نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• مریم حکیمی ¹
• مریم ایرجی ²
• علی اکبر خمیجانی فراهانی ³

¹ دکتری زبان‌شناسی، واحد تهران ‌جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² استادیار زبان‌شناسی، عضو هیئت علمی واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ دانشیار زبان‌شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، تهران‌، ایران

چکیده

طبقه‌بندی مفهومی واژه‌ها یکی از موضوعاتی است که از دیرباز، پژوهش‌گران‌ در حوزۀ مفهوم‌شناسی و اصطلاح‌شناسی به آن توجه‌ کرده‌اند. پژوهش پیشِ‌رو با هدف طبقه‌بندی مفهومی واژه‌های مشتق و مرکب فارسی انجام شده است. برای این منظور، 660 واژۀ مشتق و مرکب، که به روش نمونه‌گیری تصادفی نظام‌مند از فرهنگ املایی خط فارسی استخراج شده‌اند، براساسِ دو طبقه‌بندی مفهومی‌ای تحلیل و بررسی شده‌اند که فلبر و وایسن‌هوفر ارائه کرده‌اند. نتایج این تحلیل نشان داد این دو طبقه‌بندی قابلیت پوشش همۀ داده‌های پژوهش را ندارند و فقط بخشی از داده‌ها را می‌توان براساسِ آن‌ها طبقه‌بندی کرد. درادامه، به‌منظورِ رفع کاستی‌های این دو طبقه‌بندی و دست‌یابی به نظام مفهومی جامع، روی داده‌ها عمل مفهوم‌شناسی انجام شد. حاصل آن شناسایی 54 مفهوم زیربنایی مجزا بود که درنهایت، در قالب الگوی طبقه‌بندی نظام‌مندی ارائه شد. در این الگو، همۀ مفاهیم شناسایی‌شده در قالب پنج گروه بسیار کلی سامان‌دهی شده‌اند: 1. فرایند که خود به دو دستۀ عمدۀ کنش و روی‌داد تقسیم می‌شود؛ 2. موجودیت که خود شامل دو دستۀ عمدۀ موجودیت فیزیکی و موجودیت انتزاعی است؛ 3. رابطه؛ 4. وضعیت؛ 5. ویژگی.

کلیدواژه‌ها

• مفهوم‌شناسی
• طبقه‌بندی معنایی
• طبقه‌بندی مفهومی
• نظام مفهومی
• فرهنگ‌نگاری
• اصطلاح‌شناسی

موضوعات

• زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی

عنوان مقاله [English]

Proposing a Conceptual System for Classification of Derivative and Compound Words in Persian

نویسندگان [English]

• Maryam Hakimi ¹
• Maryam Iraji ²
• Aliakbar Khomeijani Farahani ³

¹ PhD of Linguistics, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Assistant Professor of Linguistics, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

³ Associate Professor of Linguistics, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Conceptual classification of words is one of the topics that has long been considered by researchers in the field of conceptology and terminology. The present study was conducted with the aim of conceptual classification of Persian derivative and compound words and for this purpose, 660 derivative and compound words that were extracted from the A Dictionary of Persian Orthography and Spelling (Sadeghi and Zandi-Moghaddam, 2015) by systematic random sampling have been analyzed and examined based on two conceptual classifications presented by Felber (1984) and Weissenhofer (1995). The results of this analysis showed that these two classifications are not able to cover all research data and only part of the data can be classified based on them. Then, in order to eliminate the shortcomings of these two classifications and achieve a comprehensive conceptual system, conceptualization was performed on the data, which resulted in the identification of 54 separate underlying concepts, which was finally presented in the form of a systematic classification model. In this model, all identified concepts are organized into five general groups: 1. Process, which itself is divided into two main categories of action and event; 2. Entity, which itself includes the two major categories of physical entity and abstract entity; 3. Relationship; 4. Status; and 5. Property.

کلیدواژه‌ها [English]

• Conceptology
• Semantic Classification
• Conceptual Classification
• Conceptual System
• Lexicography
• Terminology