نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

تدوین و نگارش تاریخ فرهنگی جهان اسلام از‌سویی نیازمند اشراف بر نظریات و تعاریف فرهنگی، متون و منابع، و نقد و بررسی پیشینۀ مطالعاتی تاریخ فرهنگی جهان اسلام در حوزه‌های متعدد فرهنگی و تمدنی آن و از‌سوی‌دیگر، نیازمند یک تعریف مشخص و ارائۀ الگوی روشن در فهم مقولۀ فرهنگ است. تاریخ فرهنگی جهان اسلام، به‌واسطۀ گستردگی و تنوعی که دارد، هنوز به‌طور جدی مورد‌توجه قرار نگرفته است. همۀ نگارش‌هایی که بدین مدعا برخاسته‌اند به‌علت فقدان چنین تعاریف و چهارچوب‌های مشخصی تنها به برخی از زوایای این موضوع پرداخته و از فهم کلیت تاریخ فرهنگی بازمانده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی شکلی و محتوایی کتاب تاریخ فرهنگی جهان اسلام تألیف برومند اعظمی‌پور پرداخته است. به‌نظر می‌رسد، آن‌چه در محتوای کتاب مورد‌توجه نگارنده واقع شده است تاریخ فرهنگی و فرهنگ نیست، بلکه تنها بخشی از تاریخ آموزش، ساختار‌های آموزشی، و تاریخ علم در جهان اسلام در دورۀ مورد‌نظر بوده است. در‌نتیجه، نگارندۀ اثر به‌دلیل ارائه‌نکردن تعریفی روشن از مفهوم تاریخ فرهنگی به رویکرد رایج در نگارش این‌گونه آثار و اتخاذ نگاه و برداشت متداول از تاریخ علوم و تمدن اسلامی اتکا دارد. بنابراین، تاریخ فرهنگی جهان اسلام به تاریخ علوم و آموزش تقلیل یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Book Cultural History of the Islamic World (Introduction to the History of Culture and Civilization in the Islamic Period)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ezati 1
  • Rohullah Bahrami 2

1 Assistant Professor, Department of History, Razi University, Kermanshah, Iran

2 Assistant Professor, Department of History, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

The compilation of the cultural history of the Islamic world on the one hand requires mastery of cultural theories and definitions, texts and sources and critique and study of the study history of cultural and civilizational history of the Islamic world in its various cultural and civilizational fields and on the other hand requires a clear definition and provide a clear model for understanding culture. The cultural history of the Islamic world, due to its vastness and diversity, has not yet been seriously considered and all the writings that have allegedly arisen due to the lack of definite definitions and frameworks have addressed only some aspects of this issue and have failed to understand its generality. This article examines the form and content of the book of the cultural history of the Islamic world written by Boroumand Azamipour with a descriptive and analytical method. As a result, the author of the work relies on the common approach in writing such works and adopting a common view of the history of Islamic sciences and civilization due to the lack of a clear definition of the concept of cultural history. Therefore, the cultural history of the Islamic world has been reduced to the history of science and education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critique of the Book
  • Cultural History
  • Civilizational History
  • Islamic World
آشوری، داریوش (1389)، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگه.
ابن‌ابی‌اصیبعه (بی‌تا)، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، تحقیق نزار رضا، بیروت: دار المکتبۀ الحیاۀ.
ابن‌اثیر، عزالدین (1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر.
ابن‌ندیم (1417)، الفهرست، تحقیق ابراهیم رمضان، بیروت: دار المعرفۀ.
اعظمی‌پور، برومند (1397)، تاریخ فرهنگی جهان اسلام (درآمدی بر تاریخ فرهنگ و تمدن در دورۀ اسلامی، تهران: سپند مینو.
اشپولر، برتولد (1369)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمۀ جواد فلاطوری، تهران: علمی و فرهنگی.
برک، پیتر (1389)، تاریخ فرهنگی چیست؟، ترجمۀ نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
جان‌احمدی، فاطمه (1379)، «نهضت ترجمه؛ نتایج و پی‌آمدهای آن»، مجلۀ تاریخ اسلام، ش 4.
حتی، فلیپ (1344)، تاریخ عرب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تبریز: حقیقت.
حکیمی محمدرضا (1383)، دانش مسلمین، تهران: دلیل ما.
خوارزمی، محمد‌بن احمد (1389)، مفاتیح‌العلوم، ترجمۀ حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی.
دورکیم، امیل (1378)، خودکشی، ترجمۀ نادر سالارزاده، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
رازی، فخرالدین (1394)، جامع‌العلوم، تصحیح سیدعلی آل‌داوود، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
زیدان، جرجی (1372)، تاریخ تمدن در اسلام، ترجمۀ علی جواهرکلام، تهران: امیرکبیر.
سالم، عبدالعزیز (1383)، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمۀ باقر صدرنیا، تهران: علمی و فرهنگی.
طبری، محمدبن جریر (1387 ق)، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
طوسی، خواجه‌ نصیرالدین (1373)، اخلاق ناصری، به‌تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا صدری، تهران: خوارزمی.
فارابی، ابونصر محمد (1381)، احصاءالعلوم، ترجمۀ حسین خدیوجم، تهران: علمی و فرهنگی.
کریمی زنجانی اصل، محمد (1389)، دارالعلم‌های شیعی و نوزایی فرهنگی در جهان اسلام، تهران: اطلاعات.
مکی، محمدکاظم (1398)، تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمۀ محمد سپهری، تهران: سمت.
نصر، حسین (1388)، علم و تمدن در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
وبر، ماکس (1392)، مذهب پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران: علمی و فرهنگی.