نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

کتاب موردبحث، با عنوان پرترههای سلطنتی قاجار، در قالب کتابچه‌ای راه‌نما به‌قلم جولین رابی، پژوهش‌گر حوزۀ هنرهای اسلامی و مدیر اسبق گالری «فریر و سکلر» واشنگتن در ادامۀ نمایشگاه «نقاشی‌های سلطنتی قاجار» در سال 1999 در لندن به‌رشتۀ تحریر درآمده است. هدف مؤلف از نگارش این کتاب، علاوه‌بر معرفی 43 اثر به‌نمایش‌درآمده در نمایشگاه، تحلیل بصری این آثار در چهارچوبی تاریخی ـ اجتماعی بوده است. بازۀ زمانی موردنظر رابی، نه سراسر عصر قاجار، بلکه سده‌ای از آن، مشتمل‌بر ابتدای دوران سلطنت فتحعلی‌شاه تا پایان حکومت ناصرالدین‌شاه (1212-1313 ق) است، چراکه از منظر مؤلف، این دو پادشاه جایگاهی ویژه در روند تحولات هنرهای بصری و به‌عبارت بهتر، تصویر در عصر قاجار داشته‌اند. ما نیز در این پژوهش برآنیم تا با مرور شیوۀ ارائه و بررسی آثار تصویری مذکور در این کتاب، الگوی ذهنی مورداستفادۀ رابی را در دسته‌بندی و معرفی اقلام هنری شناسایی کنیم و برمبنای آن، رویکرد او را به هنرهای بصری عصر قاجار، که آثار آن‌ها اغلب در چهارچوب اصلی‌ترین جریان هنری آن دوران یعنی پیکره‌نگاری درباری خلق شده‌اند، تحلیل کنیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Royal Portraiture: A Visual Narrative from Qajar Age A Critique on the Book Qajar Portraits

نویسندگان [English]

  • Leila Ghaffari 1
  • Jamal Arabzadeh 2

1 PhD Student in Comparative and Analytical History of Islamic Art, Art University of Tehran, Tehran, Iran

2 Associate Professor and Faculty Member of Art University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The present book, entitled Qajar Portraits, in the form of a handbook by Julian Raby, a researcher in the field of Islamic Art and former director of the Freer and Sackler Gallery in Washington, was published in continuation of the "Qajar Royal Paintings" exhibition which was held in London in 1999. The author's purpose in writing this book, in addition to introducing the 43 works displayed in the exhibition, is the visual analysis of these works in a socio-historical context. The period intended by Raby in this book is not the whole of the Qajar age, but a century of it, including the beginning of the reign of Fath Ali Shah until the end of the reign of Nasser al-Din Shah
(1213-1313 AH). Because from the author's point of view, these two kings had a special place in the development of Visual Arts, or in other words, the Image in the Qajar age. In this study, we also intend to review the method of presenting and examining the visual works mentioned in this book, identify the mental pattern used by Raby in classifying and introducing them, and based on that, his approach to analyze the Visual Arts of the Qajar age, whose works are often created in the context of the artistic main stream of that time, named Royal Portraiture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Royal Portraiture
  • Royal Portraits
  • Qajar Age
  • Visual Arts
  • Persian Painting
  • Persian Art
  • Image
اسمیت، رابرت مرداک (1399)، هنر ایران، ترجمۀ کیانوش معتقدی، تهران: خط و طرح.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (1350)، روزنامۀ خاطرات اعتمادالسلطنه، تصحیح ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (1362)، چهل سال تاریخ ایران؛ در دورۀ پادشاهی ناصرالدین‌شاه، تصحیح ایرج افشار، تهران: اساطیر.
بهارلو، علی‌رضا، محمدکاظم حسن‌وند، و محمد خزایی (1399)، «قرابت‌های سبک‌شناختی و ساختاری پرتره‌های سلطنتی و عامیانه در عصر قاجار»، فصل‌نامۀ هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دورۀ 25، ش 1.
پاکباز، رویین (1387)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: زرین و سیمین.
توکلی طرقی، محمد (1381)، تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، تهران: تاریخ ایران.
خواجه احمد عطاری، علی‌رضا و دیگران (1396)، «تأثیر جایگاه غرب بر قالی‌های دورۀ قاجار»، دوفصلنامۀ انجمن علمی فرش ایران، پیاپی 31.
رابی، جولین (1400)، پرترههای سلطنتی قاجار، ترجمۀ علیرضا بهارلو و کیانوش معتقدی، تهران: دانیار.
شاردن، ژان (1345)، سیاحتنامۀ شاردن، اصفهان، طب و هنرهای زیبای ایرانیان، ترجمۀ محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
علی‌زاده بیرجندی، زهرا و اکرم ناصری (1395)، «پیوندهای هنر و سیاست در عصر قاجار و پی‌آمدهای آن»، ماه‌نامۀ باغ نظر، س 13، پیاپی 42.
فالک، اس. جی. (1393)، شمایلنگاران قاجار: نقاشیهای رنگ‌روغن ایران در سدههای 12 و13 هجری قمری ـ 18 و 19 میلادی، تهران: پیکره.
کاووسی، ولی‌الله (1398)، «سرآغاز تاریخ‌نگاری هنر اسلامی در بوتۀ استشراق، استعمار و مجموعه‌داری»، فصل‌نامۀ هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دورۀ 24، ش 4.
کن‌بای، شیلا (1391)، نقاشی ایرانی، ترجمۀ مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر.
کیان‌فر، جمشید (1388)، مطبوعات دولتی ایران در عصر قاجار، نشریۀ پیام بهارستان، س 1، ش 3.
معیرالممالک، دوست‌علی‌خان (1390)، رجال عصر ناصری، تهران: تاریخ ایران.
میرزایی‌مهر، علی‌اصغر و مهدی حسینی (1397)، «تحلیل تبارشناسانۀ دیوارنگارۀ صف سلام عبدالله خان در کاخ نگارستان تهران»، فصل‌نامۀ هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دورۀ 23، ش 1.
ناصرالدین‌شاه (1397)، روزنامۀ خاطرات ناصرالدین‌شاه قاجار؛ از رجب 1284 تا صفر 1287 ق.، تصحیح مجید عبد امین، تهران: موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری سخن.
نصری، امیر (1397)، تصویر و کلمه؛ رویکردهایی به شمایلشناسی، تهران: چشمه.
 
Vernoit, S. (2000), “Islamic Art and Architecture: An Overview of Scholarship and Collecting, c. 1850-c. 1950”, Discovering Islamic Art, S. Vernoit (ed.), London. New York: I.B. Tauris Publishers.