علمی- پژوهشی
انسان شناسی
لیلا اردبیلی
چکیده
انسان‌شناسی زبان‌شناختی به عنوان یکی از زیرشاخه‌های مهم انسان‌شناسی به دنبال بررسی این مهم است که چگونه زبان به عنوان امری اجتماعی در حیات یک جامعه نقش فعالانه‌ای را ایفا می‌کند و جنبه‌های مختلفی از مناسبات اجتماعی موجود در یک جامعه را رمزگذاری می‌کند. این شاخه از علم که ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد تلاش می‌کند تا در عوض بررسی ...
بیشتر
انسان‌شناسی زبان‌شناختی به عنوان یکی از زیرشاخه‌های مهم انسان‌شناسی به دنبال بررسی این مهم است که چگونه زبان به عنوان امری اجتماعی در حیات یک جامعه نقش فعالانه‌ای را ایفا می‌کند و جنبه‌های مختلفی از مناسبات اجتماعی موجود در یک جامعه را رمزگذاری می‌کند. این شاخه از علم که ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد تلاش می‌کند تا در عوض بررسی پدیدههای زبانی در خلأ آنها را با توجه به بافت اجتماعی مورد مطالعه قرار دهد و از این رهگذر به رمزگشایی مولفههای اجتماعی پنهان در پس بکارگیری سطوح مختلف زبان‌شناختی، از آواشناسی و واژهشناسی گرفته تا نحو و معناشناسی، دست یابد. مقاله حاضر با بررسی انتقادی کتاب زبان زنده: درآمدی بر انسان‌شناسی زبان‌شناختی نوشته لورا ام. اهرن قصد دارد تا نشان دهد که چگونه میتوان ساحات اجتماعی نهان در زبان، مانند فرهنگ، اندیشه، جامعهپذیری، جنسیت، نژاد، قومیت، قدرت را با توجه به کاربردهای زبانی در بافتهای مختلف مورد مطالعه قرار داد و بدین وسیله زبان را به مثابه نقشه راهی درنظر گرفت که از طریق آن جامعه مورد بررسی را فهم کرد.
علمی- پژوهشی
انسان شناسی
سید حسین حسینی
چکیده
پرسش محوری این پژوهش، تحدید نسبت مفهومی مسألۀ «تهذیب اجتماعی» با «انسان اجتماعی» است تا از این رهگذر بتوان به یکی از مهمترین چالشهای امروز جامعه پیرامون چگونگی تعامل انسان در روابط اجتماعی پیچیده و جدید کنونی پرداخت. بدین‌ترتیب پس از معرفی کلی و چارچوب آراء کتاب «انسان اجتماعی» اثر «دارندرف» و اشارۀ کوتاهی ...
بیشتر
پرسش محوری این پژوهش، تحدید نسبت مفهومی مسألۀ «تهذیب اجتماعی» با «انسان اجتماعی» است تا از این رهگذر بتوان به یکی از مهمترین چالشهای امروز جامعه پیرامون چگونگی تعامل انسان در روابط اجتماعی پیچیده و جدید کنونی پرداخت. بدین‌ترتیب پس از معرفی کلی و چارچوب آراء کتاب «انسان اجتماعی» اثر «دارندرف» و اشارۀ کوتاهی دربارۀ ابعاد شکلی آن، به مبانی مفهوم انسان اجتماعی نزد وی میپردازد. در این فراز، نشان خواهد داد که امکان فراتر رفتن از آنچه او به عنوان «واحد تحلیل مسأله» اندیشیده و ارائۀ تلّقی اجتماعی دقیقتری نیز، وجود دارد. اگرچه نزد «دارندرف»، دو مفهوم نقش اجتماعی و وضعیت اجتماعی، تشکیل دهندۀ انسان اجتماعیاند و از این طریق، دو واقعیت فرد و جامعه به یکدیگر مرتبط میشوند، اما از آنجا که موضوع ذهن وی، مسألۀ «تهذیب اجتماعی» نبوده است، تا بدینجا پیش نیامده که چگونه میتوان مفهوم انسان اجتماعی را با تهذیب اجتماعی پیوند زد؟ «دارندرف» در تحلیل خود، برای دو مفهوم فرد و جامعه، هویّت مستقلی در نظر میگیرد و انسان اجتماعی نزد وی، فرد انسانی است که دارای نقش‌های اجتماعی گوناگونی است. از این رو انسان اجتماعی وی را باید «انسان در اجتماع» نامید، اما در تحلیلی دیگر، فرد مستقل از جامعه قابل تصور نیست بلکه هویّت حقیقی افراد، در جامعه و روابط اجتماعی شکل میگیرد. مقاله در ادامه از سه ویژگی مفهوم تهذیب اجتماعی یاد کرده و به پرسش جبر سازمانی میپردازد و در پایان، به ضرورت‌های پژوهشی در اینباره و بهخصوص مسألۀ نقشۀ جامع اخلاقی، تأکید ورزیده است.
علمی- پژوهشی
انسان شناسی
شیوا علی نقیان
چکیده
به تعبیر بسیاری از نظریه پردازان "جماعت های تصوری" یکی از تاثیرگذارترین کتابهای انتهای قرن بیستم است. بر اساس آنچه که از بحث اندرسون در این کتاب بر میآید، ملّیت‌گرایی نوعی آگاهی کاذب متاثر از سرمایهداری نیست، بلکه حقیقتی است که خود به واسطهی یکی از جنبه های مهم ولی فراموش شدهی سرمایه داری به وجود آمده است. سرمایه داری چاپی ...
بیشتر
به تعبیر بسیاری از نظریه پردازان "جماعت های تصوری" یکی از تاثیرگذارترین کتابهای انتهای قرن بیستم است. بر اساس آنچه که از بحث اندرسون در این کتاب بر میآید، ملّیت‌گرایی نوعی آگاهی کاذب متاثر از سرمایهداری نیست، بلکه حقیقتی است که خود به واسطهی یکی از جنبه های مهم ولی فراموش شدهی سرمایه داری به وجود آمده است. سرمایه داری چاپی در بستر تاریخی خود یکی از گونه های بنگاه های اقتصادی است که نه تنها بر شکل و انتشار فرهنگ تاثیر گذاشت، بلکه خود بخشی از تولید سرمایه داری نیز بود. دست آورد اندرسون در این اثر آن بود که نشان داد چگونه صنعت چاپ به تولید واحدهای ملّی کمک کرد.اما نگاهی نقادانه به "جماعتهای تصوری"، نشان میدهد که تحلیل اندرسون کم‌تر تحلیلی عملیاتی و کاربردی است. او این مسئله را توضیح نمی دهد که ملّت چگونه از سایر انواع جامعه (که خودش آنها را برمیسازد) متمایز می شود. به علاوه آنکه تحلیل او از سه وجه پذیرای انتقاداتی بسیار جدی است: درک او از ملّت به مثابه امری فراطبقاتی، غیراجتماعی و همهجایی، غیابِ اقلیت ها، گروه های حاشیه ای و فرودستان در تحلیل او، و نیز بی توجهی به مسئلهی جنسیت و نقش بازتولیدی زنان در شکلگیری یک ملّت، باعث می شود تا فضایی که او از شرایط شهروندی و ملّت میسازد، بر سبک زندگی مردانِ طبقه متوسط اروپایی مبتنی باشد.
علمی- پژوهشی
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
شهرام نقشبندی
چکیده
به نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان، تألیف سیّد مهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. بر طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند و سرزمین‌های اسلامی، در بازة زمانی ششم پیش از میلاد تا پانزدهم میلادی، مطالبی هستند که این کتاب به ...
بیشتر
به نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان، تألیف سیّد مهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. بر طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند و سرزمین‌های اسلامی، در بازة زمانی ششم پیش از میلاد تا پانزدهم میلادی، مطالبی هستند که این کتاب به آنها میپردازد. در این مقاله سعی شده است که اثر مذکور مفصلاً معرفی و نقد و بررسی شود. پس از معرفی فصلها و بخشهای این کتاب، در تحلیل و نقد صوری اثر به مواردی نظیر شیوة نگارش نویسنده، رسمالخط، شیوة ارجاع و اطلاعات کتابشناختی، و آوانگاری پرداخته شده است. در تحلیل و نقد محتوایی مفصل این اثر، هر فصل به صورت جداگانه با توجه به موضوع و هدف آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. براساس تحلیلهای صوری و محتوایی که در این مقاله ارائه شده است این اثر را در خوشبینانهترین وضعیت، میتوان عمدتاً ارجاعاتی به برخی منابع در زمینة تاریخ زبان‌شناسی، و گردآوری و تلخیص برخی منابع در زمینة آواشناسی در کشورهای اسلامی دانست. زیرا عموماً مطالب کتاب نقلقولهایی است از منابعی نسبتاً قدیمی و نیازمند شرح و توصیف در قالب اصطلاحات رایج امروزی.
علمی- پژوهشی
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
لیلا ورهرام
چکیده
حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین ه.ق در جامعة اسلامی می‌زیست. در این کتاب، چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد. بخش اول مقدمهای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة تاریخی ...
بیشتر
حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین ه.ق در جامعة اسلامی می‌زیست. در این کتاب، چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد. بخش اول مقدمهای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة تاریخی آن. در دو بخش دیگر به نامهای حیات فکری و اجتماعی مانویان نام زنادقة معروف براساس منابع کهن عربی بدون تحلیل و بررسی و افزودن مطلبی نو نقل شده است. به طورکلی، این کتاب به منابع اصلی مانوی و تحقیقات جدید اروپایی توجهی ندارد و متکی بر منابع عربی است. علاوه بر این، نظریة جامعهشناختی پارسونز نیز با این موضوع تناسبی ندارد. نظریة مذکور جامعه را نظامی متشکل از چهار خردهنظام در نظر میگیرد که همگی در عملکرد کل آن نقش دارند و نقص یکی از آنها کل نظام جامعه را دچار اختلال می‌کند. چنین نظریهای برای مطالعة همزیستی اقلیت مانویان و مسلمانان در عصر اموی و دوران متقدم عباسی مناسب نیست.
علمی- پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
علیرضا شیخی
چکیده
امروز موضوع بررسی آثار روایی از منظر شکل و ساختار، تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی روایت شناسان و داستان پژوهان معاصر شده است و در همین راستا کتابها و مقالات زیادی به زیور طبع آراسته شده است. عبدالرحیم الکردی یکی از نویسندگان برجسته معاصر مصری است که در کتاب «السرد فی الروایة المعاصرة» تلاش وافری در راستای تبیین نظریههای نقد ...
بیشتر
امروز موضوع بررسی آثار روایی از منظر شکل و ساختار، تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی روایت شناسان و داستان پژوهان معاصر شده است و در همین راستا کتابها و مقالات زیادی به زیور طبع آراسته شده است. عبدالرحیم الکردی یکی از نویسندگان برجسته معاصر مصری است که در کتاب «السرد فی الروایة المعاصرة» تلاش وافری در راستای تبیین نظریههای نقد داستان از دیدگاه فرمالیستهای روسی و ساختارگرایان فرانسوی و سبک شناسان مدرن دنیای غرب داشته است؛ وی در این کتاب با ریزبینی و تسلط خاص، نظریات ناقدان معاصر غربی را تفسیر کرده و آنها را به عنوان زیرساختی برای تحلیل و نقد عملی رمان «الرجل الذی فقد ظلّه» قرار داده است. از این رو جستار حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از مبانی نظری مربوط به شاخصهای مطلوب کتاب دانشگاهی، به این پرسش اصلی تحقیق پاسخ دهد: کتاب «السرد فی الروایة المعاصرة» دارای چه نقاط قوت و ضعف شکلی و محتوایی است؟. برخی از نتایج این مطالعه نشان میهد؛ اگرچه نویسنده مطالب مندرج در کتاب را گاه با اطناب فراوان تبیین کرده است اما تلاش او بر این بوده است تا با بستری مبتنی بر نقد فرمالیست، گفتمان روایی را فراهم آورد.
علمی- پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
حسین کیانی؛ شهلا جعفری
چکیده
از میان مؤلفه های ساختاری مقاله ها، چکیده و مقدمه مهمترین بخش مقاله است که خواننده بر اساس آن ها تصمیم به خواندن مقاله می گیرد. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از پرسش‌نامه طراحی شده، چکیده ها و مقدمه های 71 مقاله مجله «ادب عربی» را در بازه زمانی 1388 تا 1398 به روش تحلیل محتوای ترکیبی و بر اساس رویکرد ساختاری ارزیابی ...
بیشتر
از میان مؤلفه های ساختاری مقاله ها، چکیده و مقدمه مهمترین بخش مقاله است که خواننده بر اساس آن ها تصمیم به خواندن مقاله می گیرد. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از پرسش‌نامه طراحی شده، چکیده ها و مقدمه های 71 مقاله مجله «ادب عربی» را در بازه زمانی 1388 تا 1398 به روش تحلیل محتوای ترکیبی و بر اساس رویکرد ساختاری ارزیابی مقاله بررسی کند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که مقاله ها در شاخص های هدف، بیان مسأله و کلیدواژه با معیارهای ساختاری مقاله‌های علمی- پژوهشی مطابقت دارند و از سال 88 تا 91 در مؤلفه های پیشینه، روش و سؤال پژوهش، ضعف ساختاری دارند. گرچه مقاله ها از سال 92 به بعد در این سه شاخص، روند روبه رشدی داشتهاند؛ اما از نظر بسامد و در مقایسه با سایر مؤلفه ها این رشد چندان قابل توجه نیست؛ زیرا کاستی ها همچنان تا سال 98 در شاخص های یاد شده به دلیل پراکندگی ساختاری و نبود الگوی مشخص، مشهود است؛ آنچنان که نمی توان با قاطعیت به سالی اشاره کرد که مقاله ها به طور کامل به این مؤلفه ها پرداخته باشند. در پایان این پژوهش، الگوی مفهومی ساختار چکیده و مقدمه مقاله های علمی- پژوهشی زبان و ادبیات عربی پیشنهاد داده شده است.
علمی- پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
دانش محمدی رکعتی؛ یوسف نظری؛ علی نوبهار؛ زینب شجاعی
چکیده
آموزش زبان عربی در مدارس به دلایل فرهنگی، سیاسی و نوع نگاه خانوادهها و دانشآموزان از چند دهه پیش تاکنون نسبت به سایر دروس با چالش بیشتری مواجه بوده است. بررسی نگرش دانش آموزان به یادگیری این زبان، گام مؤثری در سیاستگذاری و تألیف کتابهای آموزشی خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی ـ پیماشی به بررسی نگرش دانشآموزان رشتههای ...
بیشتر
آموزش زبان عربی در مدارس به دلایل فرهنگی، سیاسی و نوع نگاه خانوادهها و دانشآموزان از چند دهه پیش تاکنون نسبت به سایر دروس با چالش بیشتری مواجه بوده است. بررسی نگرش دانش آموزان به یادگیری این زبان، گام مؤثری در سیاستگذاری و تألیف کتابهای آموزشی خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی ـ پیماشی به بررسی نگرش دانشآموزان رشتههای ادبیات و علوم انسانی، علوم تجربی و علوم ریاضی کلاس دوازدهم شهر کرمان نسبت به یادگیری زبان عربی می پردازد. در این بررسی تفاوت نگرشهای دانش آموزان سه رشته انسانی، تجربی و ریاضی وهمچنین تفاوت نگرش دانشآموزان دختر و پسر نسبت به یادگیری زبان عربی بررسی شد. نمونه این پژوهش 337 نفر از دانشآموزان پسر و دختر کلاس دوازدهم شهر کرمان هستند. نتایج پژوهش نشان میدهد که نگرش بیشتر دانش آموزان سه رشته علوم انسانی، تجربی و ریاضی در سه متغیر علاقه به یادگیری زبان عربی، اهمیت درس عربی در بین سایر دروس و محتوای درس عربی منفی است با این وجود دانش آموزان ریاضی علاقه بیشتری به یادگیری زبان عربی نسبت به دانش آموزان دیگر دارند. از نظر تفاوت بین دانش آموزان دختر و پسر، تفاوت معناداری بین نظرات دو گروه وجود نداشت.
علمی- پژوهشی
زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
دیوان خاقانی، از دیرباز در بین محققان و ادبیات شناسان به دشواری و دیریابی معروف بوده است؛ به همین خاطر نسبت به دیگر آثار شاعران کلاسیک فارسی بیشتر موردتوجه شارحان و محققان قرار گرفته‌است و شرح‌های پرتعدادی بر همه یا بخشی از آن نگاشته شده است. یکی از شرح‌هایی که بخشی از این دیوان را شرح‌کرده‌است،کتابی است با عنوان «آتش اندر چنگ». ...
بیشتر
دیوان خاقانی، از دیرباز در بین محققان و ادبیات شناسان به دشواری و دیریابی معروف بوده است؛ به همین خاطر نسبت به دیگر آثار شاعران کلاسیک فارسی بیشتر موردتوجه شارحان و محققان قرار گرفته‌است و شرح‌های پرتعدادی بر همه یا بخشی از آن نگاشته شده است. یکی از شرح‌هایی که بخشی از این دیوان را شرح‌کرده‌است،کتابی است با عنوان «آتش اندر چنگ». این کتاب توسط «مهدی ماحوزی» نوشته شدهاست و انتشارات زوّار آن را در 340 صفحه منتشر کردهاست.در این مقاله، این کتاب را با نگاه نقّادانه و علمی نقد و بررسی خواهیم کرد. لازم به توضیح است این مقاله با شیوه مطالعه کتابخانه‌ای و مقایسه شروح منتشر شده دیوان خاقانی، نوشته شدهاست. در این مقاله، در مورد مطالبی از جمله تعجیل در تهیه و انتشار کتاب، گزیده گزینی نا درست، ورود مطالب غیرمربوط به متن کتاب، استفاده از آثار دیگران بدون ارجاع به آن آثار، سخن خواهیم گفت و در پایان به این نتیجه میرسیم که اشکالات و ناراستی های فراوانی به کتاب مورد بحث وارد شده است و ضروری است نسبت به اصلاع موارد یاد شده اقدام شود.
علمی- پژوهشی
زبان و ادبیات فارسی
محمدرضا پاشایی
چکیده
درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهه خردمندانه با آن بر اساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راههای اساسی دستیابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت، کتابهای درسی فارسی است و دوره ابتدایی به جهت شکل دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموزان از جایگاه مهمی برخوردار ...
بیشتر
درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهه خردمندانه با آن بر اساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راههای اساسی دستیابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت، کتابهای درسی فارسی است و دوره ابتدایی به جهت شکل دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموزان از جایگاه مهمی برخوردار است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا به دنبال بررسی جایگاه این ساحت در کتاب های فارسی دوره ابتدایی است تا میزان توجه به مولفههای تربیت سیاسی و اجتماعی را نشان دهد، جامعه آماری، کتاب های فارسی مقطع ابتدایی پایه اول تا ششم است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که علی رغم تاکید شورای برنامه ریزی تالیف کتب فارسی، مولفان کتاب های فارسی به این ساحت در حد جایگاه خود توجه نکرده اند و برخی کتب مانند پایه اول و دوم دوره ابتدایی به این ساحتها کم‌تر و در سال های پایانی این دوره، بیشتر پرداخته شده است. بیشترین میزان توجه در شش سال مربوط به «آشنایی با قهرمانان تاریخی ملی و مذهبی و احترام به نماد ملی» مربوط به ساحت تربیت سیاسی با 37 مورد و کمترین توجه مربوط به دو مولفۀ «حفظ اسرار دیگران» و «تواناییهای زبان ملی، محلی و جهانی» از ساحت تربیت اجتماعی با سه مورد بوده است.
علمی- پژوهشی
زبان و ادبیات فارسی
هاشم صادقی محسن‌آباد
چکیده
مقالة حاضر، به بررسی انتقادی کتاب کندوکاوی در جامعه‌شناسی ادبیات اثر فرهنگ ارشاد میپردازد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلیل عدم آشنایی عمیق با اصطلاحات ادبی، درآمیختن نظریهها و مکتب‌های ادبی و شناخت ناکافی از جریان‌ها، سبک‌ها و انواع ادبی و ... این کتاب تقریری مناسب از جامعه‌شناسی ادبیات به دست نمی‌دهد و نمی‌توان ...
بیشتر
مقالة حاضر، به بررسی انتقادی کتاب کندوکاوی در جامعه‌شناسی ادبیات اثر فرهنگ ارشاد میپردازد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلیل عدم آشنایی عمیق با اصطلاحات ادبی، درآمیختن نظریهها و مکتب‌های ادبی و شناخت ناکافی از جریان‌ها، سبک‌ها و انواع ادبی و ... این کتاب تقریری مناسب از جامعه‌شناسی ادبیات به دست نمی‌دهد و نمی‌توان مطالب طرح‌شده در آن را قابلاعتماد دانست؛ بهویژه اینکه این اثر بهعنوان کتاب درسی منتشر شده است. به دلیل فقدان آشنایی ژرف با ادبیات، پارهای از جریان‌ها و نظریههای مرتبط با جامعه‌شناسی ادبیات به کناری نهاده شدهاند و بهتبع عدم توغل در متون ادبی، آثار موردبررسی بهدقت انتخاب نشدهاند. در پارهای موارد نیز دلیل بحث پیرامون مسائل ادبی در جامعه‌شناسی ادبیات تبیین نشده است و نخستین پرسشها در باب اهمیت برخی مباحث ادبی؛ همچون انواع ادبی در جامعه‌شناسی ادبیات بدون پاسخ ماندهاند. خطاهای متعدد درباب مباحث ادبی نشان از آن دارد که نویسندة محترم کتاب نه در انجام و نه در فرجام پژوهش از راهنمایی مشاوران ادبی بهره نگرفتهاند.
علمی- پژوهشی
علوم سیاسی
مجید استوار
چکیده
وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال57 بسیاری از مفروضات و نظریه های انقلاب را به‌چالش کشید و بار دیگر پژوهش درباره انقلاب را در کانون توجه اندیشمندان علوم انسانی قرار داد. تاکنون این انقلاب از ابعاد متفاوت اقتصادی، سیاسی، روانشناختی، طبقاتی، فرهنگی و گفتمانی مورد بررسی قرار گرفته که هر کدام دریچه های نوینی را درباره مطالعات انقلاب ...
بیشتر
وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال57 بسیاری از مفروضات و نظریه های انقلاب را به‌چالش کشید و بار دیگر پژوهش درباره انقلاب را در کانون توجه اندیشمندان علوم انسانی قرار داد. تاکنون این انقلاب از ابعاد متفاوت اقتصادی، سیاسی، روانشناختی، طبقاتی، فرهنگی و گفتمانی مورد بررسی قرار گرفته که هر کدام دریچه های نوینی را درباره مطالعات انقلاب اسلامی گشوده اند. یکی از این پژوهش ها، کتاب انقلاب ایران؛ ریشه های ناآرامی و شورش نوشته مهران کامرواست که در سال 1990 میلادی توسط انتشارات راتلج به چاپ رسیده است. وی با تلفیق نظریه های جامعه شناختی انقلاب با نظریه های روان شناختی و سیاسی و برساخت رویکرد چند رشتهای درباره انقلاب ایران، به بررسی سیاست های دولت و میدان سیاسی – اجتماعی پیش از انقلاب می پردازد و معتقد است که رژیم پهلوی پس از محدود شدن بلندپروازی های اقتصادی در اواخر دهه 50 شمسی و فشارهای دیپلماتیک متحد اصلی خود، ایالات متحدۀ آمریکا با زوال روبرو شد. در نتیجه، گروه ها و طبقات اجتماعی سرخورده از نوسازی با بهره گیری از فضای باز سیاسی و ایدئولوژی شیعی و رهبری روحانیان، ویژگیهای انقلاب آفرین پیدا کردند و با بروز ضعف در شاه و نیروهای سرکوب رژیم، توانستند دولت رو به زوال پهلوی را سرنگون و نظام سیاسی جدیدی را جایگزین آن کنند. در متن حاضر تلاش می‌شود با اتکاء بر روش جامعه شناسی پدیدارشناسی و مفهوم کانونی ذهنیت نمادین، کتاب مورد نظر، نقد و بررسی گردد.
علمی- پژوهشی
علوم سیاسی
علی باقری دولت ابادی؛ مالک آوریده
چکیده
هدف پژوهش حاضر نقد یکی از جدیدترین آثار نگاشته شده درباره سیاست خارجی ایران نوشته فرهاد رضایی است. سؤالات پژوهش حاضر عبارتند از: آیا نویسنده کتاب توانسته است به شیوه ای علمی موضوع مورد پژوهش را بررسی نماید؟ داده های استفاده شده تا چه حد واجد خصوصیت روایی و نتایج گرفته شده از پژوهش تا چه میزان از پایایی لازم برخوردار هستند؟ این ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر نقد یکی از جدیدترین آثار نگاشته شده درباره سیاست خارجی ایران نوشته فرهاد رضایی است. سؤالات پژوهش حاضر عبارتند از: آیا نویسنده کتاب توانسته است به شیوه ای علمی موضوع مورد پژوهش را بررسی نماید؟ داده های استفاده شده تا چه حد واجد خصوصیت روایی و نتایج گرفته شده از پژوهش تا چه میزان از پایایی لازم برخوردار هستند؟ این اثر تا چه حد از کارامدی لازم برای رفع ابهامات و پرسش های موجود در ذهن مخاطبان ایرانی و خارجی برخوردار است؟ برای پاسخ به سوالات فوق ابتدا ایده اصلی نویسنده در فصول مختلف کتاب بیان و نقد شده است. سپس در دو بخش مجزا کتاب مورد نقد محتوایی و شکلی قرارگرفته؛ که هرکدام دربرگیرنده زیرعنوان نقاط قوت و ضعف کتاب است. در پایان نیز ارزیابی کلی نویسندگان از کتاب بیان شده است. روش مورد استفاده توصیفی-تحلیلی بوده و داده های لازم به شیوه کتابخانه ای گرداوری گردیده است.
علمی- پژوهشی
علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی
چکیده
مقاله حاضر ضمن مرور کتاب «دو جستار درباره فلسفه سیاسی فمینیسم» و روند کاریِ سه نویسنده آن که از نظریه‌پردازان فمینیستی هستند، به بررسی رویکردهای رادیکال، لیبرال و جامعه‌گرا در نظریههای فمیسنیتی میپردازد و در طی این بررسی،، مباحث کتاب را با نگاهی انتقادی مرور می‌کند. همچنین تجدیدنظرطلبی فمینیستی که در جستار دوم کتاب ...
بیشتر
مقاله حاضر ضمن مرور کتاب «دو جستار درباره فلسفه سیاسی فمینیسم» و روند کاریِ سه نویسنده آن که از نظریه‌پردازان فمینیستی هستند، به بررسی رویکردهای رادیکال، لیبرال و جامعه‌گرا در نظریههای فمیسنیتی میپردازد و در طی این بررسی،، مباحث کتاب را با نگاهی انتقادی مرور می‌کند. همچنین تجدیدنظرطلبی فمینیستی که در جستار دوم کتاب طرح شده است را با نمونه‌هایی از تجدیدنظرطلبی جهان سوم‌گرا و غیرغرب‌گرا مثلا موهانتی در هند و انلویه در مالزی مقایسه می‌کند. حاصل بحث اینکه نظریه فمینیستی طرح‌شده در جستار یکم کتاب اگرچه ادعای عبور از غرب را دارد، ولی به صورت ایدئولوژیک غربی است یعنی باور و جهان‌بینی اروپا- امریکایی دارد. نظریه اجتماعی جستار دوم نیز اشاره فشرده‌ای به ارکان فمینیسم جامعه‌گرا دارد، و با اینکه چندان به حوزه‌های اجتماعی غیرغربی نپرداخته است، زمینه طرح آن در جوامعی که ارکان جامعه مدنی در آنها قوتی دارد، فراهم است. روش انجام پژوهش، توصیفی است و در آن با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به دنبال خوانش نقدگونه کتاب هستیم تا نکات مثبت و منفی آن را دریابیم. هدف این مقاله، یافتن نقاط فراز و فرود و به تعبیری درستی و نادرستی ادعاهای نویسندگان کتاب درباره زنان و زنانه‌نگری است.
علمی- پژوهشی
علوم سیاسی
الهام رسولی ثانی آبادی
چکیده
چکیدهتحلیل سیاست خارجی به عنوان یکی از زیررشته‌های مهم دانش روابط بین الملل، در دهه‌های اخیر قرن بیست و یکم تبدیل به یک بحث زنده و جاری در محافل علمی روابط بین الملل شده است و مصداق آن آثار نسبتا مهمی است که در این حوزه تولید شده است. تحلیل سیاست خارجی بررسی اداره و اجرای روابط میان کنشگران مختلف به ویژه دولت‌ها در نظام بین الملل است ...
بیشتر
چکیدهتحلیل سیاست خارجی به عنوان یکی از زیررشته‌های مهم دانش روابط بین الملل، در دهه‌های اخیر قرن بیست و یکم تبدیل به یک بحث زنده و جاری در محافل علمی روابط بین الملل شده است و مصداق آن آثار نسبتا مهمی است که در این حوزه تولید شده است. تحلیل سیاست خارجی بررسی اداره و اجرای روابط میان کنشگران مختلف به ویژه دولت‌ها در نظام بین الملل است که شامل موضوعات بسیار گستردهای می شود. بنابراین با توجه به اهمیت تحلیل سیاست خارجی و ادبیات تولید شده در این حوزه، در این مقاله با هدف ارائه پیشنهاداتی در جهت غنای ادبیات مربوطه، به بررسی ابعاد مختلف محتوایی و فرانظری یکی از این آثار با عنوان «رفتارشناسی نیروهای اجتماعی در سیاست خارجی» خواهیم پرداخت. با بررسی های چهارگانه نقد شکلی و محتوایی این اثر، یافته های پژوهش نشان داد که در کنار مزایا و نواقص شکلی، به لحاظ محتوایی علی رغم آنکه این اثر توانسته است هستی شناسی سیاست خارجی را به تفصیل مورد بررسی قرار دهد، اما به لحاظ نظری به بررسی نظریه های این حوزه و همچنین نتایج و پیامدهای تصمیمات سیاست خارجی نیز نپرداخته است. این پژوهش به لحاظ روشی از روش نقد (بررسی شکلی و محتوایی با تکیه بر تحلیل متن)، استفاده کرده است.
علمی- پژوهشی
علوم سیاسی
رضا نجف زاده
چکیده
مقالۀ حاضر به نقد و بررسی کتاب آیا فرودست میتواند سخن بگوید اختصاص دارد. پرسش محوری این است که اسپیواک چگونه نظریۀ ایدئولوژی و واسازی را در مطالعات فرودستان به کار میگیرد؟ دو پرسش فرعی مقاله نیز چنین است: چه نقدهایی بر رویکرد اسپیواک میتوان وارد ساخت؟ ترجمۀ فارسی اثر تا چه میزان با متن اصلی انطباق دارد؟ در پاسخ، معتقدیم که ...
بیشتر
مقالۀ حاضر به نقد و بررسی کتاب آیا فرودست میتواند سخن بگوید اختصاص دارد. پرسش محوری این است که اسپیواک چگونه نظریۀ ایدئولوژی و واسازی را در مطالعات فرودستان به کار میگیرد؟ دو پرسش فرعی مقاله نیز چنین است: چه نقدهایی بر رویکرد اسپیواک میتوان وارد ساخت؟ ترجمۀ فارسی اثر تا چه میزان با متن اصلی انطباق دارد؟ در پاسخ، معتقدیم که اسپیواک در چارچوب مطالعات تاریخ از پایین یا تاریخ مردم عادی، به واسازیِ تاریخنگاری میپردازد. موضوع محوری وی نقد نظام نشانگانیِ فرودست‌ساز است. وی مفاهیمی چون نظریۀ ایدئولوژی و آپاراتوس را در کنار مفاهیمی چون هویتِ تفاوتبنیاد به کار میبرد و روانکاویِ گراماتولوژیک و اقتصاد سیاسی را با هم پیوند میدهد. این نقطۀ قوت کار وی است. اما نقدهای جدّیای نیز به پروژۀ وی وارد است. برای نمونه، اسپیواک با اعلام ناتوانی فرودست در سخن گفتن و نیاز وی به نمایندگیشدن، راه تغییر و رهایی را مسدود میسازد. وی با پیروی از ندای دریدا برای به سخنِ در آوردنِ فرودست از طریقِ نیروی مبهمِ درونِ خودمان، راه نوعی شهودِ خلسهآور را میگشاید که به کارِ آزادگذاریِ نیروی خیال و ذوق زیباییشناختی میآید. اسپیواک می‌خواست از طریق پیوند دادن اقتصاد سیاسی بینالملل با هرمنوتیکِ متون مقدس، متون حقوقی و آموزشی و نقد ادبی، مطالعات فرودستان را به یک نظریۀ عمومی بدل کند، اما بیشتر در همان قلمرو نقد ادبی حرکت کرده است. همچنین ضمن تطبیق ترجمۀ فارسی با متن اصلی، پیشنهادهایی برای بهبود ترجمه ارائه کرده ایم. روش تحلیل به کار بسته شده در این مقاله تفسیر انتقادی با رویکرد تطبیقی است.
علمی- پژوهشی
هنر
مهران سهراب زاده؛ آزاد امیدوار؛ ندا خدا کرمیان گیلان
چکیده
این پژوهش به بررسی گفتمان انتقادی فیلم پرواز بر فراز آشیانه فاخته پرداخته است. پژوهش حاضر مطالعه توصیفی و تحلیلی بوده و از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف برای تجزیه و تحلیل استفاده شده؛ همچنین در این پژوهش از نظریههای فرکلاف، فوکو، گافمن استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند؛ چهار گفتمان در فیلم پرواز بر فراز آشیانه ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی گفتمان انتقادی فیلم پرواز بر فراز آشیانه فاخته پرداخته است. پژوهش حاضر مطالعه توصیفی و تحلیلی بوده و از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف برای تجزیه و تحلیل استفاده شده؛ همچنین در این پژوهش از نظریههای فرکلاف، فوکو، گافمن استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند؛ چهار گفتمان در فیلم پرواز بر فراز آشیانه فاخته وجود دارد؛ اولین گفتمان انضباط است؛ انضباط از طریق اعضای بیمارستان روانی بر بیماران روانی اعمال می‌شود؛ گفتمان دوم، گفتمان ساختارشکنی است که بیماران روانی در درون بیمارستان با ساختارهایی که در بیمارستان روانی وجود دارد، مخالفت میکنند. گفتمان سوم، گفتمان انگزنی است. همچنین در فیلم نشان داده شده است که بیماران روانی توسط بیمارستان روانی، خانواده و در نهایت افراد جامعه انگ خوردهاند و در نهایت گفتمان قدرت نیز در فیلم به چشم میخورد، قدرت از سوی اعضای بیمارستان بر بیماران روانی تحمیل می‌شود. از برجستهترین شخصیتهای این فیلم پرستار راچد و مک مورفی است که پرستار راچد نماد قدرت است و مورفی نماد آزادی و رهایی و در واقع قهرمان اصلی فیلم است که قصد دارد، بیماران روانی و بهقول فوکو دیوانگان را از زیر سلطه نهادهای انضباطی برهاند.
علمی- پژوهشی
هنر
ملیحه صالحیه یزدی؛ زینب صابر
چکیده
هنر پارچه‌بافی به‌منزلۀ هنری اصیل و سنتی در دورۀ قاجار از اهمیت شایانی برخوردار بوده است. کتاب "هنر پارچه‌بافی دوره‌ی قاجار" که توسط زهره روح فر به رشتۀ تحریر درآمده، به این موضوع میپردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۱ ﻫ.ش در انتشارات آرمانشهر به چاپ رسیده است. در مقالۀ حاضر به نقد محتوایی و فرمی این کتاب پرداخته می‌شود. مؤلف در این ...
بیشتر
هنر پارچه‌بافی به‌منزلۀ هنری اصیل و سنتی در دورۀ قاجار از اهمیت شایانی برخوردار بوده است. کتاب "هنر پارچه‌بافی دوره‌ی قاجار" که توسط زهره روح فر به رشتۀ تحریر درآمده، به این موضوع میپردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۱ ﻫ.ش در انتشارات آرمانشهر به چاپ رسیده است. در مقالۀ حاضر به نقد محتوایی و فرمی این کتاب پرداخته می‌شود. مؤلف در این کتاب با نگاه تحلیلی، به معرفی انواع منسوجات دوره‌ی قاجار پرداخته و با طبقهبندی پارچهها ویژگیهای شاخص آنها را برمیشمارد. در نقد و تحلیل محتوایی که در این مقاله صورت میگیرد، نشان داده می‌شود که نگاه تحلیلی نویسندۀ در توصیف آثار با استناد به منابع دستاول است. همچنین رویکرد علمی وی در طبقهبندی اصولی از انواع منسوجات این کتاب را در جایگاه یک منبع پژوهشی معتبر در زمینهی هنر صنعت طراحی و تولید پارچه قرار میدهد. البته غافل ماندن از برخی بخشها و عدم ارائه مستندات کافی و تحلیلهای قانعکننده در آنها را میتوان از نقاط منفی کتاب دانست. در بخش تحلیل و نقد فرمی نیز به نقاط ضعف کتاب در خصوص کمبود منابع تصویری، درج تصاویر سیاه وسفید در انتهای کتاب، ایرادات صفحهآرایی و ویراستاری در مطالب پرداخته می‌شود.
علمی- پژوهشی
هنر
مرضیه قاسمی؛ سکینه خاتون محمودی
چکیده
کاشی‌کاری عصر قاجار حوزه‌ای است با دامنه‌ای گسترده و کاربردی که بخشی جدایی‌ناپذیر از پیکرة معماری این دوره به شمار میآید. رسانة کاشی در ادوار مختلف تاریخ هنر و صناعت ایران همواره در اشکال و با فنون مختلف مورد استفاده بوده، اما عصر قاجار را با توجه به کمیت و برخی نوآوری‌های فنی باید نقطة عطفی در اعتلای هرچه بیشتر این هنر دانست. ...
بیشتر
کاشی‌کاری عصر قاجار حوزه‌ای است با دامنه‌ای گسترده و کاربردی که بخشی جدایی‌ناپذیر از پیکرة معماری این دوره به شمار میآید. رسانة کاشی در ادوار مختلف تاریخ هنر و صناعت ایران همواره در اشکال و با فنون مختلف مورد استفاده بوده، اما عصر قاجار را با توجه به کمیت و برخی نوآوری‌های فنی باید نقطة عطفی در اعتلای هرچه بیشتر این هنر دانست. کتاب کاشی‌کاری قاجار پژوهشی است مستقل و تصویرمحور که به نوعی در جبران کمبود و فقر منابع موجود در این حوزه برآمده و با رویکردی تاریخی و توصیفی، به جایگاه مغفول این رسانه در معماری و فرهنگ ایران پرداخته است. کتاب حاضر از منظر ارائة نمونه‌تصاویر فراوان (پژوهش میدانی) در قالب یک مجموعه، و شرح و توصیف شاخصه‌های بصری و زیباییشناختی کاشی‌های قاجاری و معرفی ابنیة تاریخی، اثری است پیشگام و کم‌سابقه؛ اما در عین حال با نواقص و کاستی‌هایی نیز روبرو است. صرف توجه به کاشی‌هایی که فقط در مطالعات میدانیِ نویسنده مشاهده شده و امروزه وجود دارند، و متعاقبا غفلت از مطالعة نمونه‌های تاریخی‌ای که در منابع تصویری و مجموعه‌ها و آرشیوها ثبت شده؛ نادیده گرفتن کاشی‌های کتیبه‌دار (حوزة کتیبه‌نگاری)؛ ابهام مفهومی در تفکیک و تمایز بین نقش و مضمون در بخش مربوط به تقسیم‌بندی نقوش؛ و عدم روزآمد بودن و از قلم افتادن برخی منابع، از جمله کاستی‌های کتاب است.
علمی- پژوهشی
هنر
مهران هوشیار
چکیده
تألیف و معرفی منابع دانشگاهی برای ارتقاء سطح علمی دانشجویان یکی از مهّمترین وظایف مدرسین دانشگاه میباشد. در این میان رشتههایی همچون صنایعدستی و هنرهای اسلامی که پس از انقلاب به عنوان رشتهای متناسب با فرهنگی ایرانی- اسلامی مورد تأیید شورای انقلاب فرهنگی قرار گرفت این کمبود را بیش از دیگر رشتههای علوم انسانی ...
بیشتر
تألیف و معرفی منابع دانشگاهی برای ارتقاء سطح علمی دانشجویان یکی از مهّمترین وظایف مدرسین دانشگاه میباشد. در این میان رشتههایی همچون صنایعدستی و هنرهای اسلامی که پس از انقلاب به عنوان رشتهای متناسب با فرهنگی ایرانی- اسلامی مورد تأیید شورای انقلاب فرهنگی قرار گرفت این کمبود را بیش از دیگر رشتههای علوم انسانی و هنر احساس نموده است. طی دو دههی اخیر برخی از استادان، در فعالیتهایی پراکنده و بدون نظارتی جامع، اقدام به نگارش متون آموزشی و کتابهایی نمودند تا بخشی از بار این معضل را سبک کنند. در این میان، نقد علمی و تحلیل کتابهای آموزشی یکی از راههای مؤثر به منظور راهنمایی برای نگارش منابعی اصیل، با اعتبارسنجی و پایایی قابلقبول خواهد بود. در این مقاله تلاش می‌شود کتاب "آشنایی با هنرهای سنتی (3)" معرفی و به لحاظ ساختار شکلی و تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گیرد. نتیجه این نگاه انتقادی نشان میدهد که بیتوجهی به روشهای نوین پژوهش، بیدقتی در شیوهی نگارش، تکرار محتوای مطالب بر اساس متون پیشین و منابع مشابه و در نهایت نگاه سطحی به مفاهیمی که نیازمند رویکردی مبتنی بر تحلیل محتوا بودند، این کتاب را برای استفاده دانشجویان در حوزه منابع معتبر دانشگاهی قرار نمی‌دهد.
