نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

چکیده

این پژوهش به بررسی ترجمۀ محمد باهر از کتاب النقد الادبی اصوله و مناهجه،‌‌ اثر سیدقطب، از منظر انتقال اطلاعات می‌‌پردازد. مسئله این است که در ترجمۀ کتاب مذکور مهم‌ترین چالش‌‌های انتقال اطلاعات چیست؟ عملکرد مترجم از منظر انتقال اطلاعات در چه محورهایی و چرا دچار آسیب شده است؟ روش مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است. ابتدا کتاب عربی با ترجمۀ فارسی تطبیق داده و بررسی شده که ترجمه در چه مواردی دچار آسیب شده است. سپس، تلاش شده است تا آسیب‌‌ها در چهارچوبی منظم دسته‌‌بندی شوند. ذیل هر دسته، آسیب‌‌ها تحلیل شده و دلایلشان توصیف شده است. نظریۀ منتخب برای مطالعۀ نظریۀ «نوع‌‌‌‌شناسی متن» از کاترینا رایس است. نخست داده‌‌های این نظریه به‌‌عنوان مبانیِ مطالعه تبیین می‌‌شوند. سپس، کتاب عربی از منظر ژانرِ متن تحلیل می‌‌شود و درنهایت نمونه‌‌های آسیب‌‌ها تحلیل می‌‌شوند. این تحلیل نشان می‌‌دهد ترجمۀ مذکور از منظر انتقال اطلاعات در پنج محور دچار آسیب شده است: اصطلاح، واژه، ترکیب واژه‌‌ها، جمله، و روابط میان جمله‌‌ها. درنهایت استنتاج می‌‌شود که چالش عمدۀ ترجمۀ کتاب مذکور یکی نوسان‌داشتنِ زبان میان نقش اطلاعاتی و بیانی و دیگری استشهاد از متن‌‌های متنوعی است که در کتاب نقل شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Pathology of the Translation of the Book Literary Criticism: Principles and Methods from the Perspective of Information Transfer

نویسنده [English]

  • Hesam Hajmomen Sichani

Assistant Professor of Arabic Language and Literature Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

 
This study examines the translation of Mohammad Baher from the book Literary Criticism of Principles and Methods by Seyyed Qutb, from the perspective of information transfer. The question is, what are the most important challenges of information transfer in translating the book? and in what areas is the translator's performance in terms of information transfer and why is it damaged? The study method is descriptive-analytical, and the Arabic book has been adapted to the Persian translation then the cases in which the translation has been damaged in the transmission of information have been extracted. The order of these injuries is then identified and the injuries are categorized. Under each category, injuries and their occurrence and causes are analyzed. The theory behind the study is Katrina Rice's "text typology" theory. This analysis shows that the translation is damaged in terms of information transfer in five areas: term, word, word combination, sentence, and inter-sentence relations. Finally, it will be concluded that the main challenge of translating the book is the fluctuation of language between the role of information and expression, and the other is the testimony of the various texts quoted in the book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation Criticism
  • Literary Criticism
  • Katrina Rice Theory
  • Text Typology
  • Informational Text
البرزی، پرویز (1386)، مبانی زبان‌‌شناسی متن، تهران: امیرکبیر.
اندرمن، گانیلا (1393)، «زبان‌‌شناسی و ترجمه»، در: مطالعات ترجمه: یک میان‌‌رشته، تهران: رخداد نو.
انیس، ابراهیم (1976)، دلالة الالفاظ، القاهرة: مکتبة الانجلو المصریة.
ایمانی، بهروز (1381)، «در شعاع تلاش و عشق: معرفی برگزیدگان و شایستگان تقدیر در آیین بزرگ‌داشت حامیان نسخ خطی 1381»، مجلۀ پیام بهارستان، ش 17.
بزیو، احمد (2014م)، «عمود الشعر، النشأة والتطور»، مجلة الأثر، جامعة قاصدی مرباح ورقلة الجزائریة، العدد 21.
بشیری، علی (1395)، «بررسی و نقد کتاب النقد الادبی اصوله ومناهجه»، پژوهش‌‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌‌های علوم انسانی، س 16، ش 6.
بیکر، مونا و گابریئلا سالدینا (1396)، دایرة‌‌المعارف مطالعات ترجمه، ترجمۀ حمید کاشانیان، تهران: نشر نو.
پالامبو، گیزپه (1391)، اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه، ترجمۀ فرزانه فرحزاد و عبداله کریم‌‌زاده، تهران: قطره.
پروینی، خلیل و حسین چراغی‌‌وش (1384)، «نگاهی به مراحل و ویژگی‌‌های نقد ادبی سیدقطب»، فصل‌نامۀ الجمعیة العلمیة الإیرانیة للغة العربیة وآدابها، دورۀ 1، ش 1.
جرجانی، عبدالقاهر (1389)، اسرار البلاغة، ترجمۀ جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران.
چراغی‌‌وش، حسین (1384)، ترجمه و تحقیق النقد الادبی اصوله ومناهجه اثر سیدقطب، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات عرب، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
دل‌‌زنده‌‌روی، سمیه (1394)، «استفاده از متون موازی در آموزش ترجمه»، فصل‌نامۀ مترجم، س 24، ش 58.
دلیل، ژان (1381)، تحلیل کلام روشی برای ترجمه: نظریه و کاربرد، ترجمۀ اسماعیل فقیه، تهران: ره‌نما.
رایس، کاترینا (1392)، «گونه، نوع و فردیت متن در ترجمه»، در: نقد ترجمه در پرتو رویکرد زبان‌‌شناسی نقش‌‌گرا، تهران: قطره.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1361)، نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
سرباز، حسن (1431ق)، «سیدقطب وتراثه الادبی والنقدی»، دوفصل‌نامۀ اللغة العربیة وآدابها، دورۀ 6، ش 10.
سیدقطب (1390)، اصول و شیوه‌‌های نقد ادبی، ترجمۀ محمد باهر، تهران: خانۀ کتاب.
سیدقطب (2003)، النقد الادبی؛ اصوله ومناهجه، القاهرة: دار الشروق.
شمیسا، سیروس (1393)، نقد ادبی، تهران: میترا.
صداقت‌‌رستمی، مصطفی و علی بیگدلی (1395)، «ترجمۀ متون علوم اجتماعی: مشکلات و راه‌کارها»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ 10، ش 2 و 3.
علی‌‌محمدی، علی (1389)، «اصول و شیوه‌‌های نقد ادبی»، کتاب ماه ادبیات، ش 47.
فرجاه، مرجان و مینا مظهری (1399)، «آموزش مترجمی فرانسه در دانشگاه‌های ایران: بررسی مشکلات ترجمۀ واژگان چند‌معنا»، جستارهای زبانی، دورۀ ۱۱، ش ۱.
فروید، زیگموند (1386)، روان‌کاوی لئوناردو داوینچی، ترجمۀ پدرام راستی، تهران: ناهید.
کارول، نوئل (1386)، درآمدی بر فلسفۀ هنر، ترجمۀ صالح طباطبایی، تهران: متن.
گراهام، گوردون (1389)، بیان‌گری: کروچه و کالینگوود، ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌‌بیدی و دیگران، دانش‌نامۀ زیبایی‌‌شناسی، تهران: متن.
گنجیان، علی (1397)، «واکاوی چالش‌های ترجمة ادبی»، مجلۀ پژوهش‌‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دورۀ 8، ش 18.
ماندی، جرمی (1391)، معرفی مطالعات ترجمه، ترجمۀ علی بهرامی و زینب تاجیک، تهران: ره‌نما.
ناظمیان، رضا (1386)، روش‌‌هایی در ترجمه از عربی به فارسی، تهران: سمت.
ناظمیان، رضا (1395)، «راه‌بردی زبان‌شناختی در ترجمۀ قرآن از دیدگاه کارکرد نقش‌های زبان»، مجلۀ مطالعات ترجمۀ قرآن و حدیث، دورۀ 3، ش 5.
نورد، کریستین (1395)، ترجمه؛ فعالیتی هدف‌مند، ترجمۀ مژگان سلمانی، تهران: اسم.