نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی (ره)، تهران، ایران

3 دانشیار و مدیر گروه حقوق عمومی و حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران،

چکیده

تطبیق احکام شریعت با قواعد نوین حقوق بشری و اجرای آن در نظام حقوقی دولت‌های مدرن با چالش‌هایی نظیر ناهماهنگی هم‌راه بوده است. چالش‌هایی از این قبیل را می‌توان در گزارش‌های حقوق بشری گزارش‌گران سازمان ملل متحد مشاهده کرد. دغدغۀ اصلی گزارش‌گران درمورد کشورهایی که به‌دنبال تطبیق قواعد شریعت در نظام حقوقی خود هستند، انطباق‌پذیری قواعد شریعت با اصول حقوق بشری است که به‌طور ‌کلی از آن به‌عنوان انطباق‌پذیری احکام اسلامی با نیازها و اقتضائات دولت مدرن یاد می‌شود. در این پژوهش، این مسئله واکاوی می‌شود که آیا قواعد شریعت ظرفیت انطباق‌پذیری با نیازهای نوین و اقتضائات دولت‌های مدرن را دارد. ازاین‌رو، این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی مبانی فکری سه اندیشمند مسلمان با رویکرد‌های مختلف (جاوید رحمان، گزارش‌گر ویژۀ حقوق بشر ایران، محمدباقر صدر و احمد ریسونی) را ارزیابی کرده و علاوه‌بر بررسی انتقادی مقالۀ جاوید رحمان با عنوان «مذهب، حقوق بشر و حقوق کودک؛ پیچیدگی‌های پذیرش شریعت در رویۀ دولت‌های مدرن»، به کاستی‌های موجود در نظام‌های مبتنی‌بر حقوق اسلام نسبت به انطباق‌پذیری قواعد شریعت با نیازها و اقتضائات زمانه اشاره می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Need for a Social Interpretation of the Texts of the Shari’a; Critique of Javaid Rehman’s Views on the Applicability of Sharia Rules to the Legal Needs of Modern Society

نویسندگان [English]

  • Mohammad Moghaddami 1
  • Amir Hosein Khosroabadi 2
  • Tavakol Habibzadeh 3

1 PhD Student of International Law, Tehran University, Tehran, Iran

2 PhD Student of Criminal Law and Criminology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Associate Professor and Head of Department of Public and International Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Implementing the rules and regulations of Sharia in the legal system of modern governments has always been associated with challenges such as non-compliance with the new rules of human rights. Challenges like these can be seen in the human rights reports of UN rapporteurs. The main concern of the reporters regarding the situation of human rights rules in those countries that seek to implement the rules of Sharia in their legal system seems to be a kind of adaptation and compliance of Sharia rules with human rights principles which is generally referred to as the compatibility of Islamic rules with the needs and requirements of the modern government. In order to achieve a theoretical gap between Muslim legal thinkers and human rights reporters, this study seeks to examine whether the rules of Sharia have the capacity to adapt to the new needs and requirements of modern governments. For this purpose, this study relies on the descriptive and analytical method of the intellectual foundations of three Muslim thinkers with different approaches and in addition to a critical analysis of Dr. Rahman's article. Finally, it can be concluded that by analyzing the works of two other thinkers, capacities for modeling the adaptation process can be extracted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Javaid Rehman
  • Human Rights
  • Convention on the Rights of the Child
  • Applicability
  • Sharia Provisions
قرآن کریم.
ابن‌تیمیه حنبلی، احمد (1980)، مقدمة فی اصول التفسیر، بیروت: دار المکتبة الحیاة.
استرآبادی، محمدامین (1426)، الفوائد المدنیة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
ریسونی، احمد (1992)، نظریة المقاصد عند الامام الشاطبی، قاهره:  الدار العالمیة للکتاب الاسلامی.
ریسونی، احمد (2010)، مدخل الی مقاصد الشریعة، قاهره: دار الکلمة للنشر والتوزیع.
شاطبی، ابراهیم‌بن موسی (1997)، الموافقات، قاهره: دار ابن‌عفان.
شافعی، محمدبن ادریس (1940)، الرسالة، تحقیق احمد شاکر، قاهره: مکتبة الحلبی.
صدر، محمدباقر (1385)، اقتصادنا، قم: بوستان کتاب.
صدر، محمدباقر (1393)، اسلام، راهبر زندگی، ترجمۀ مهدی زندیه، قم: دار الصدر.
طباطبایی حکیم، سیدمحمد‌تقی (1979)، الاصول العامة للفقه المقارن؛ مدخل الى دراسة الفقه المقارن، قم: مؤسسة آل البیت للطباعة والنشر.
عاملی، احمد عبدالله و محمدباقر صدر (2007)، السیرة و المسیرة فی حقائق و الوثائق، بیروت: مؤسسة العارف للمطبوعات.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف (بی‌تا)، باب حادی عشر، شرح مقدادبن عبدالله سیوری (فاضل مقداد)، مشهد: مؤسسۀ انتشارات و چاپ آستان قدس رضوی.
علی‌زاده، عبدالرضا (1382)، مبانی رویکرد اجتماعی به حقوق، تهران: سمت.
غزالی، محمدبن محمد (1993)، المستصفی من علم الاصول، تحقیق محمد عبدالسلام عبدالشافی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
غفوری چرخابی، حسین (1388)، «بررسی آیات ربا و احکام آن»، دوفصل‌نامۀ مطالعات اقتصاد اسلامی، س 2، ش 1.
محقق داماد، سیدمصطفی (1396)، فقه استدلالی جزایی تطبیقی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مطهری، مرتضی (1389)، آشنایی با قرآن، تهران: صدرا.
مغنیه، محمدجواد (1404ق)، فقه الامام جعفر الصادق، بیروت: دار الجواد.
 
Convention on the Rights of the Child (1990, September).
General Assembly’s Resolution on Situation of Human Rights in the Islamic Republic of Iran (2021, December).
Refah Partisi (the Welfare Party) and Others v Turkey (2003, February).
Rehman, Javaid (2011), “Religion, Human Rights Law and the Rights of the Child; Complexities in Applying the Sharia in Modern State Practices”, Northern Ireland Legal Quarterly, vol. 62, no. 2.