نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ، عضو هیئت علمی، پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی، تهران، ایران

چکیده

هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان به‌صورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژه‌های فردی و اجتماعی متعددی است. در دهه‌های اخیر، باتوجه‌به پیچیده‌شدن روند هویت‌یابی و نیز گستردگی لایه‌ها و ابعاد هویت، گسترش جهانی‌شدن، پیدایش مکاتب و ره‌یافت‌های مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفه‌ها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر روی‌دادهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در امر هویت‌یابی موضوع هویت برای بسیاری از جوامع به مسئله‌ای مهم و اساسی تبدیل شده است، به‌طوری‌که حتی آن را بحران تعبیر می‌کنند. در ایران هم باتوجه‌به تنوع قومی و زبانی، میراث غنی تاریخی و فرهنگی، تأثیرات جهانی، و عوامل دیگر در دهه‌های گذشته هویت به مسئله‌ای اجتماعی ـ سیاسی و نیز موضوع علمی ـ پژوهشی مهمی تبدیل شده است. این مقاله بر آن است که کتاب هویت ایرانی را از جنبة انتقادی تحلیل و مهم‌ترین ابعاد مثبت و نیز کاستی‌های آن را بررسی کند. دستاوردهای تحقیق بیان‌گر آن است که تعریف‌نکردن عملیاتی مفاهیم اصلی، تکیه بر گفتمان هویتی ایران‌مدار و نادیده‌گرفتن گفتمان‌های هویت‌بخش دیگر، تناقض در مبانی نظری و روش‌شناختی مقالات، تکیه بر دوره‌بندی‌های تاریخ سیاسی، و نادیده‌گرفتن چالش‌های برآمده از رویارویی هویت ایرانی و هویت ملی ازجمله کاستی‌های کتاب است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Book Iranian Identity: From Antiquity to the End of Pahlavi

نویسنده [English]

  • Reza Bigdelou

Assistant Professor in History, Faculty Member of Policing Sciences and Social Studies Research Institute, Tehran, Iran

چکیده [English]

Identity, or the examination of who and what man is, has developed as a type of historical awareness and serves a variety of individual and societal functions. Due to the complexity of the identification process and the vastness of layers and aspects of identity, the growth of globalization, the establishment of modern and postmodern educational institutions and frameworks to describe its principles, elements, and functions, and the implications of recent political, social, and economic events, the subject of identity has become a critical and fundamental concern. In Iran also, identity has emerged as a critical social, political, and scientific issue. The purpose of this article is to perform a critical examination of the book Iranian Identity: From Antiquity to the End of Pahlavi emphasizing both its strengths and weaknesses. The study's findings signify that the book has become a widely cited source in the Iranian scientific ـ research community as a result of its theoretical principles and research methodology; however, the book's lack of operational definitions for key concepts, emphasis on Iranian identity discussion while ignoring other identity discussions, and inconsistencies in the theoretical and methodological framework, reliance on the periods of political history, and a neglect of the challenges resulting from the confrontation between Iranian and national identities, all contribute to the book's shortcomings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • National Identity
  • Critical Analysis
  • Ahmad Ashraf
  • Shahbazi
احمدی، حمید (1378)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران؛ افسانه یا واقعیت، تهران: نی.
احمدی، حمید (1390)، بنیادهای هویت ملی ایرانی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
اسکاچپول، تدا (1392)، بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمة سیدهاشم آقاجری، تهران: سمت.
اشرف، احمد، گراردو نیولی، و شاپور شهبازی (1395)، هویت ایرانی؛ از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین حمید احمدی، تهران: نی.
افروغ، عماد (1400)، هویت ایرانی در گذر تاریخ؛ نقد و ارزیابی کتاب هویت ایرانی، تهران: علم.
الطائی، علی (1382)، بحران هویت قومی در ایران، تهران: شادگان.
اوزکریملی، اوموت (1383)، نظریه‌های ناسیونالیسم، ترجمة محمدعلی قاسمی، تهران: موسسة مطالعات ملی.
بروجردی، مهرزاد (1389)، تراشیدم، پرستیدم، شکستم، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1379)، نظریه‌های فرهنگی در قرن بیستم، تهران: مؤسسة فرهنگی آینده‌پویان.
بشیریه، حسین (1398)، از این‌جا تا ناکجاآباد، تهران: نی.
توفیق، ابراهیم (1400)، بازآرایی امپراتوری، تهران: گام نو.
خانیکی، هادی (1397):
<https://www.atnanews.ir>.
رحمانیان، داریوش (1398):
<https://www.mehrnews.com>.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1379)، دو قرن سکوت، تهران: سخن.
سیبلی، مالفرد (1394)، ایدهها و ایدئولوژی‌های سیاسی، ترجمة عبدالرحمن عالم، تهران: نی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1352)، «تلقی قدما از وطن»، نشریة الفبا، دورة ۱، ش 2.
شولسته، راینهارد (1389)، تاریخ جهان اسلام در قرن بیستم، ترجمة ابراهیم توفیق، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ضیاءابراهیمی، رضا (1396)، پیدایش ناسیونالیسم ایرانی؛ نژاد و سیاست بیجاسازی، تهران: مرکز.
عبداللهی، محمد (1389)، «هویت ملی در ایران؛ فراتحلیل مقاله‌های فارسی موجود»، فصل‌نامة علوم اجتماعی، ش 50.
عظیمی، فخرالدین (1399)، هویت ایران، تهران: آگاه.
کاتوزیان، همایون (1391)، ایرانیان، ترجمة حسین شهیدی، تهران: مرکز.
گلوور، دیوید و شیلاف استرابریج (1390)، جامعه‌شناسی معرفت و علم، تهران: سمت.
مانز، برت‌کلاندر (1394)، بنیادهای نظری در جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی، ترجمة نوذر امین‌صارمی، تهران: دانشگاه علوم انتظامی.
محمدی، رحیم (1396):
مندالیوس، جان (1385)، «مطالعۀ میان‌رشته‌ای؛ ادغام تاریخ و نظریه»، در: تاریخ‌نگاری و جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمۀ هاشم آقاجری، تهران: کویر.
میرزایی، سیدآیت‌الله (1399)، ناسیونالیسم و قومیت در ایران، تهران: آگاه.
نظری، علی‌اشرف (۱۳۸۶)، «هویت ملی و وحدت‌یابی جمعی»، نامة تاریخ‌پژوهان، ش 12.
 
Marchand, S. L. (2009), German Orientalism in the Age of Empire, Religion, Race and Scholarship, Washington: Cambridge University Press.
Vaziri, Mostafa (1993), Iran as Imagined Nation: The Construction of National Identity, New York: Paragon House.
Zia-Ebrahimi, Reza (2011), “Self-Orintalization and Dislocation: The Use and Abuse of the Aryan Discourse in Iran”, Iranian Studies, vol. 44, no.4.