۀ ملی امام‌زادگان با محوریت حسین‌بن موسی الکاظم (ع)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
حر عاملی، محمدبن حسن (1409)، وسائل‌الشیعه، قم: موسسۀ آل‌البیت.
حضرتی، حسن (1390)، روش پژوهش در تاریخ‌شناسی، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
خزاز رازی قمی، علی‌بن محمد (1401)، کفایۀ الاثر فی النصّ علی الائمۀ الاثنی عشر، تحقیق عبداللطیف حسینی کوهکمری، قم: بیدار.
دانش‌دوست، یعقوب (1369)، طبس شهری که بود، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
دهدست، محمدرضا (1384)، گم‌شدۀ بنی‌هاشم، بی‌جا: بی‌نا.
شیخی زازرانی، داود (1394)، «واکاوی روایات حسین‌بن موسی‌بن جعفر در کتب فریقین»، در: مجموعه‌مقالات برگزیدۀ کنگرۀ ملی امام‌زادگان با محوریت حسین‌بن موسی الکاظم (ع)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
طبری، محمد‌بن جریر (1403)، تاریخ الامم و الملوک، بیروت: الاعلمی.
عالم‌زاده، بزرگ (1377)، حسین‌بن موسی (ع) ستارۀ پرفروغ آسمان کویر، مشهد: به‌نشر.
عالم‌زاده، بزرگ (1377-1378)، «برادر امام رضا (ع)؛ یادگاری از سلالة پیامبر (ص) در طبس»، زائر، س 5، ش 11.
عالم‌زاده، بزرگ (1382)، نوری منیر در افق کویر، طبس: امور فرهنگی آستانۀ مبارکۀ حضرت حسین‌بن موسی الکاظم (ع).
عبیدلی، ابوالحسن محمد (1413)، تهذیب الانساب و نهایۀ الاعقاب، تحقیق محمدکاظم محمودی، قم: کتاب‌خانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی (1389)، هزار مزار ایران ‌ـ استان یزد، قم: وثوق.
کمونه، عبدالرزاق (1389)، آرامگاه‌های خاندان پاک پیامبر و بزرگان صحابه و تابعین، ترجمۀ عبدالعلی صاحبی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
محسنی، مصطفی (1392)، خورشید درخشان ساوه، قم: زائر.
مروزی ازوارقانی، اسماعیل‌بن حسین (1409)، الفخری فی انساب الطالبیین، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم: کتاب‌خانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
مفید، محمد‌بن محمد (1346)، الارشاد فی معرفۀ حجج الله علی العباد، ترجمه و شرح هاشم رسولی محلاتی، تهران: اسلامیه.
مفید، محمد‌بن محمد (1413)، الارشاد فی معرفۀ حجج الله علی العباد، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
ملایی توانی، علی‌رضا (1386)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نی.
یوسفی‌فر و دیگران (1397)، «نقدی بر کتاب پیشه‌وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی: جستارهایی در تاریخ اجتماعی اقتصادی ایران»، پژوهش‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، س 18، ش 10.