نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه کاشان، دانشکدۀ علوم انسانی

2 دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، دانشکدۀ علوم انسانی

چکیده

نگارندگان در این پژوهش گفتمان انتقادی فیلم پرواز بر فراز آشیانۀ فاخته را بررسی کرده‌اند. این پژوهش مطالعه‌ای توصیفی و تحلیلی است و از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف برای تجزیه‌و‌تحلیل استفاده شده است. هم‌چنین، در این پژوهش از نظریه‌های فرکلاف، فوکو، و گافمن استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که چهار گفتمان در فیلم پرواز بر فراز آشیانۀ فاخته وجود دارد: اولین گفتمان انضباط است؛ انضباط از طریق اعضای بیمارستان روانی بر بیماران روانی اِعمال می‌شود؛ گفتمان دوم، گفتمان ساختارشکنی است که بیماران روانی در بیمارستان با ساختارهایی که در بیمارستان روانی وجود دارد مخالفت می‌کنند؛ گفتمان سوم، گفتمان انگ‌زنی است. هم‌چنین، در فیلم نشان داده شده است که بیمارستان روانی، خانواده، و درنهایت افراد جامعه به بیماران روانی انگ زده‌اند و درنهایت گفتمان قدرت نیز در فیلم به‌چشم می‌خورد، قدرت ازسوی اعضای بیمارستان بر بیماران روانی تحمیل می‌شود. از برجسته‌ترین شخصیت‌های این فیلم پرستار راچد و مک‌مورفی است که پرستار راچد نماد قدرت است و مورفی نماد آزادی و رهایی و درواقع قهرمان اصلی فیلم است که قصد دارد بیماران روانی، و به‌قول فوکو دیوانگان، را از زیر سلطۀ نهادهای انضباطی برهاند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis on the Movie "Flying Over the Cuckoo's Nest"

نویسندگان [English]

  • Mehran Sohrabzadeh 1
  • Azad Omidvar 2
  • Neda Khodakaramian Gilan 2

1 Associate Professor, Kashan OF University, Faculty of Humanities

2 PhD Student, Kashan of University, Faculty of Humanities, Kashan, Iran

چکیده [English]

This study examines the critical discourse of the film “Flying over a Cuckoo's Nest”. The present study is a descriptive and analytical study and the Fairclough critical discourse analysis approach has been used for analysis. The theories of Fairclough, Foucault, and Goffman have also been used in this research. Research findings show that there are four discourses in the movie “Flying Over the Cuckoo's Nest”. The first discourse is discipline. Discipline is applied to the mentally ill through members of the mental hospital. The second discourse is the deconstructive discourse in which mental patients within the hospital oppose the structures that exist in the mental hospital. The third discourse is motivational discourse. The film also shows that the mentally ill are stigmatized by the mental hospital, the family, and ultimately members of society, and finally, the discourse of power is seen in the film, power being imposed on the mentally ill by hospital members. Among the most prominent characters in this film are Nurse Rachd, who is a symbol of power, and Murphy who is a symbol of freedom and liberation, and in fact the main protagonist of the film, who intends to free the mentally ill and, according to Foucault, insane people from disciplinary institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • Film
  • Madmen
  • Hospital
  • Power
اسمارت، بری (1389)، میشل فوکو، ترجمۀ لیلا جوافشانی، تهران: کتاب آمه.
برنز، اریک (1381)، میشل فوکو، ترجمۀ بابک احمدی، تهران: ماهی.
جلائی‌پور، حمیدرضا و جمال محمدی (1387)، نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی، تهران: نی.
خادم‌الفقرایی، مهوش و مسعود کیان‌پور (1395)، «تحلیل گفتمان فیلم زندگی مشترک آقای محمودی و بانو با تمرکز بر داغ ننگ ناشی از تقابل سنت و مدرنیته»، فصل‌نامۀ زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 8، ش4، 443-453.
ساکس، لئونارد (1398)، عامل جنون نیچه چه بود، ترجمۀ عبدالحسین عادل‌زاده.
سیدمن، استیون (1390)، کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
شعیری، حمیدرضا ( ۱۳۸۵ )، تجزیه‌و‌تحلیل نشانۀ معناشناختی گفتمان، تهران: سمت.
فرکلاف، نورمن (1389)، تحلیل گفتمان انتقادی، ترجمۀ روح‌الله قاسمی، تهران: اندیشۀ احسان.
فرقانی، محمدمهدی و جمال‌الدین اکبرزاده جهرمی (1390)، «ارائۀ مدلی برای تحلیل گفتمان انتقادی فیلم»، فصل‌نامۀ مطالعۀ فرهنگ ـ ارتباطات، س 12، ش 16، 130-156.
فوکو، میشل (1383)، اراده به دانستن، ترجمۀ افشین جهان‌دیده و نیکو سوخوش، تهران: نی.
لیدر، دارین (1398)، جنون چیست، ترجمۀ نهاله مشتاق، تهران: ارجمند.
گافمن، اروینگ (1386)، داغ ننگ، چاره‌اندیشی برای هویت ضایع‌شده، ترجمۀ مسعود کیان‌پور، تهران: مرکز.
عبداللهی، حمید، اکبر پیری، و منصور موقر نربین (1390)، «داغ ننگ و هویت اجتماعی: بررسی موردی عوامل اجتماعی داغ‌ننگ‌‌زننده بر افراد دارای معلولیت جسمانی آشکار در شهر رشت»، فصل‌نامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، ش 5- 6، 195-221.
فوکو، میشل (1381)، تاریخ جنون، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: هرمس.
نامداری، اسما (1398)، «تحلیل گفتمان انتقادی فیلم عصبانی نیستم با رویکرد فرکلاف»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، ش 3، 163-182.
نیچه، فردریش (1399)، سپیده‌دمان، ترجمۀ علی عبدالهی، تهران: مصدق.
 
Albee G. and K. Ryan (2018), “An Overview of Primary Prevention”, Journal of Mental Health, vol. 7, 441-449.
Bruce G. and C. Phelan (2019), “Conceptualizing Stigma”, Journal Annual Review of Sociology, vol. 27, 363-385.
Bambra, G. (2014), “A Sociological Dilemma: Race, Segregation and US Sociology”, Journal Current Sociology, vol. 62, 472-492.
Bresnahan, M. and J. Zhuang (2016), “Detrimental Effect of Community-Based Stigma”, Journal American Behavioural Scientist, vol. 60, 1283-1292.
Casey, B. (2019), “Meanings of Madness: A Literature Review”, Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, vol. 10, 9–89.
Crowe, M. (1998), “The Power of the Word: Some Post-Structural Considerations of Qualitative Approaches in Nursing Research”, Journal of Advanced Nursing, vol. 28, 339–344.
Dijk, A. (2019), “Principles of Critical Discourse Analysis”, Journal Discourse & Society, vol. 4, no. 2, 249-283.
Friedrich, A. (1999), Gramophone, Film, Typewriter, Amazon: Stanford University Press.
Goffman, E. (2005), Interaction Ritual: Essays in Face-to-Face Behavior, New Jersey: New Brunswick.
Kusow, A. (2014), “Contesting Stigma: On Goffman's Assumptions of Normative Order”, Journal Symbolic Interaction, vol. 27, no. 2, 179-197.
Kim, K. (2003), Order and Agency in Modernity: Talcott Parsons, Erving Goffman, and Harold Garfinkel, NewYork: State University of New York Press.
Kemper, T. (2011), Status, Power and Ritual Interaction: A Relational Reading of Dur-kheim, Goffman, and Collins, Status: Routledge.
Lemke, T. (2011), “An Indigestible Meal? Foucault, Governmentality and State Theory”, Distinction Journal of Social Theory, vol. 8, no. 2, 43-64.
Martin, J. (2015), “What is Ideology”, Journal Sociology, vol. 7, no. 7, 9-31.
Patrick Allen, Michael and Anne E. Lincoln (2014), “Critical Discourse and the Cultural Consecration of American Films”, Journal Social Forces, vol. 8, no. 3, 871–894.
Spierenburg, P. (2004), “Punishment, Power, and History: Foucault and Elias”, Journal Social Science History, vol. 28, no. 4, 607-636
Tremain, Sh. (2006), “Foucault and the Government of Disability, Scandinavian”, Journal of Disability, vol. 8, no. 1, 75-77.
Thompson, J. (2011), “Resituating Erving Goffman: From Stigma Power to Black Power”, Journal Social Science & Medicine, vol. 103, 1–6.
Trevino, A. (2003), Goffman's Legacy, Lanham: Md: Rowman & Littlefield Publishers.
Yanyan, Y. and Z. Delu (2012), “Social Semiotic Approach to the Multimodal Discourse Analysis of a Film Poster”, Journal of Jining University, vol. 2, no. 20.