نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه تاریخ، عضو هیأت علمی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، عضو هیئت علمی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار، گروه تاریخ، عضو هیئت علمی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

جامعه‌شناسی تاریخی به‌عنوان روشی مبتنی‌بر داده‌ها و سیر توالی روی‌دادهای تاریخی قابل‌دست‌یابی است و جامعه‌شناسی تاریخی سلطه‌پذیری، به‌عنوان یک پدیدة اجتماعی، قابل‌طرح و پی‌گیری در دوره‌های مختلف تاریخی است. این مقاله با هدف بررسی کتاب جامعهشناسی تاریخی سلطه‌پذیری ایرانیان ارائه شده است. اثر، به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارد، به‌عنوان یک اثر دارای نوآوری در این زمینه شایستة بازخوانی است. نوشتار پیش‌رو مروری انتقادی بر این کتاب در قالب محورهای زیر دارد: ابهام‌زدایی در عنوان کتاب، عدم تبیین صحیح و اولیۀ مسئلة سلطه‌پذیری، ابهام در روش‌شناسی، ناهماهنگی در روش و متن، و ابهام در مفهوم جامعه‌شناسی تاریخی. مقاله، پس از پرداختن به تأملاتی دربارة جنبۀ فنی و ویرایشی اثر، با این جمع‌بندی به‌پایان می‌رسد که مسئلة «سلطه‌پذیری» درنزد مؤلف به‌عنوان یک مسئلة تاریخی مطرح شده است و نویسنده سعی دارد تا با استفاده از نظریه‌ها و روش‌های جامعه‌شناسی آن را بررسی و تحلیل کند، اما این بررسی نشان می‌دهد که جامعه‌شناسی تاریخی رویکردی جامعه‌شناسانه با بهره‌گیری از اطلاعات و داده‌های تاریخی در دوره‌های مختلف است یا به‌عبارت بهتر، روندشدن سلطه‌پذیری در دوره‌های مختلف را موردبررسی قرار می‌دهد، نه آن‌چه موردتوجه این اثر تحت عنوان رویکرد تاریخی با روش جامعه‌شناسانه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Review on the Book Historical Sociology of Iranian Dominance

نویسندگان [English]

  • Abdollah Sajedi 1
  • Shoresh Ak 2
  • Nezamali Dehnavi 3

1 Assistant Professor of Payame Noor University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor of Payame Noor University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor of Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Historical sociology can be achieved as a method based on data and sequence of historical events, and historical sociology of domination as a social phenomenon can be designed and followed in different historical periods. This article has been presented with the aim of reviewing the book Historical Sociology of Iranian Dominance. Due to its features, this work, as innovative work in this field, deserves to be read. The present article has a critical review of this book in the form of the following axes: ambiguity in the title of the book, lack of correct and initial explanation of the issue of dominance, ambiguity in methodology, lack of coordination in method and text, ambiguity in the concept of historical sociology. After reflecting on the technical and editorial aspects of the work, the article concludes with the conclusion that the issue of “dominance” has been raised by the author as a historical issue and the author tries to use its sociological theories and methods. But this study shows that historical sociology is a sociological approach using historical information and data in different periods, or in other words, examines the trend of domination in different periods, not what is considered in this work as a historical approach with a sociological method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical Sociology
  • Dominance
  • Iranian Dominance
  • Iranian History
آقاجری، هاشم (1389)، مقدمه‌ای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی، تهران: طرح نو.
ابن‌اثیر، عزالدین (1371)، الکامل، ترجمۀ ابوالقاسم حالت، تهران: علمی.
ابن‌مسکویه، احمدبن علی (1376)، تجارب الامم، ترجمۀ ابوالقاسم امامی و علی نقی، تهران: توس و سروش.
اتینگهاوزن، ریچارد و الگ گرابر (1378)، هنر و معماری اسلامی، تهران: سمت.
اسکاچپول، تدا (1388)، بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمة سیدهاشم آقاجری، تهران: مرکز.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1376)، ایران و تنهایش، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بندیکس، رونالد (1382)، سیمای ماکس وبر، ترجمة محمود رامبد، تهران: هرمس.
بیتهام، دیوید (1382)، مشروع‌سازی قدرت، ترجمة محمد عابدی اردکانی، یزد: دانشگاه یزد.
پارکین، فرانک (1384)، ماکس وبر، ترجمة شهناز مسمی‌پرست، تهران: ققنوس.
تاریخ سیستان (1366)، به‌تصحیح ملک‌الشعرای بهار، تهران: پدیدة خاور.
جعفریان، رسول (1389)، صفویه در عصر دین، فرهنگ، و سیاست، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رجبی، پرویز (1383)، تاریخ ایران در دورة سلوکیان و اشکانیان، تهران: دانشگاه پیام ‌نور.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1379)، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1385)، تاریخ در ترازو، تهران: امیرکبیر.
شبانکاره‌ای، محمدبن علی (1381)، مجمع الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
شعبانی، رضا (1385)، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، تهران: قومس.
صابی، هلال‌بن محسن (1346)، رسوم دارالخلافه، ترجمة محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
طبری، محمدبن جریر (1375)، تاریخ طبری؛ الرسل و الملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
طهماسبی کیهانی، ساسان (1398)، جامعه‌شناسی تاریخی سلطه‌پذیری ایرانیان، تهران: جامعه‌شناسان و روش‌شناسان.
قاسمی، محمد (1393)، «ارزیابی رضایت شهروندان در توجیه حکومت»، دوفصل‌نامة معرفت سیاسی، س 6، ش 2.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون) (1380)، تضاد دولت و ملت، ترجمة علی‌رضا طیب، تهران: نی.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون) (1389)، اقتصاد سیاسی در ایران، ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
گردیزی، عبدالحی بن ضحاک (1363)، زین‌الاخبار، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
گودرزی، حسین (1387)، «کارکرد هویت‌بخش مذهب شیعه در دورة صفوی»، مجلة مطالعات ملی، ش 36.
مستوفی، حمدالله (1380)، ظفرنامه، تصحیح مهدی مداینی و دیگران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
معین، محمد (1386)، فرهنگ معین، ج 1، تهران: ادنا.
وبر، ماکس (1374)، اقتصاد و جامعه، ترجمة عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد، و مصطفی عمادزاده، تهران: مولی.
هینتس، والتر(1361)، تشکیل دولت ملی در ایران، ترجمة کیکاوس جهان‌داری، تهران: خوارزمی.