نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• میرحمید هاشمی لشنلو ¹
• آرش موسوی ²

¹ دکترای فلسفۀ علم، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسى، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران، ایران

² استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمى کشور، تهران، ایران

چکیده

 
کَشف الصَّلْصَلة عن وصف الزلزلة سیوطی جامع‌ترین کتابی است که در فرهنگ اسلامی دربارة زلزله نگاشته شده است. در این مقاله، تبیین سیوطی از این پدیدة طبیعی و گزارش‌های وی از زلزله‌های دورۀ اسلامی بررسی شده است. این کتاب ‌گردآورده‌ای است از هرآن‌چه دانشوران مسلمان پیش از وی، از محدثان و مفسران ‌گرفته تا مورخان، دربارة زلزله گفته و نوشته‌اند. در این کتاب، هم به علل و اسباب زلزله پرداخته شده و هم سیاهه‌ای سال‌شمار از زلزله‌های رخ‌داده در دورة اسلامی عرضه شده است. تبیین سیوطی از زلزله نه تبیینی علمی و طبیعی، بلکه تبیینی دینی و فراطبیعی است. وی با ارجاع به منابع روایی و تفسیری، حقیقت و منشأ زلزله را در انگارۀ کوه قاف می‌جوید، انگاره‌ای که ریشه‌های اساطیری پیشااسلامی داشت و نزد مسلمانان دورۀ میانه جامه‌ای دینی و اسلامی به خود پوشاند. سیوطی سبب زلزله را هم با استناد به روایاتی از صدر اسلام، اعمال و رفتارهای ناروا و ناشایست بندگان می‌داند. سیاهۀ سال‌شمار سیوطی از زلزله‌های روی‌داده در دوران پس از اسلامْ دربردارندة داده‌هایی از شمار و شدت زلزله‌ها و پی‌آمدهای انسانی، اجتماعی، و طبیعی آن است که می‌تواند دست‌مایۀ مطالعات تاریخ اجتماعی مسلمانان در دورۀ میانه باشد.

کلیدواژه‌ها

• زلزله‌شناسی دینی
• تبیین زلزله در فرهنگ اسلامی
• اسباب زلزله
• منشأ زلزله
• تاریخ زلزله

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Description and Explanation of Earthquake in Muslim Thought: A Critical Review on the Book Kashf Al-Salsala ‘An Wasf al-Zalzala

نویسندگان [English]

• Mir Hamid Hashemi Lashenlo ¹
• Arash Mousavi ²

¹ PhD in Philosophy of Science, Department of Law, Theology & Political Sciences, Tehran, Branch of Science & Research, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, National Research Institute for Science Policy, Tehran, Iran

چکیده [English]

“Kashf Al-Salsala‘An Wasf Al-Zalzala” by Al-Suyuti (d. 911 A.H.) is the most comprehensive book written about the earthquake in Islamic culture. In this article, Suyūti's explanation of this natural phenomenon and his reports on earthquakes of the Islamic period are examined. This book is a collection of everything that Muslim scholars before him, from narrators and commentators to historians, have said and written about earthquakes. In this book, both the causes of earthquakes and an annual list of earthquakes that occurred in the Islamic era are discussed. Suyūti's explanation of the earthquake is not a scientific and natural explanation but a religious and supernatural explanation. Referring to narrative and interpretive sources, he seeks the truth and the origin of the earthquake in the image of Qaf Mountain, an idea that had pre-Islamic mythological roots and took on a religious and Islamic dress among the Medieval Muslims. Suyūti also considers the cause of the earthquake to be the result of the wrong and improper actions and behaviors of the servants, citing narrations from the beginning of Islam. The Suyūti chronological list of earthquakes that occurred in the post-Islamic period contains data on the number and severity of earthquakes and their human, social, and natural consequences, which can be used to study the social history of Medieval Muslims.

کلیدواژه‌ها [English]

• Religious Seismology
• Explanation of Earthquakes in Islamic Culture
• Causes of Earthquakes
• Origin of Earthquakes
• History of Earthquakes