نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفۀ دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

پرسش محوری این پژوهش، تحدید نسبت مفهومی مسألۀ «تهذیب اجتماعی» با «انسان اجتماعی» است تا از این رهگذر بتوان به یکی از مهمترین چالشهای امروز جامعه پیرامون چگونگی تعامل انسان در روابط اجتماعی پیچیده و جدید کنونی پرداخت. بدین‌ترتیب پس از معرفی کلی و چارچوب آراء کتاب «انسان اجتماعی» اثر «دارندرف» و اشارۀ کوتاهی دربارۀ ابعاد شکلی آن، به مبانی مفهوم انسان اجتماعی نزد وی می­پردازد. در این فراز، نشان خواهد داد که امکان فراتر رفتن از آنچه او به عنوان «واحد تحلیل مسأله» اندیشیده و ارائۀ تلّقی اجتماعی دقیق­تری نیز، وجود دارد. اگرچه نزد «دارندرف»، دو مفهوم نقش اجتماعی و وضعیت اجتماعی، تشکیل دهندۀ انسان اجتماعی­اند و از این طریق، دو واقعیت فرد و جامعه به یکدیگر مرتبط می­شوند، اما از آنجا که موضوع ذهن وی، مسألۀ «تهذیب اجتماعی» نبوده است، تا بدینجا پیش نیامده که چگونه می­توان مفهوم انسان اجتماعی را با تهذیب اجتماعی پیوند زد؟ «دارندرف» در تحلیل خود، برای دو مفهوم فرد و جامعه، هویّت مستقلی در نظر می‌گیرد و انسان اجتماعی نزد وی، فرد انسانی است که دارای نقش‌های اجتماعی گوناگونی است. از این رو انسان اجتماعی وی را باید «انسان در اجتماع» نامید، اما در تحلیلی دیگر، فرد مستقل از جامعه قابل تصور نیست بلکه هویّت حقیقی افراد، در جامعه و روابط اجتماعی شکل می‌گیرد. مقاله در ادامه از سه ویژگی مفهوم تهذیب اجتماعی یاد کرده و به پرسش جبر سازمانی می­پردازد و در پایان، به ضرورت‌های پژوهشی در این­باره و به­خصوص مسألۀ نقشۀ جامع اخلاقی، تأکید ورزیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Analysis of the Relation between Social Refining and Social Human A Critical Review on the Book “Social Human”

نویسنده [English]

  • Sayyed Hossein Hosseini

Assistant Professor of IHCS, Tehran, Iran

چکیده [English]

The main question of this study is to determine the conceptual relation between "social refining (Tahzibe ejtemaie)" with "social human" to address one of the most important challenges of today's society on how human interaction in complicated and new social relations. Therefore, after introducing the general framework of the book "Social Human" by Dahrendorf and briefly describing its formative dimensions, this study deals with the basic concepts of social humans. This study will show that it is possible to go beyond the thought of a "problem analysis unit" and provide a more precise social conception. Although Dahrendorf considered two concepts of social role and social position as the constituents of social human beings and in this way, the two realities of individual and society are interconnected, since the subject in his mind was not "social refining", it has not been studied so far how we can link social human to social refining? In his analysis, Dahrendorf assumed an independent identity for the two concepts of individual and society, and according to him, a social human is a human being who has different social roles. Thus, social human should be called "human in society", but in another analysis, the individual cannot be imagined independently of society, but the real identity of individuals is formed in society and social relations. The present study deals with the three features of social refining and organizational power. Finally, it emphasizes the research necessities in this regard and especially the issue of a comprehensive moral plan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Refining
  • Social Human
  • Critique
  • Civilization
  • Anthropology
  • Moral Map
  • Philosophy of Social Science
  • Methodology
دارندرف، رالف (1377)  انسان اجتماعی؛ جستاری در باب تاریخچه، معنا و مقولة نقش اجتماعی، ترجمه غلامرضا خدیوی، تهران، نشر آگاه.
دیرکس، هانس (1380) انسان شناسی فلسفی، ترجمه محمد رضا بهشتی، تهران، هرمس.
جمعی از نویسندگان (1385) کتاب شناخت اخلاق اسلامی؛ گزارش تحلیلی میراث مکاتب اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حسینی، سیّد حسین (1394) «بایسته‌های ترسیم و تحلیل منطقی نظام فضایل و رذایل اخلاقی»، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال 15، شماره 4.
حسینی، سیّد حسین (1392) «اخلاق اسلامی یا نظام اخلاقی اسلام؟»، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال13، شماره 4.
حسینی، سیّد حسین (1397) «منشور نقد در حوزه علوم انسانی؛ ضرورت‌ها و اهداف»، خبرگزاری مهر، کد خبر 4448617.
حسینی، سیّد حسین (1396الف) « نقد، مقدمة تحول»، خبرگزاری آنا، کد خبر 335735.
حسینی، سیّد حسین (1396ب) «منظومه نقد پژوهی»، فصلنامه تخصصی کلام، فلسفه و عرفان، سال 4، شماره 15 و 16.
حسینی، سیّد حسین (1398) «آثار اجتماعی فعل مکلِّف؛ تحلیلی از منظر فقه الاجتماع»، خبرگزاری مهر، کد خبر 4715744.
گلدمن، الوین (1395) معرفت شناسی اجتماعی، ترجمه مهدی رعنائی، تهران، انتشارات ققنوس.
لوپز، خوزه و اسکات، جان (1391) ساختار اجتماعی، ترجمه یوسف صفاری، تهران، آشیان.