نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهۀ خردمندانه با آن براساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راه‌های اساسی ‌‌‌دست‌یابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت کتاب‌های درسی فارسی است و دورۀ ابتدایی به‌جهت شکل‌دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانش‌آموزان از جایگاه مهمی برخوردار است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا به‌دنبال بررسی جایگاه این ساحت در کتاب‌های فارسی دورۀ ابتدایی است تا میزان توجه به ‌مؤلفه‌های تربیت سیاسی و اجتماعی را نشان دهد. جامعۀ آماری کتاب‌های فارسی مقطع ابتدایی پایۀ اول تا ششم است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که، به‌‌رغم ‌تأکید شورای برنامه‌‌ریزی ‌‌تألیف کتب فارسی، ‌مؤلفان کتاب‌های فارسی به این ساحت درحد جایگاه خود توجه نکرده‌اند و برخی کتب، مانند پایۀ اول و دوم دورۀ ابتدایی، به این ساحت‌ها ‌‌کم‌تر و در سال‌های پایانی این دوره ‌‌بیش‌تر پرداخته شده است. ‌‌بیش‌ترین میزان توجه در شش سال مربوط به «آشنایی با قهرمانان تاریخی ملی و مذهبی و احترام به نماد ملی» مربوط به ساحت تربیت سیاسی با 37 مورد و ‌‌کم‌ترین توجه مربوط به دو ‌مؤلفۀ «حفظ اسرار دیگران» و «توانایی‌های زبان ملی، محلی، و جهانی» از ساحت تربیت اجتماعی با سه مورد بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Content Analysis of the Elementary School Persian Books Based on the Fields of Political and Social Education the Document of Fundamental Change in Education

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Pashaei

Assistant Professor, Department of Language and Literature, Farhangian University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Proper understanding of the social and political situation and wise confrontation with it based on the Islamic standard system is one of the basic goals of the field of political and social education in the document of fundamental change. One of the main ways to achieve this field in the education system is through Persian textbooks, and the elementary school has an important place in shaping the individual and social personality of students. This research seeks to examine the position of this field in elementary school Persian books with the method of content analysis to show the level of attention to the components of political and social education. The statistical population is Persian books for the elementary school in the first to sixth grades. The findings of the research indicate that despite the emphasis of the Persian Book Writing Planning Council, the authors of Persian books have not paid attention to this area as much as they should, and some books, such as the first and second grades of elementary school, pay less attention to these areas per year. The final stages of this course are discussed more. The highest level of attention in six years was related to "acquaintance with national and religious historical heroes and respect for the national symbol" related to the field of political education with 37 cases and the lowest level of attention was related to the two components of "keeping other people's secrets" and "national, local and Global »has been in the field of social education with three cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Document of the Fundamental Transformation of Education
  • Elementary Persian Books
  • Field of Political and Social Education
ابراهیم‌زاده، عیسی (1392)، فلسفۀ تربیت، تهران: دانشگاه پیام نور.
ابوالمحمد، عیسی (1368)، مبانی علم سیاست، تهران: قوس.
اکبری شلدره، فریدون (1399 الف)، فارسی اول دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
اکبری شلدره، فریدون (1399 ب)، فارسی پنجم دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
اکبری شلدره، فریدون (1399 ج)، فارسی سوم دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
اکبری شلدره، فریدون و معصومه نجفی پازوکی (1399)، فارسی ‌چهارم دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
حجتی، سیدمحمدباقر (1385)، اسلام و تعلیم و تربیت، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حسینی دهشیری، افضل‌السادات (1394)، نگرشی به تربیت اخلاقی از دیدگاه اسلام، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
رفیعی، بهروز (1394)، آرای دانشمندان مسلمان در مبانی تعلیم و تربیت، ج ‌4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رهنمایی، احمد و ابوالفضل خوش‌اخلاق (1399)، «تحلیل محتوای کیفی کتاب‌های فارسی دورۀ ابتدایی از منظر ارزش‌های اجتماعی سند تحول آموزش و پرورش»، مجلۀ معرفت، س 29، ش 7، پیاپی 274، 75-85..
طباطبایی، مینو (1397)، «بررسی ‌مؤلفه‌های تربیت سیاسی در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، س 26، ش 40، 119-136.
عمید، حسن (1362)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
قاسم‌پور مقدم، حسین و دیگران (1399 الف)، فارسی دوم دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
قاسم‌پور مقدم، حسین و دیگران (1399 ب)، فارسی ششم دبستان، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
قاسمی‌زاد، علیرضا و فاطمه اسداللهی (1395)، «تحلیل محتوای کتاب تعلیمات اجتماعی ششم براساس مؤلفه‌های سند تحول بنیادین (هویت ملی، اخلاق، آداب، و مهارت‌های زندگی)»، پژوهش و برنامه‌‌‌‌ریزی درسی، دورۀ 13، ش 50، 79-88.
گودرزی، ابوالفضل (1392)، «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، فلسفه و جایگاه تربیت بدنی»، رشد آموزش تربیت بدنی، ش 46، 32-34.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1390)، تهران: دبیرخانۀ شورای عالی آموزش و پرورش.
مطهری، مرتضی (1398)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
وفایی، رضا، سیف‌الله فیض‌الهی قمشی، و احمد طالعی‌فرد (1396)، «بررسی میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانۀ تربیت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دورۀ ابتدایی»، فصل‌نامۀ مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، س 2، ش 2، پیاپی 3.