نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران

چکیده

وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 ش بسیاری از مفروضات و نظریه‌های انقلاب را به‌چالش کشید و بار دیگر پژوهش ‌دربارۀ انقلاب را در کانون توجه اندیشمندان علوم انسانی قرار داد. تاکنون این انقلاب از ابعاد متفاوت اقتصادی، سیاسی، روان‌شناختی، طبقاتی، فرهنگی، و گفتمانی موردبررسی قرار گرفته که هر کدام دریچه‌های نوینی را ‌دربارۀ مطالعات انقلاب اسلامی گشوده‌اند. یکی از این پژوهش‌ها کتاب انقلاب ایران؛ ریشه‌های ناآرامی و شورش نوشتۀ مهران کامرواست که در سال 1990 م توسط انتشارات راتلج به‌چاپ رسیده است. وی، با تلفیق نظریه‌های جامعه‌شناختی انقلاب با نظریه‌های روان‌شناختی و سیاسی و برساخت رویکرد چندرشته‌ای ‌دربارۀ انقلاب ایران، به بررسی سیاست‌های دولت و میدان سیاسی ‌ـ اجتماعی پیش از انقلاب می‌پردازد و معتقد است که رژیم پهلوی پس از محدودشدن بلندپروازی‌های اقتصادی در اواخر دهۀ پنجاه شمسی و فشارهای دیپلماتیک متحد اصلی خود، ایالات متحدۀ آمریکا، با زوال روبه‌رو شد. درنتیجه، گروه‌‌‌ها و طبقات اجتماعی سرخورده از نوسازی با بهره‌گیری از فضای باز سیاسی و ایدئولوژی شیعی و رهبری روحانیان ویژگی‌های انقلاب‌آفرین پیدا کردند و با بروز ضعف در شاه و نیروهای سرکوب رژیم توانستند دولت روبه‌زوال پهلوی را سرنگون و نظام سیاسی جدیدی را جای‌گزین آن کنند. در متن حاضر تلاش می‌شود، با اتکای بر روش جامعه‌شناسی پدیدارشناسی و مفهوم کانونی ذهنیت نمادین، کتاب موردنظر نقد و بررسی گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Revolution Based on Symbolic Mentality, A Critique on the Book "Revolution in Iran: The Roots of Turmoil"

نویسنده [English]

  • Majid Ostovar

Assistant Professor of Political Science, Faculty Member of the Islamic Azad University, Rasht Branch, Rasht, Iran

چکیده [English]

The Islamic Revolution of Iran in 1979 criticized many theories of the revolution and again focused research on the revolution on humanities scholars. So far, this revolution has been studied from economic, political, psychological, social classes, cultural and discourse perspectives, and each of them has proposed new perspectives on the study of the Islamic Revolution. One of them is the book "Revolution in Iran: The Roots of Turmoil" which is written by Mehran Kamerva and published in 1990 by Routledge Publications. Combining the sociological theories of the revolution with psychological and political theories and constructing a multidisciplinary approach to the Iranian revolution, he studies the policies of the government and the political field before the revolution and believes that the Pahlavi regime, after limiting economic ambitions. In the late 1970s and the diplomatic pressures of its main ally, the United States began to decay. Thus, groups and social classes disillusioned with modernization, using the open political space and Shiite ideology and leadership of the clergy, found revolutionary characteristics and with the weakness of the Shah and the regime's repressive forces were able to overthrow the Pahlavi government and replace it with a new political system. In this article, an attempt is made to critique the book based on the methodology of phenomenological sociology and the concept of symbolic mentality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Imam Khomeini
  • Shiite Symbols
  • Symbolic Mentality
  • Modernization
آبراهامیان، یرواند (1387)، ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی.
اسکاچپول، تدا (1382)، «دولت رانتیر و اسلام شیعی در انقلاب ایران»، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، فصل‌نامۀ مطالعات راه‌بردی، س 6، ش 1، ش مسلسل 19، 114-119.
امام خمینی، رو‌ح‌الله (1389)، صحیفۀ امام: مجموعۀ آثار امام خمینی (س)، ج 21، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
روا، الیویه (1384)، «ایران: تشیع و انقلاب»، در: اندیشمندان علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران، ترجمۀ محمد‌باقر خرمشاد، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
زونیس، ماروین (1370)، شکست شاهانه، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو.
شایگان، داریوش (1380)، افسونزدگی جدید، هویت چهلتکه و تفکر سیار، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: فرزان روز.
عشقی، لیلی (1379)، زمانی غیر زمان‌ها (امام، شیعه، و انقلاب)، ترجمۀ احمد نقیب‌زاده، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
عنایت، حمید (1377)، «انقلاب اسلامی: مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی»، ترجمۀ امیر سعید‌الهی، اطلاعات سیاسی‌ ـ  اقتصادی، ش 138، 42-51.
قانعی‌راد، عرفان (1390)، در دام‌گه حادثه، بررسی علل و عوامل فروپاشی حکومت شاهنشاهی: گفت‌وگو با پرویز ثابتی، ایالات متحدۀ آمریکا: شرکت کتاب.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1376)، تدوین جهانگیر منصور، تهران: دوران.
کامروا، مهران (1398)، انقلاب ایران؛ ریشه‌های ناآرامی و شورش، ترجمۀ مصطفی مهرآیین، تهران: کرگدن.
مشیرزاده، حمیرا (1375)، «نگاهی به ره‌یافت‌های مختلف در مطالعۀ انقلاب اسلامی ایران»، راه‌برد، ش 9.
معدل، منصور (1382)، طبقه، سیاست، و ایدئولوژی در انقلاب، ترجمۀ محمدسالار کسرایی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
نیک‌پی، امیر (1399)، مدرنیته، سیاست، و سکولاریزاسیون: ریشه‌های انقلابی به‌نام دین، تهران: نگاه معاصر.
 
Bourdieu, Pierre (2005), Language and Symbolic Power, Gino Raymond and Matthew Adamson (trans.), London: Poility Press.
Bourdieu, Pierre and Loïc J. D. Wacquant (1992), An Invitation to Reflexive Sociology, The University of Chicago Press.
Najmabadi, Afsaneh (1987), “Iran Turn to From Modernism to Order”, The Middle East Journal, vol. 41.