نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران،

چکیده

نقد خواننده‌‌محور از رویکردهای جدید نقد به‌شمار‌‌ می‌‌رود که تلاش دارد با پرداختن به مخاطب و خواننده، متون ادبی را از زاویۀ جدیدی بررسی کند. زایش این نظریه نتیجۀ تلاقی ادیب‌‌محوری و متن‌‌محوری بوده است و به‌‌روز‌بودن آن به‌نوعی خود مبیّن ضرورت پرداختن به آن است که حسن مصطفی سحلول با نوشتن کتاب نظریات القراءة والتأویل الأدبی وقضایاها تلاش داشته تا این هدف را محقق کند. بررسی کتاب به‌‌شیوۀ توصیفی ـ انتقادی نشان می‌‌دهد که نویسنده در این کتاب نقد خواننده‌‌محور را بررسی کرده است. کتاب در یک مقدمه، شش فصل، و تاحدی کم‌حجم تألیف شده است. مطالب مندرج در کتاب ساده‌‌سازی شده‌‌اند، به‌نحوی‌که برای مخاطب به‌راحتی قابل‌درک است، اما تعدد فصل‌‌بندی‌‌ها و عنوان‌‌بندی‌‌ها باعث پراکندگی و انسجام‌نداشتن اهم مطالب در این نظریه شده است و درعمل خوانندۀ کتاب نمی‌‌تواند از این نظریه و شاخه‌‌های مرتبط با آن دسته‌‌بندیِ منطقی داشته باشد. ارجاع‌‌دهی دقیق در متن کتاب وجود ندارد و همین باعث می‌‌شود مخاطبِ کتاب نداند که برای ادامۀ سیر مطالعاتی در این حوزه به کدام منابع مراجعه کند. دیگر این‌که نویسنده خاستگاه این نظریه و اندیشمندان آن را به‌تفصیل موردبررسی قرار نداده است و اندیشه‌‌های برخی اندیشمندان این حوزه نیز مغفول مانده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Horizon of Expectation for an Implicit Reader A Critical Review on the Book Nazaruyat Alqira'at Walta'awyl Al'adabii Waqadaya (Reading Theories and Literary Interpretation and Its Issues)

نویسنده [English]

  • Omid Izanloo

Assistant Professor of Kosar University of Bojnord, Bojnord, Iran

چکیده [English]

Reader-response criticism is a new method of critique which tries to investigate the reader and the literary texts through a new attitude. The birth of this theory was the result of the intersection of the author-centered approach and the text-centered approach. The contemporaneity of the subject indicates the necessity of examining the subject and Hassan Mustafa Sahloul tries to answer this necessity in Nazaruyat Alqira'at Walta'awyl Al'adabii Waqadaya book. The criticism of nazaruyat Alqira'at Walta'awyl Al'adabii Waqadaya with a descriptive-analytical method shows that Hassan Mustafa Sahloul scrutinized the reader-response criticism approach. This book is written in an introduction and six chapters with in a small number of pages. The contents of the book are simplified in a way that is easily understood by the audience but a large number of chapters and titles has caused the dispersion and incoherence of the most important issues in this theory and in practice, the reader of the book cannot have a coherent classification of this theory and its related branches. There is no precise reference in the text of the book and this makes the reader of the book not know which sources to refer to for the rest of the study in this field. Also, the author has not examined the origin of this theory and its thinkers, and the ideas of some thinkers in the field of reading criticism have also been neglected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Horizon of Expectation
  • Implied Reader
  • Text Gaps
آیزر، ولفگانگ (1385)، «رویکردی پدیدارشناسانه به فرایند خواندن»، ترجمۀ کیوان باجغلی، مجلۀ مهراوه، س 2، ش 5، 6، 7.
ابوالقاسمی، محمدرضا (1395)، «هستی‌‌شناسی موسیقی و اثر ادبی از دیدگاه رومن اینگاردن»، مجلۀ حکمت و فلسفه، س 12، ش 4.
احمدی، بابک (1393)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
بالو، فرزاد (1398)، «از ”سویة کاربردی“ در هرمنوتیک گادامری تا ”به‌خود اختصاص‌دادن“ در هرمنوتیک ریکور با تکیه بر متون عرفانی»، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، دورۀ 13، ش 4، پیاپی 43.
تادیه، ژان (1390)، «جامعه‌شناسی ادبیات و بنیان‌گذران آن»، درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات، گردآوری و ترجمۀ محمد پوینده، تهران: نقش جهان‌مهر.
حسینی داورانی، سیدعباس (1392)، «نظریۀ دریافت و جامعه‌‌شناس عکس»، مجلۀ چیدمان، س 1، ش 1.
دادور، نغمه (1395)، «کاربرد نظریة زیبایی‌شناسی دریافت در تدوین کتاب‌نامه‌های ادبی»، نقد ادبی، س 9، پیاپی 35.
داونهاور، برنارد و دیوید پلاور (1394)، پل ریکور، ترجمة ابوالفضل توکلی شاندیز، تهران: ققنوس.
رحیمی، فاطمه (1390)، «جایگاه متن، مؤلف و خواننده در اندیشۀ امبرتو اکو»، ادب‌پژوهی.
ریکور، پل (1386)، زندگی در دنیای متن، ترجمة بابک احمدی، تهران: مرکز.
سحلول، حسن مصطفی (2001)، نظریات القراءة والتأویل الأدبی وقضایاها دراسة، دمشق: اتحاد کتاب العرب.
قزوینی حسینی، نغمه و منصور حسامی (1397)، «سیر تطور کشکول از منظر هانس روبرت یاوس»، ماه‌نامۀ باغ نظر، س 15، پیاپی 62.
مقدادی، بهرام (1393)، دانش‌‌نامۀ نقد ادبی از افلاتون تا به امروز، تهران: چشمه.
مکاریک، ایرنا ریما (1390)، دانش‌‌نامۀ نظریه‌‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
نامور مطلق، بهمن (1387)، «یائوس و آیزر: نظریۀ دریافت»، پژوهش‌نامۀ فرهنگستان هنر، ش 11.
واعظی، احمد (1385)، درآمدی بر هرمنوتیک، تهران: پژوهشگاه فرهنگ اندیشۀ اسلامی.
هارلند، ریچارد (1393)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاتون تا بارت، ترجمۀ علی معصومی و شاپور جفاکش، تهران: چشمه.