چکیده این مقاله با هدف بررسی و نقد کتاب مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی شناختی، نوشتۀ اونگرر و اشمیت با ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی (1397)، نوشته شده است. پس از بررسی متن انگلیسی کتاب مشخص شد که گرچه این کتاب یکی از منابع اصلی و شناخته‌شدۀ زبان‌شناسی شناختی است، کاستی‌هایی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به توجه ناکافی به بنیاد‌ها و فرض‌های اساسیِ زبان‌شناسی شناختی، جهانی‌های زبان، تنوع زبانی از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی، و بدن‌مندی و شالودۀ جسمانی زبان و شناخت اشاره کرد. هم‌چنین، هرچند دربارۀ برخی از مباحث مطرح‌شده در معناشناسی شناختی هم‌چون استعاره، مجاز، طرح‌واره‌های انگاره‌ای، و آمیختگی مفهومی به‌خوبی بحث شده است، به برخی از مباحث آن هم‌چون نیروپویایی چندان توجه نشده است. پس از بررسی ترجمۀ اثر، کاستی‌ها و ایرادهایی در آن مشاهده شد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: معادل‌گزینی‌های نامناسب برخی اصطلاحات تخصصی و گاه غیرتخصصی، اشکالات چشم‌گیر در برگردان واژه‌ها، عبارت‌ها، و جمله‌ها به فارسی که آن‌ها را می‌توان تحت‌ عناوینِ نادرستی ترجمه، نارسایی ترجمه، و نایک‌نواختی ترجمه مطرح کرد، و اشکالات پرشمار در ارجاع‌های درون‌متنی و برون‌متنی. ازاین‌رو، پیش‌نهاد می‌شود که کتاب از نظر املایی، انشایی، و ترجمه‌ای بازنگری شود.

چکیده طبقه‌بندی مفهومی واژه‌ها یکی از موضوعاتی است که از دیرباز، پژوهش‌گران‌ در حوزۀ مفهوم‌شناسی و اصطلاح‌شناسی به آن توجه‌ کرده‌اند. پژوهش پیشِ‌رو با هدف طبقه‌بندی مفهومی واژه‌های مشتق و مرکب فارسی انجام شده است. برای این منظور، 660 واژۀ مشتق و مرکب، که به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند از فرهنگ املایی خط فارسی استخراج شده‌اند، براساسِ دو طبقه‌بندی مفهومی‌ای تحلیل و بررسی شده‌اند که فلبر و وایسن‌هوفر ارائه کرده‌اند. نتایج این تحلیل نشان داد این دو طبقه‌بندی قابلیت پوشش همۀ داده‌های پژوهش را ندارند و فقط بخشی از داده‌ها را می‌توان براساسِ آن‌ها طبقه‌بندی کرد. درادامه، به‌منظورِ رفع کاستی‌های این دو طبقه‌بندی و دست‌یابی به نظام مفهومی جامع، روی داده‌ها عمل مفهوم‌شناسی انجام شد. حاصل آن شناسایی 54 مفهوم زیربنایی مجزا بود که درنهایت، در قالب الگوی طبقه‌بندی نظام‌مندی ارائه شد. در این الگو، همۀ مفاهیم شناسایی‌شده در قالب پنج گروه بسیار کلی سامان‌دهی شده‌اند: 1. فرایند که خود به دو دستۀ عمدۀ کنش و روی‌داد تقسیم می‌شود؛ 2. موجودیت که خود شامل دو دستۀ عمدۀ موجودیت فیزیکی و موجودیت انتزاعی است؛ 3. رابطه؛ 4. وضعیت؛ 5. ویژگی.

چکیده کتاب زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمه‏ای مفید و کاربردی، اثر زولتان کووچش، به‌دلیل بیان روشن مطالب، جامعیت موضوعی و توجه ویژه به ابعاد کاربردی نظریه‏های زبان‏شناسی شناختی، هم‌چون متنی درسی در زبان‏شناسی شناختی، جایگاه برجسته‌ای در این رشته دارد. بااین‌همه، ترجمۀ فارسی این کتاب به‌سبب وجود مشکلات گوناگون و پُرشمار در آن نه‌تنها مزیت‏های آشکار این کتاب را چنان‌که باید حفظ نکرده، بلکه گاه به‌دلیل بروز پاره‏ای از اشتباهات بزرگ در آن نارسا و حتی گم‌راه‏کننده بوده است. عمدۀ مشکلات این ترجمۀ فارسی عبارت‌اند از: لغزش‏های صوری (شامل غلط‏های املایی و ضبط نادرست اسامی خاص) و اشتباهات محتوایی (شامل برگردان نادرست واژه‏های تخصصی و غیرتخصصی، اشتباهات آشکار در برگردان فارسی جملات، و برگردان‏های مبهم و گاه نامفهوم). نقد پیشِ‌رو، پس از معرفی کوتاه اصل اثر و بیان ویژگی‏های بارز آن، یکایک مشکلات ترجمۀ فارسی آن را، با ذکر نمونه‏هایی از هریک، برشمرده است تا افزون‌بر ذکر برخی از مهم‏ترین کاستی‏‏های این ترجمه و اصلاح آن‏ها، پیش‌نهادی را مبنی‌بر بازنگری کلی و فراگیر در این ترجمۀ فارسی ارائه کند.

چکیده نقد کتاب ازجمله سنت‌‌های دانشگاهی برای ارزیابی سهم صاحبان اندیشه در زمینة پژوهش است که، افزون‌بر ارتقای سطح خواندنِ آگاهانة منتقد، زمینه‌‌های آفرینش اثر را از منظرِ نویسنده بررسی می‌‌کند. ازاین‌رو، نقد چیزی بیش از خلاصة محتوای کتاب است. هدف از نقد پیشِ‌‌رو، توصیف و ارزیابی کتاب روش‌‌ تحقیق در زبان و زبان‌‌شناسی (نظری و عملی) نوشتة فردوس آقاگل‌‌زاده است تا از ره‌گذر آن، نقاط قوت و ضعف این اثر را به‌دور از تعصب برشماریم. با طرح این پرسش که نویسنده در اثر خود چه مباحثی از روش‌‌شناسی پژوهش را مطرح کرده است، نگارنده می‌‌کوشد تا با استناد به رویکردی توصیفی ـ انتقادی، ابعاد صوری و محتوایی این کتاب را نقد کند. درکنار مزیت‌‌هایی هم‌چون رعایت اصول و قواعد نگارشی و هم‌سوبودن سرفصل‌‌های کتاب با اهداف تعیین‌‌شده، ازسوی‌ِدیگر، کاستی‌‌هایی هم‌چون به‌کارنبستن شیوة‌ یک‌پارچه در ارائة مفاهیم و طبقه‌‌بندی‌نکردن انواع تحقیق براساسِ هدف، روش انجام پژوهش، و سطوح و نوع اطلاعات را شاهدیم.

چکیده این مقاله ترجمة کتاب کاربردشناسی واژگانی و نظریة ذهن: فراگیری پیوندها، نوشتة سندرین زوفری و ترجمۀ محمدحسن ترابی، شهره صادقی و الهه کمری را بررسی و نقد می‌کند. نظریة ذهن یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعاتی در روان‌شناسی شناختی است که توانایی افراد در درک حالات ذهنی خود و دیگران را بررسی می‌کند. این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای سعی می‌کند جوانب گوناگون رابطة نظریة ذهن و کاربردشناسی زبان را بکاود. در این مقاله، کتاب از منظر ساختاری و شکلی و نیز محتوایی بررسی شده است. از نقاط قوت کتاب، می‌توان به ترجمة بسیار روان و خوش‌خوان، دقت قابل‌قبول ترجمه، پانویسی اصطلاحات تخصصی و اسامی خاص، واژه‌نامة دوزبانه، و رعایت اصول ویرایشی اشاره کرد. از کاستی‌های کتاب نیز می‌توان یک‌دست‌نبودن برخی معادل‌های به‌کاررفته در کتاب، ضعف و کم‌دقتی در صحافی، و برخی خطاهای املایی و دستوری را برشمرد. درمجموع، کلیت کتاب به‌دلیل پرداختن به موضوعی بدیع و برخورداری از ترجمه‌ای خوب و روان مثبت ارزیابی می‌شود و می‌تواند منبع ارزش‌مندی برای پژوهش‌گران فارسی‌زبان به‌منظور تحقیقات میان‌رشته‌ای در حوزه‌های زبان و نظریة ذهن باشد.

چکیده هدف مقالة پیش‌ِرو نقد و بررسی کتاب نوآم چامسکی: درباب طبیعت و زبان، ویراستة آدریانا بلتی و لویجی ریتزی، است. نزدیک به هفت‌ دهه از تولد زبان‌شناسی زایشی می‌گذرد و در این دوران، باوجود تمام فرازونشیب‌هایی که از سر گذرانده، همواره به‌منزلة جریان غالب زبان‌شناسی، به‌ویژه در آمریکای شمالی، شناخته شده‌ است. در این کتاب، ضمن معرفی شِمای کلی این چهارچوب نظری، ریشه‌های فلسفی و تاریخی، افق‌ها، و چالش‌های پیشِ‌روی این نظریه با نیم‌نگاهی به پیشرفت‌های علوم جدید به‌بحث گذاشته شده است. درادامه، لویجی ریتزی و آدریانا بلتی در مصاحبه‌ای با نوآم چامسکی پرسش‌های جاری در زبان‌شناسی زایشی را مطرح می‌کنند. در این نوشتار، پس از معرفی کلیاتی از زبان‌شناسی زایشی، ساختار و محتوای کتاب بررسی می‌شود. پس‌ازآن، ارزیابی ظاهری و محتوایی اثر به‌نقد گذاشته می‌شود. درپایان نیز جمع‌بندی کلی از اثر در بخش نتیجه‌گیری ارائه می‌شود.

چکیده رشتة آموزش زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی ارشد از رشته‌‌های پرطرف‌دار در جامعة دانشگاهی ایران است که حدود پنج ‌دهه از عمر آن سپری شده و تاکنون سه برنامه را آزموده است. جدیدترین برنامة درسی این رشته، که مصوب سال 1396 در شورای تحول و ارتقای علوم انسانی است، از آغاز سال تحصیلی 1396-1397 و پس از گذشت سه دهه از اجرای برنامة دوم اجرا شد که قرار است پس از گذشت پنج سال بازنگری شود. باتوجه‌به اهمیت این تغییر دیرهنگام در برنامه، در این مقاله تلاش شده است تا با نگاهی انتقادی و با بهره‌‌گیری از الگوی موسوم به مشارکتی، دیدگاه‌‌های دوازده ‌تن از اعضای هیئت‌ علمی شاغل در دانشگاه‌‌های دولتی مجری این رشته، به‌نحو کیفی و در قالب شیوة مصاحبه، بررسی و تحلیل شود تا به این پرسش پاسخ داده شود که از منظر این دستة مهم از ذی‌نفعان در برنامة درسی، برنامة جدید چه مزیت‌ها و کاستی‌‌هایی دارد. یافته‌‌های این پژوهش، که ذیل سه مقولة عنوان‌های دروس، سرفصل، و منابع درسی بررسی‌ شده، بیان‌گر آن است که درکنار امتیازهای شایان‌‌توجه برنامة جدید از نظر توجه به عنوان‌های درسی تازه، بازنگری در اهداف و سرفصل‌‌ها، توجه بیش‌تر به بافت ایران و...، شاهد کاستی‌‌هایی قابل‌‌‌‌‌تأمل درقبال برخی از عنوان‌های درسی، گزینش و نحوة ارائة سرفصل‌‌ها، ماهیت برخی منابع پیش‌نهادی، و نحوة ارائة آن‌ها هستیم که باوجود چنین ضعف‌‌هایی، نیل به اهداف خردوکلان برنامه به‌نحوی مقبول امکان‌پذیر نخواهد بود. برپایة یافته‌‌های حاصل از این پژوهش، پیش‌نهادهایی برای بازنگری برنامه ارائه شده است.

چکیده فعل از ارکان مهم دستوری است که دربارۀ ساختمان آن بین دستورنویسان اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. ازاین‌رو، بررسی برای زدودن گرد ابهام از آن به یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های دستور زبان بدل شده است. در این مقاله، با بررسی تطبیقی ساختمان فعل در دو زبان فارسی و اسپانیایی، با نظر به افعالِ کتاب دل‌بستگی‌ها، اثر گاله آنو و ترجمۀ فارسی آن از نازنین نوذری، ابتدا علت اختلاف‌نظرها دربارۀ ساختمان فعل و سپس راه برون‌رفت از آن‌ها را بیان می‌کنیم و طبقه‌بندی تطبیقیِ مناسبی را، با ویژگی فعل در هر دو زبان (فعل ساده، فعل اشتقاقی، و فعل مرکب)، ارائه می‌دهیم. گفتنی است در تحقیق مشخص شد که علت اصلی اختلاف‌نظرها دربارۀ ساختمان فعل به چگونگی تقسیم‌بندی تکواژهای زبان از سوی صاحب‌نظران و جایگاه حرف اضافه در آن برمی‌گردد. پس از بررسی، حرف اضافه را در ذیل تکواژ قاموسی قرار داده‌ایم و حاصلِ ترکیب اسم/ صفت/ قید/ فعل/ حرف با فعل را «فعل مرکب» و حاصل ترکیب اسم/ صفت/ قید با وندهای اشتقاقیِ فعل‌ساز را «فعل اشتقاقی» دانستیم و ساخت فعل مرکب را نیز در پنج طبقه ارائه کردیم. این‌گونه علاوه‌بر ارائة تقسیم‌بندی تطبیقی از ساختمان فعل در دو زبان و رفع ابهامات دربارۀ فعل اشتقاقی و مرکب، مشخص شد علت بسامد افعال مرکب در زبان فارسی در مقایسه با زبان اسپانیایی چه بوده است.

چکیده از بایسته‌های تدوین یا تداوم چاپ کتاب‌های آموزشی ارزش‌یابی آن‌هاست. با به‌کارگیری انگارة ارزش‌یابی کتاب‌های انگلیسی با اهداف ویژه، دوازده ‌تن از استادان دانشگاهی برگزیده با روش نمونه‌گیری هدف‌مند و دردست‌رس دو کتاب زبان تخصصی رشتة پرستاری از انتشارات «سمت» و «آکسفورد» را ارزیابی مقایسه‌ای کردند. تحلیل کیفی یافته‌ها نشان داد کتاب سمت دیگر چندان مناسب دانشجویان امروز نیست. نتایج تحلیل کمّی نیز نشان داد میانگین امتیازات داده‌‌شده به کتاب سمت، کم‌تر از امتیازات کتاب آکسفورد بود. این کتاب، باوجود نداشتن جذابیت دیداری و فایل‌های صوتی ـ ویدئویی، با محوریت خوانش و متون قدیمی، بی‌توجهی به آواشناسی و دستور زبان، بدون تنوع در روش تدریس و سنجش، و با دوری از تئوری‌های آموزش زبان برای نوزدهمین بار به‌چاپ رسیده است. گرچه در کتاب آکسفورد اشکالات مشاهده‌شده در کتاب سمت دیده نمی‌شود، این کتاب نیز ‌اشکال دارد و کاملاً متناسب با اهداف و نیازهای دانشجویان ایرانی نیست و بیش‌تر بر موقعیت‌های شغلی در یادگیری زبان تأکید می‌کند. یافته‌ها می‌توانند به نویسندگان و برنامه‌ریزان درسی رشتة پرستاری یاری رسانند تا با بهره‌گیری از نقاط قوت کتاب‌های موجود، به گردآوری، نگارش، و ویرایش کتب بپردازند.

چکیده باتوجه‌به این‌که کتاب‌‌های درسی از اصلی‌‌ترین منابع یادگیری در هر برنامة آموزشی به‌شمار می‌روند، نقد و ارزیابی آن‌ها به‌منظور بهره‌مندی هرچه بیش‌تر نویسنده و مخاطبان، و تأثیرگذاری آن‌ها در عملکرد دانش‌‌آموزان، بسیار حیاتی و ارزش‌مند است. مقالة پیشِ‌رو کتاب انگلیسی برای دانشجویان رشتة طراحی پارچه و لباس و تکنولوژی دوخت، تألیف اکرم ناشر (۱۳۹۵)، را از مجموعه کتاب‌های زبان انگلیسی تخصصی (ESP) ارزیابی می‌کند. به همین منظور، کتاب براساس مدل محمودی و احمدی‌صفا (۱۳۹۳) ارزیابی شد. هم‌چنین، براساس مدل یادشده، پژوهش‌گران برای آگاهی از دیدگاه متخصصان رشتة طراحی پارچه و لباس دربارة محتوای کتاب، با سه تن از متخصصان رشتة طراحی پارچه و لباس از دانشگاه‌‌های هنر، الزهرا، و علم‌وفرهنگ شهر تهران مصاحبة نیمه‌ساختاریافته‌ای انجام دادند. نتایج حاکی از آن بود که باوجود مشکلات و کاستی‌ها در متون، تمرین‌‌ها، و فعالیت‌‌ها، کتاب کفایت آموزشی لازم را دارد و می‌‌تواند به‌منزلة منبع زبان تخصصی استفاده شود. درعین‌حال، به بازبینی و اصلاح جدی به‌منظور رفع کاستی‌های موجود نیاز دارد که پژوهش‌گران و متخصصان پیش‌نهادهای مفیدی را برای رفع کاستی‌های آن ارائه می‌‌دهند.

چکیده اوایل قرن بیستم در اروپا، به‌ویژه هنگام جنگ ‌جهانی اول و پس از آن، قدرت‌‌های استعماری هم‌چون بریتانیا شاهد مبارزه و اعتراض مستعمره‌‌ها علیه حاکمیت استعماری بودند. در این میان، در ایرلند، در آوریل ١٩١۶، قیام سراسری به‌نام خیزش عید پاک علیه سلطة استعماری بریتانیا در آن کشور رخ داد. استعمارگان خیزش را سرکوب کردند، اما پس‌‌لرزه‌‌های آن قیام در جامعه و ادبیات ایرلند حضور پررنگ داشت. ویلیام باتلر ییتس، در جایگاه شاعر ملی ایرلند، در جهان زیبایی‌‌شناختی خود دربرابر گفتمان استعماری بریتانیا برخاست و در اشعارش با خلق دنیایی اسطوره‌‌ای توانست مسائل مهم زمانه‌‌‌‌اش را بازتاب دهد و با نظام استعمارگری مخالفت کند. بنابراین، در این پژوهش با استفاده از خوانش پسااستعماری، تلاش شده است تا تصویری از سیاست پایداری ییتس در شعر «عید پاک، ١٩١۶» و چند اثر دیگر از این شاعر ایرلندی ترسیم و بررسی شود. هم‌چنین، این پژوهش نشان می‌‌دهد که چگونه فرایند مرکززدایی در شعر «عید پاک، ١٩١۶» به ساختارشکنی از قدرت استعماری و دفاع از مردم ایرلند منجر می‌‌شود.

چکیده پژوهش پیش‌ِرو حاصل تحلیل محتوای کتاب آزمون در زبان انگلیسی: نظریه‌ها و کاربردها، نوشتة حسین فرهادی، عبدالجواد جعفرپور، و پرویز بیرجندی، است که از مهم‌ترین و فراگیرترین منابع درس آزمون‌سازی گرایش‌های گوناگون رشتة زبان انگلیسی به‌شمار می‌رود. در این پژوهش، با به‌کارگیری چهارچوب ارزیابی کتاب مک دانه، شاو، و ماسوهارا، به بررسی همه‌جانبة اثر در قالب دو مرحلة ارزیابی بیرونی و درونی پرداخته شد. مصداق‌های عینی اظهارات و مفروضات مستخرج نویسندگان در مقدمة کتاب، ازجمله زبان و بیان روان، جامع‌بودن مطالب، چینش منطقی مطلوب مطالب، و مرتبط‌بودن آن با بافت ایران، در بررسی خط‌به‌خط کتاب در مرحلة ارزیابی درونی بررسی شدند تا میزان پوشش و نمود آن‌ها در قالب شکل، محتوا، و روش‌شناسی اثر مشخص شود. پس‌ازآن، نقاط قوت و ضعف هر زمینه‌ای، با استناد به اصول پذیرفته‌شده و جدیدترین یافته‌های رشته، به‌تفکیک ارائه شده‌اند. درپایان، پیش‌نهادهایی برای بهبود کتاب در ویرایش‌های احتمالی آتی آمده است.

چکیده بیش‌تر نظام‌‌های حقوقی مانند فرانسه ضابطۀ «اعتبار امر قضاوت‌‌شده» را برای تعیین قابلیت اعادۀ دادرسی آرای مدنی برگزیده‌‌اند، اما در ایران ضابطۀ اعاده‌‌دادرسی «قطعیت احکام» است. طبق بررسی‌‌ها، «اعتبار امر قضاوت‌‌شده» هم‌سو با مبنای اعاده‌‌دادرسی، یعنی تأمین عدالت قضایی، ضابطۀ جامعی است که تمامی تصمیم‌های مراجع قضایی دادگستری، غیردادگستری، و داوری را، که به‌علت «اعتبار امر قضاوت‌‌شده» قابلیت استماع مجدد ندارند، قابل اعاده‌‌دادرسی می‌‌داند، ولی در حقوق ایران با بیان یک مصداق جزئی در تعیین آرای قابل‌‌اعاده بسیاری از تصمیم‌های محاکم مانند «قرارهای نهایی صادره در‌صورت وجود مانع دائمی برای طرح مجدد دعوا»، «قرار سقوط دعوا»، «آرای داوری»، و «گزارش اصلاحی» در‌عین برخورداری از اعتبار امر قضاوت‌‌شده به‌علت عدم اطلاق عنوان «حکم» بر آن‌ها قابل اعاده‌‌دادرسی نیست. حال آن‌که تأمین عدالت قضایی اقتضا دارد این تصمیم‌ها نیز قابل‌اعاده‌‌ باشند. بنابراین، به‌منظور اتخاذ یک ضابطۀ جامع و منضبط در تعیین قلمرو آرای قابل‌اعاده‌‌ و هم‌‌راستا با بیش‌تر نظام‌‌های حقوقی اصلاح مادۀ 426 ق.آ.د.م و شناسایی ضابطۀ «اعتبار امر قضاوت‌‌شده» به‌منزلۀ ضابطۀ اعاده‌‌دادرسی آرای مدنی ضروری به‌نظر می‌رسد.
 

چکیده تفکیک اعمال مدنی و تجاری و شناسایی فعالیت‌ها و معاملات تجاری از دیرباز منشأ آثار بسیاری بوده که به‌تدریج در اغلب نظام‌های حقوقی به‌صورت مدون و در قالب قوانین تجاری موردپذیرش قرار گرفته است. کتاب حقوق تجارت (جلد اول) در بیان مقدمات حقوق تجارت و با تمرکز بر حقوق و تکالیف بازرگانان و شناسایی اعمال تجاری برای دورۀ کارشناسی حقوق و منطبق با قانون تجارت ایران تدوین شده است. نقد این کتاب با استفاده از معیارها و مشخصه‌های شناخته‌شده و به‌منظور ارزیابی اثر و شناسایی نقاط ضعف و قوّت آن به‌منظور ارتقا و بهبود پژوهش انجام شده است. از مهم‌ترین نواقص کتاب می‌توان به فقدان جامعیت محتوایی و تاحدودی ضعف مباحث تحلیلی اشاره کرد که علل تدوین اثر را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. ازآن‌جاکه این کتاب یکی از کتاب‌های دانشگاهی است، تکمیل و ارتقای آن قطعاً هم برای نویسنده و هم برای دانشجویان مفید خواهد بود. امید است در چاپ‌های بعدی برخی ایرادها رفع شود.
 

چکیده دولت‌ها درخصوص حقوق طبیعی افراد متعهدند. حق بر دین و حق بر دانش،‌ دو حق طبیعی شهروندان است. این دو، از موضوعات حقوق اساسی دو انقلاب ایران و فرانسه‌اند. در وقوع دو انقلاب، به‌نوعی سلبی یا ایجابی، ایمان و ایدئولوژی از چنان اهمیتی برخوردار بوده است که پس از انقلاب، ساحت‌های مختلفی را تحت‌تأثیر قرار داده است. مفروض این تحقیق آن است که سامان سیاسی و حقوقی جمهوری اسلامی ایران (با رویکرد دین‌گرا) و جمهوری لائیک فرانسه (با رویکرد دین‌گریز) درعمل با محوریت معرفت دینی شکل گرفته است. فرضیۀ نوشتار آن است که انقلاب‌های 1789 و 1979، یکی برضد دین و دیگری به سود دین، بر مقولۀ فرهنگ و دانش عمومی تأثیر مشابه و قابل‌ملاحظه‌ای گذاشته‌اند. در این میان، توجه به نقش محوری تعهدات قانونی دولت در تقویت یا تقلیل هزینۀ شهروند مؤمن توضیحی دربارۀ حدود این تأثیر در وضع حاضر است.

چکیده فقه اسلامی و حقوق بشر مجموعۀ ارزش‌مندی از مقاله‌های نویسندگان حوزوی و دانشگاهی در همایش «رویکرد متعالی فقه اسلامی به حقوق بشر» است که به‌کوشش محمدرضا باقرزاده به زیور طبع آراسته شده است. ارزیابی و نقد این کتاب به‌صورت استنادی ـ تحلیلی و مطابق الگوی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در چهارچوب معرفی کلی، بررسی شکلی، و بررسی محتوایی اثر است. این‌که آیا آموزه‌های اسلامی با حقوق بشر سازگاری دارد یا ندارد یکی از پرسش‌های کلیدی و دغدغه‌های همیشگی روشن‌فکران دینی و غیردینی بوده و هست. نگارندگان مقاله‌های این کتاب در هم‌افزایی قابل‌توجهی به‌دنبال اثبات این دیدگاه‌اند که تصور ناسازگاری ناشی از ناآشنایی با اندیشه‌های اصیل و ناب اسلامی است؛ اگر ظرفیت‌های نهفته در فقه به‌درستی به‌کار گرفته شود، می‌تواند به توسعۀ حقوق بشر کمک شایان‌توجهی کند. باوجود امتیازهای فراوانی که این کتاب دارد، به‌لحاظ ساختار کلی و چینش محورها و عنوان‌ها، کم‌رنگ‌بودن بُعد فقهی برخی مقاله‌ها، و در پاره‌ای موارد خلط نظام حقوقی و مقولۀ حقوق بشر، نارسایی برخی استنادها، طرح مباحث غیرمرتبط با موضوع، و تمرکزنداشتن بر حل موضوع‌های چالش‌بر‌انگیز با ضعف‌هایی مواجه است.

چکیده پیروی از روش‌های افتراقی‌سازی (تخصصی‌سازی) در علم حقوق جزا امری لازم و ضروری است که در بسیاری از نظام‌های حقوقی دیگر محقق شده است. یکی از حوزه‌‌هایی که باید افتراقی‌سازی آیین دادرسی کیفری در قلمرو آن تجلی پیدا کند جرائم فنی و تخصصی است که نگارندگان این پژوهش به بررسی جرائم سبز، به‌منزلۀ یکی از مصادیق آن، مبادرت ورزیده‌اند. در این تحقیق این نتایج حاصل شد که در نظام حقوقی ما جلوه‌‌هایی از افتراقی‌سازی درخصوص رسیدگی به جرائم فنی و تخصصی در قالب دادسرای تخصصی مشاهده‌‌ می‌‌شود، اما از این نظر که هنوز هم تروریسم ‌‌زیست‌محیطی در نظام حقوقی ما به‌صورت مستقل جرم‌‌انگاری نشده تا دادرسی آن نیز تخصصی شود و مقررات ویژه‌‌ای را به خود بگیرد، در نظام تقنینی ما ضعفی جدی مشاهده می‌‌شود. علاوه‌‌بر جلوه‌‌ها، پیش‌‌بینی بایسته‌‌هایی هم‌چون لزوم گسترش تشکیل دادسراهای تخصصی سبز و دادگاه‌‌های تخصصی و حذف دادگاه‌‌های اختصاصی در رسیدگی به جرائم سبز، استفاده از قضات و ضابطان متخصص، پلیس ویژۀ محیط ‌زیست و آموزش مستمر آن‌‌ها، و شناسایی حق اقامۀ دلیل و اعتراض به آرا برای سمن‌‌های سبز می‌‌تواند در افتراقی‌سازی رسیدگی به جرائم سبز و تحقق اهداف سیاست جنایی مؤثر واقع شود.
 

چکیده پس از گذشت یک دهه از آغاز تدوین لایحۀ «حفظ کرامت و حمایت از زنان دربرابر خشونت» این لایحه در دستورکار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. باتوجه‌به اهمیت لوایح قضایی بررسی ابعاد مختلف این لایحه ضروری به‌نظر می‌رسد. نگارندگان این پژوهش نقد لایحۀ مزبور را از منظر اصول و قواعد قانون‌گذاری رسالت اصلی خود می‌دانند و تحقق آن را با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی دنبال می‌کنند. در بررسی این پژوهش توجه و تأکید ویژه‌ای بر سیاست‌های کلی قانون‌گذاری به‌منزلۀ ترسیم‌‌کنندۀ تصویر کیفیت قانون‌گذاری مطلوب در نظام حقوقی ایران شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که متأسفانه این لایحه از حیث التزام به اصول قانون‌نویسی چندان قابل‌دفاع نیست و انتقادهایی بر آن وارد است. رعایت‌نکردن اصول تنقیحی، خلط جایگاه قانون و سند حقوقی، استفادۀ بیش از حد از ابزار کیفری، و ابهام در برخی مفاهیم و عنوان‌ها مهم‌ترینِ این انتقادهاست. مفاد لایحه با غفلت از مطالبات اسناد بالادستی ملی و بدون توجه به اقتضائات سلسله‌مراتب هنجارهای نظام حقوقی ایران تدوین شده‌ است.‌ به‌نظر می‌رسد که در فرض تصویب، نتیجۀ اجرای لایحه بروز اختلال فرهنگی و القای بحرانی‌بودن وضعیت خشونت در جامعۀ ایران و افزایش هجمه‌های بین‌المللی خواهد بود.

چکیده تطبیق احکام شریعت با قواعد نوین حقوق بشری و اجرای آن در نظام حقوقی دولت‌های مدرن با چالش‌هایی نظیر ناهماهنگی هم‌راه بوده است. چالش‌هایی از این قبیل را می‌توان در گزارش‌های حقوق بشری گزارش‌گران سازمان ملل متحد مشاهده کرد. دغدغۀ اصلی گزارش‌گران درمورد کشورهایی که به‌دنبال تطبیق قواعد شریعت در نظام حقوقی خود هستند، انطباق‌پذیری قواعد شریعت با اصول حقوق بشری است که به‌طور ‌کلی از آن به‌عنوان انطباق‌پذیری احکام اسلامی با نیازها و اقتضائات دولت مدرن یاد می‌شود. در این پژوهش، این مسئله واکاوی می‌شود که آیا قواعد شریعت ظرفیت انطباق‌پذیری با نیازهای نوین و اقتضائات دولت‌های مدرن را دارد. ازاین‌رو، این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی مبانی فکری سه اندیشمند مسلمان با رویکرد‌های مختلف (جاوید رحمان، گزارش‌گر ویژۀ حقوق بشر ایران، محمدباقر صدر و احمد ریسونی) را ارزیابی کرده و علاوه‌بر بررسی انتقادی مقالۀ جاوید رحمان با عنوان «مذهب، حقوق بشر و حقوق کودک؛ پیچیدگی‌های پذیرش شریعت در رویۀ دولت‌های مدرن»، به کاستی‌های موجود در نظام‌های مبتنی‌بر حقوق اسلام نسبت به انطباق‌پذیری قواعد شریعت با نیازها و اقتضائات زمانه اشاره می‌کند.