نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی – ادبیات عرفانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

چکیده

روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، نوشتة شهاب‌الدین ابوالقاسم احمد‌بن منصور سمعانی (487-534 ق)، کهن‌ترین اثر مستقل در شرح اسماءالله به زبان فارسی است که در برخی از آثار ادبی و عرفانی، ازجمله کشف‌الاسرار میبدی، تأثیر مستقیم گذاشته است. نثر این کتاب روان،‌ سلیس، و درعین‌حال شاعرانه است و گاه برای بیان مفاهیم عرفانی از نثری آهنگین یا مسجع بهره برده است. این کتاب از فواید ادبی، لغوی، زبانی، و حکایات عرفانی برخوردار است. نخستین ‌بار، نجیب مایل‌هروی در سال 1368 این کتاب را براساس پنج نسخة خطی در انتشارات علمی و فرهنگی به‌چاپ رساند که تاکنون چندین‌بار تجدیدچاپ شده است. متأسفانه، این تصحیح خالی از ایراد نیست و اشکالات عدیده‌ای در آن راه یافته است. جستار حاضر کوشیده ‌است متن چاپ‌شده را با نسخ مورداستفادة مصحح به‌دقت مقابله کند و بخشی از ایرادهای اساسی این تصحیح اعم ‌از جاافتادگی‌ها، بدخوانی‌ها، تصحیف‌ها، و رعایت‌نشدن اصل امانت‌داری در تصحیح متون را نشان دهد. نتیجۀ این پژوهش حاکی از آن است که به‌سبب اشکالات متعددی که در متن روح‌الارواح راه یافته تصحیح مجدد آن ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Correction of the Book Ruh ol-Arwah fi Sharh Asma ’al-Mulk al-Fatah

نویسندگان [English]

  • mohammad Mahdi Moallemy 1
  • Seyed Ali Ghasemzadeh 2

1 PhD Student of Persian Language and Literature, Mystical Literature, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

2 Professor of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran

چکیده [English]

Ruh ol-Arwah fi Sharh Asma al-Mulk al-Fattah by Shahab al-Din Abu al-Qasim Ahmad ibn Mansour Sam'ani (487-534 AH) is the oldest independent work in Sharh Asma' Allah in Persian, which has had a direct impact on some literary and mystical works, including Kashf ol-Asrar Meybodi. The prose of this book is fluent, smooth, and at the same time poetic, and sometimes it has used melodic or eloquent prose to express mystical concepts. This book is full of literary, lexical, linguistic and mystical benefits. Najib Mayel Heravi first published this book based on five manuscripts in Elmi va Farhangi publications in 1368, which has been reprinted several times. Unfortunately, this correction is not without its flaws, and there are many bugs in it. The present paper has tried to carefully confront the printed text with the corrected copies and to show some of the main drawbacks of this correction, including inclusions, misreadings, corrections and non-observance of the principle of fidelity in correcting texts. The result of this research indicates that due to the numerous problems that have arisen in the text of the Spirit of the Souls, it is necessary to correct it again.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ruh ol-Arwah
  • Sharh Asma al-Hosna
  • Text Correction
  • Book Review
قرآن مجید.
ابن‌حمدون، محمد‌بن حسن‌ (1996)، التذکرۀ الحمدونیه، تحقیق احسان عباس و بسکر عباس، بیروت: دار صادر.
ابوالرجاء قمی، نجم‌الدین (1389)، ذیل نفثة المصدور، رونویسی حسین مدرسی طباطبایی، تهران: کتاب‌خانه، موزه، و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
امرؤالقیس (2008)، دیوان امرؤالقیس، اعتنی به و شرحه عبدالرحمن المصطاوی، بیروت: دار المعرفۀ.
انوری، حسن (1383)، فرهنگ کنایات سخن، تهران: سخن.
بهاءالدین بغدادی، محمد‌بن مؤید (1385)، التوسل الی الترسل، مقدمه و تصحیح احمد بهمنیار، تهران: اساطیر.
ثعالبی، عبدالملک‌بن محمد (1999)، الاعجاز و الایجاز، حققه و هذبه محمد ابراهیم سلیم، قاهره: مکتبة القرآن.
ثعالبی، عبدالملک‌بن محمد (2006)، تحفة‌الوزراء، تحقیق علی الراوی و د. ابتسام مرهون الضار، بیروت: الدار العربیۀ للموسوعات.
حقیقت، حسین‌شاه (1388)، خزینۀ الامثال: ترجمة منتخب مجمع الامثال، به‌اهتمام احمد مجاهد، تهران: دانشگاه تهران.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، امثال و حکم، تهران: امیرکبیر.
رازی، نجم‌الدین ابوبکر‌بن محمد (1379)، مرصادالعباد، به‌اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
راغب الاصفهانی، حسین‌‌بن محمد (2004)، محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء، تحقیق ریاض عبدالحمید مراد، بیروت: دار صادر.
سعدی، مصلح‌الدین (1374)،‌ گلستان سعدی، به‌تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سعدی، مصلح‌الدین (1385)،‌ کلیات سعدی، به‌تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: هرمس.
سمعانی، شهاب‌الدین احمد‌بن محمد (بی‌تا)، روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، ش 1202، کتاب‌خانة عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
سمعانی، شهاب‌الدین احمد‌بن محمد (840 ق)، روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، ش 3152، مشهد: آستان قدس رضوی.
سمعانی، شهاب‌الدین احمد‌بن محمد (856 ق)، روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، ش 2739، تهران: مجلس شورای اسلامی.
سمعانی، شهاب‌الدین احمد‌بن محمد (1389)، روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، به‌تصحیح و توضیح نجیب مایل‌هروی، تهران: علمی و فرهنگی.
سمیعی، احمد (1386)، «نکته‌هایی درباب تصحیح متون»، در: مجموعه‌مقالات روش‌های تصحیح متون، به‌کوشش محمود نظری، تهران: دانشگاه تهران.
سنایی، مجدود‌بن آدم (1397)، حدیقۀ الحقیقه، تصحیح، مقدمه، تعلیقات، و فهرست‌ها از محمدجعفر یاحقی و سیدمهدی زرقانی، تهران: سخن.
شمسی باشا، خیرالدین‌ (2002)، معجم‌الامثال العربیه، ریاض: فهرسۀ مکتبۀ الملک فهد الوطنیه.
صادقی، علی‌اشرف (1384)، «ضوابط تصحیح متن‌های کهن»، نامة بهارستان، س 6، ش 1-2.
عطار، محمد‌بن ابراهیم (1397)، تذکرة الاولیاء، مقدمه، تصحیح، و تعلیقات از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
قلانسی نسفی، عبدالله‌بن محمد‌ (1385)، ارشاد در معرفت و وعظ و اخلاق، تصحیح، مقدمه و تعلیقات از عارف نوشاهی، تهران: میراث مکتوب.
لغت‌نامه (1377)، به‌کوشش علی‌اکبر دهخدا، زیرنظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
مایل‌هروی، نجیب (1379)، تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مولوی، جلال‌الدین محمد‌بن محمد (1393)، مثنوی معنوی، آخرین تصحیح رینولد ا. نیکلسون، مقابلة مجدد با نسخة قونیه، تصحیح مجدد و ترجمة حسن لاهوتی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1376)، کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار، به‌سعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر.