نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استاد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

هدف این مقاله ارزیابی انتقادی کتاب خشونت و نظم‌های اجتماعی است. خشونت سیاسی جمعی، به‌مثابۀ پدیده‌ای پربسامد در زندگی جوامع، از دیرباز مطمح‌نظر اندیشه‌ورزان علوم اجتماعی بوده است. آغاز هزارۀ سوم و ظهور اشکال نوین خشونت سیاسی سبب بازتوجه صاحب‌نظران دربارۀ نسبت آن با توسعه شده است. این اثر با پیش‌گامی فکری داگلاس نورث و همکارانش، از زاویۀ اقتصاد سیاسی و مطالعۀ تاریخی ـ مقایسه‌ای، می‌کوشد تا چهارچوبی مفهومی را برای درک چگونگی مهار خشونت سیاسی در نظم‌های اجتماعی دست‌رسی محدود و باز ارائه کند. ایدۀ محوری کتاب توضیح منطق بنیادین الگوهای نظم‌های اجتماعی و تبیین چگونگی گذار از حکومت‌های طبیعی به نظم دست‌رسی باز و خشونت‌زدایی از طریق ائتلاف فرادستان یا رقابت سیاسی و اقتصادی است. نقطۀ قوت کتاب برخورداری از ایده‌های نوآورانه، راه‌بردی، بین‌رشته‌ای، و خوانشی انتقادی از نظریه‌های مسلط توسعه و بازآوری نهاد دولت به کانون بحث توسعه است، اما کاستی‌های آن شامل فهم فروکاست‌گرایانه از متغیر خشونت، خوانش غایت‌انگارانه از نظم دست‌رسی باز، پذیرش ضمنی ایدۀ یکتاباوری در الگوی دگرگونی جوامع، و کم‌اعتنایی به نقش روابط نامتقارن قدرت بین جوامع دست‌رسی باز و جوامع درحال‌توسعه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Book Violence and Social Orders: A Conceptual Framework for Interpreting Recorded Human History

نویسنده [English]

  • Ali Karimi Maleh

Professor of Political science, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

چکیده [English]

This article aims at the critical study of the book Violence and Social Orders written by North and his colleagues. Political violence is a frequent phenomenon and has great consequences in the political life of societies. Hence, it has attracted many social and political scientists since ancient times. The rise of new forms of political violence from the beginning of the third millennium, caused its reconsideration by different thinkers. This book by North and his colleagues is considered as a pioneer and creative work regarding the issue of violence and its relationship with development from the perspective of political economy and historical-comparative approach to provide a conceptual framework for understanding and analyzing ways of control of political violence in limited access social orders and open access social orders. The main idea of the book examines the basic rationale of social orders and the explanation of the transition from natural governments to open access orders and reduction of violence through the coalition of elites or political and economic competition. In spite of various innovative and creative ideas presented in this book, its critical reading, represents some shortcomings such as reductionist understanding of the political violence, teleological and ideological understanding of the open-access order and acceptance of modernization paradigm and uni-linearism in the transformation of societies and the neglect of the asymmetrical and hierarchical relations between developed and developing countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Violence
  • Natural Government
  • Open-Access Order
  • Dual Equilibrium
اپتر، دیوید ای. و چارلز اف. آندرین (1380)، اعتراض سیاسی و تغییر اجتماعی، ترجمۀ محمدرضا سعیدآبادی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راه‌بردی.
بشیریه، حسین (1374)، جامعه‌‌شناسی سیاسی؛ نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نی.
بوردیو، پی‌یر (1381)، نظریۀ کنش، دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمۀ مرتضی مردی‌ها، تهران: نقش و نگار.
پیرسون، پل (1393)، سیاست، تاریخ، نهادها و تحلیل اجتماعی در بستر زمان، ترجمۀ محمد فاضلی، تهران: نی.
خیری‌دوست لنگرودی، زهرا فرشاد مؤمنی، و امیر خادم علی‌زاده ( 1399)، «تأثیر و اهمیت فرهنگ در مکاتب نئوکلاسیک و نهادگرایی جدید»، فصل‌نامۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش 32.
زاهدی، نسا و سید‌ابراهیم سرپرست سادات (1397)، «اقتصاد سیاسی ایران از منظر نونهادگرایی»، دوفصل‌نامۀ مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی.
سیمون، برند و برت کلاندرمانز (1397)، «تحلیل هویت جمعی سیاسی‌شده از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی»، در: روانشناسی سیاسی، ترجمۀ محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
فاضلی، محمد (1389)، بنیانهای ساختاری تحکیم دموکراسی؛ تجربۀ ایران، ترکیه و کرۀ جنوبی، تهران: کندوکاو.
قاضی مرادی، حسن (1397)، گذارها به دموکراسی؛ تاریخچۀ پنجاه سال پژوهشهای دموکراسی‌سازی، تهران: اختران.
کدیور، محمدعلی (1386)، «دیباچه‌ای بر تطورات نظریه‌های گذار به دموکراسی»، در: گذار به دموکراسی، تهران: گام نو.
گیل، گریم (1394)، پویایی دموکراسی‌سازی؛ نخبگان، جامعۀ مدنی و فرایند گذار، ترجمۀ سعید حاجی‌ناصری و فرید حسینی‌مرام، تهران: اختران.
متوسلی، محمود، سیدمحمدعلی حسینی‌زاده، و علی نیکونسبتی (1387)، «بررسی علل تغییرات اجتماعی از نگاه نورث، ویلیامسون، گریف، لاکلا و موف»، دوفصل‌نامۀ جستارهای اقتصادی، س 5، ش 10.
مهدوی، ابوالقاسم و علی نصیری اقدم (1388)، «تطور برنامۀ پژوهشی یک اقتصاددان نهادگرا: داگلاس سیسیل نورث»، دوفصل‌نامۀ جستارهای اقتصادی، س 6، ش 12.
نش، کیت (1382)، جامعهشناسی سیاسی معاصر؛ جهانیشدن، سیاست و قدرت، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
نقیب‌زاده، احمد و مجید استوار (1391)، «بوردیو و قدرت نمادین»، فصل‌نامۀ سیاست، دورۀ 42، ش 2.
نورث، داگلاس سی.، جان جوزف والیس، و باری. آر. وینگاست (1395)، خشونت و نظم‌های اجتماعی؛ چهارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبتشدۀ بشر، ترجمۀ جعفر خیرخواهان و رضا مجیدزاده، تهران: روزنه.
نورث، داگلاس سی. و دیگران (1394)، سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه در سایۀ خشونت، ترجمۀ محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی‌پور، تهران: روزنه.
نورث، داگلاس سی. (1387)، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمۀ محمدرضا معینی، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
های، کالین (1390)، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، ترجمۀ احمد گل‌محمدی، تهران: نی.
هری (1397)، «رویکردهای نظری در تبیین خشونت سیاسی جمعی»، در: روانشناسی سیاسی، ترجمۀ محمدرضا جلالی و محمد سعدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
 
Giddens, A. (1984), The Constitution of Society, Cambridge: Polity.
Gurr, T. R. (1970), Why Men Rebel, United State: Princeton University Press.
Janoski, T. et al. (2005), The Handbook of Political Sociology; States, Civil Societies, and Globalization, London: Cambridge University Press.
Kornhauser, W. (1959), The Politics of Mass Society, Glencoe, IL: Free Press.
Kyron, Ch. N., J. Pribilsky, and R. A. Rubinstein (1999), “Cultural Anthropology Studies of Conflict”, Encyclopedia of Violence, Peace, and Conflict, Lester Kurtz (ed.), vol. 1, San Diego: Academic Press.
Martínez, G. (2010), “Book Review, Violence and Social Orders: A Conceptual Framework for Interpreting Recorded Human History, BY Douglass C. North, John Joseph Wallis and Barry R. Weingast”, Well-Being and Social Policy, vol. 6, no. 2.
Morgan, E. C. (2004), Collective Political Violence, An Introduction to the Theories and Cases of Violent Conflicts, London: Routledge.
Rule, J. B. (1988), Theories of Civil Violence, Berkeley: University of California Press.
Stromberg, J. R. (2002), “Douglass C. North and Non-Marxist Institutional Determinism”, Journal of Libertarian Studies, vol. 16, no. 4.