نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد هنر اسلامی، گرایش مطالعات تطبیقی، دانشکدۀ صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه هنر اسلامی، دانشکدۀ صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هنر پارچه‌بافی به‌منزلۀ هنری اصیل و سنتی در دورۀ قاجار از اهمیت شایانی برخوردار بود. کتاب هنر پارچه‌بافی در دورۀ قاجار، تألیف زهره روح‌فر، به این موضوع اختصاص دارد. این کتاب در ۱۳۹۱ در انتشارات آرمان‌شهر به‌چاپ رسید. در این مقاله این کتاب از لحاظ محتوایی و فرمی نقد می‌شود. مؤلف در این کتاب با نگاه تحلیلی انواع منسوجات دورۀ‌ قاجار را معرفی می‌کند و با طبقه‌بندی پارچه‌ها ویژگی‌های شاخص آن‌ها را برمی‌شمارد. در نقد و تحلیل محتوایی نشان داده می‌شود که نگاه تحلیلی نویسنده در توصیف آثار با استناد به منابع دست‌اول است. هم‌چنین، رویکرد علمی او در طبقه‌بندی اصولی از انواع منسوجات این کتاب را درجایگاه منبع پژوهشی معتبری درزمینۀ هنر صنعت طراحی و تولید پارچه قرار می‌دهد. البته غافل‌ماندن از برخی بخش‌ها و ارائه‌نکردن مستندات کافی و تحلیل‌های قانع‌کننده در آن‌ها را می‌توان از نقاط منفی کتاب دانست. در بخش تحلیل و نقد فرمی نیز نقاط ضعف کتاب درخصوص کمبود منابع تصویری، درج تصویرهای سیاه‌ و سفید در انتهای کتاب، ایرادهای صفحه‌آرایی، و ویراستاری مطالب بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Book “Art of Cloth Weaving in the Qajar Era”

نویسندگان [English]

  • Malieh Salehieh Yazdi 1
  • Zeinab Saber 2

1 Associate Professor, Department of Islamic Art, Faculty of Handicrafts, Isfahan Art University, Isfahan, Iran

2 MA in Islamic Art, Comparative Studies, Faculty of Handicrafts, Isfahan Art University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

 
As an original and traditional art in the Qajar era, the art of textile weaving has been of high importance. The book "The Art of Textile Weaving of the Qajar Era", written by Zohreh Rouhfar, addresses this art. The book has been published by Armanshahr Publications in 2012. Therefore, the present paper deals with the content and formal critique of the book. With an analytical view in her book, the author introduces different types of textiles of the Qajar era and mentions their characteristic features by classifying the fabrics. According to the content critique and analysis made by this paper, it is shown that the author adopts an analytical view in describing the works based on primary sources. Moreover, her academic approach to the systematic classification of different types of textiles makes the book a reliable research source in the field of art of the textile design industry. However, ignorance of some headlines and failure to provide sufficient documentation and persuasive analysis can be considered as the weaknesses of the book. Finally, weaknesses of the book, such as the lack of visual resources, the inclusion of black and white images at the end of the book, and flaws in the layout and editing of the content are discussed in the section on formal analysis and critique.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar Period
  • Craft
  • Textile Weaving
  • Textile Design
  • Fabric
الوند، احمد (۱۳۵۰)، صنعت نساجی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: پلی‌تکنیک.
بلر، شیلا و جاناتان ام بلوم (۱۳۹۱)، هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ اردشیر اشراقی، تهران: سروش.
بلوکباشی، علی (۱۳۹۱)، «ذیل مقالات دانش‌نامۀ ایرانیکا»، دانش‌نامۀ ایرانیکا، ترجمۀ پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
پوپ، آرتور و فیلیپس آکرمن (۱۳۹۴)، سیری در هنر ایران، ج 5، تهران: علمی و فرهنگی.
پوپ، آرتور، فیلیپس آکرمن، و اریک شرودر (۱۳۹۹)، شاه‌کار‌های هنر ایرانی، چ 7، ترجمۀ پرویز ناتل خانلری، تهران: علمی و فرهنگی.
جمعی از نویسندگان (۱۳۹۱)، ذیل مقالۀ هیئت ویراستاران ایرانیکا، دانش‌نامۀ ایرانیکا، ترجمۀ پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
حسن، زکی محمد (13۷۷)، هنر ایران در روزگار اسلامی، ترجمۀ محمدابراهیم اقلیدی، تهران: صدای معاصر.
خدایی، سیدمهدی (۱۳۹۱)، دانش‌نامۀ اسلامی.
دیولافوا، ژان (۱۳۷۶)، سفرنامۀ خاطرات باستان‌شناسی شوش، ترجمۀ ایرج فره‌وشی، تهران: دانشگاه تهران.
رضا، عنایت‌الله (۱۳۹۹)، دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج 4، تهران: دایرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی.
روح‌فر، زهره (۱۳۹۱)، هنر پارچه‌بافی در دورۀ قاجار، تهران: آرمان‌شهر.
روح‌فر، زهره (۱۳۹۷)، نگاهی بر پارچه‌بافی دوران اسلامی، تهران: سمت.
روح‌فر، زهره (۱۳۷۹)، «نقش کهن بر بافته‌ها و سفالینه‌های ری»، کتاب ماه هنر، ش ۲۵- ۲۶.
روح‌فر، زهره (۱۳۷۸)، «زری‌بافی در دورۀ صفوی؛ ارتباط هنر نقاشی با نقوش پارچه‌های زربافت»، کتاب ماه هنر، ش ۱۷- ۱۸.
روح‌فر، زهره (۱۳۸۵)، «پارچه‌های زندیجی»، گلستان هنر، ش ۳.
زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۸)، آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن.
شعار، جعفر (۱۳۹۹)، مرکز دایرۀالمعارف بزرگ اسلامی،
طالب‌پور، فریده (۱۳۹۶)، تاریخ پارچه و نساجی در ایران، تهران: مرکب سپید.
قره‌باغی، علی‌اصغر (۱۳۹۷)، هنر نقد هنری، تهران: سورۀ مهر.
مونسی سرخه، مریم (۱۳۹۶)، پوشاک ایرانیان در عصر قاجار، تهران: مرکب سپید.
یاوری، حسین (۱۳۹۲)، نساجی سنتی ایران، تهران: سورۀ مهر.