نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار قرآن و علوم (گرایش مدیریت) جامعه المصطفی العالمیه (ص)، قم، ایران،

2 دانشیار گروه مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،قم، ایران

چکیده

مدیریت اقتضایی، مدعی است که در مدیریت، چیزی به نام بهترین اصول جهان‌شمول وجود ندارد. با عنایت به ره‌آوردهای رهیافت اقتضایی، ضروری است که معرفت‌شناسی آن، از منظر قرآن با بهره‌گیری از روش استنطاقی، مورد تحلیل قرار گیرد؛ تاضمن بیان گزاره‌های کلام وحی در رد، تأیید، اصلاح و تکمیل معرفت‌شناسی مدیریت اقتضایی، با تمسک به آنها کاستی‌های معرفتی شناسی آن را برطرف نمود. یافته‌ها نشان می‌دهد که معرفت‌شناسی در مدیریت اقتضایی مبتنی بر معرفت عینی و حسی بوده و علل و عوامل فرا طبیعی را در تبیین گزاره‌های طبیعی نادیده گرفته است. قرآن ضمن اشاره به کاستی‌های مدیریت اقتضایی موضوع معرفت را خدا، انسان، طبیعت و درک چگونه وابستگی و پیوستگی آن‌‌ها دانسته و تأکید می‌کند که انسان و محیط به شکل پیدا و پنهان از همدیگر تأثیر گرفته و بر یکدیگر اثر می‌گذارند و در نتیجه انسان می‌بایست با بهره‌گیری از ابزار شبکه‌ای از طریق ترکیب نگاه افقی به رابطه پدیده‌ها با هم و نگاه عمودی و طولی و رابطه آن‌ها با خالقشان سهم خود را اخذ نماید. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که قرآن علاوه بر عقل و یافته‌های تجربی، تأکید دارد که نمی‌توان بدون وحی بهترین روش‌هایی را که منتهی به بهره‌وری بیشتر می‌گردد ارائه نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique of the Epistemology of Contingency Management from a Quranic Perspective

نویسندگان [English]

  • Ali Aqa Safari 1
  • Abdullah Tavakoli 2

1 Assistant Professor of Quran and Sciences (Orientation in Management), Al-Mustafa International University, Qom, Iran

2 Associate Professor, Department of Management, Research Institute of Hawzeh and University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Contingency management claims that there is nothing as the best universal principle in management. Considering the outcomes of the contingency approach, its epistemology must be analyzed from the perspective of the Quran using the interrogative/ cross-examination [istintaqi] method to express the propositions of the revelatory word in rejecting, confirming, correcting, and completing the epistemology of contingency management as we can eliminate its epistemological shortcomings relying on them. The research findings indicate that epistemology in contingency management is based on objective and sensory knowledge and ignores supernatural causes and factors in explaining natural propositions. The Quran, while pointing to the shortcomings of contingency management, considers the subject of knowing God, human-being, nature, and understanding how they are interdependent, and emphasizes that human-being and the environment affect and influence each other visibly and invisibly, and the,refore human-being must take his/her advantage using networking tools by combining a horizontal view of the relationship between phenomena and a vertical and longitudinal view and their relationship with their creator. The results indicate that the Quran, in addition to reason and empirical findings, emphasizes that the best methods that lead to greater efficiency cannot be presented without revelation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • Contingency Management
  • Epistemology
  • Critique
ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسة التاریخ، چ 1، بی­تا.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
اسکات، ریچارد (1387). سازمان­ها سیستم­های عقلایی، طبیعی و باز، ترجمه حسن میرزایی اهرنجانی، تهران: سمت.
آلوسی، سید محمود (1415). روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
امین، نصرت‏بیگم‏ (بی‌تا). تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن‏، بی نا: بی جا.
ایران نژاد، پاریزی، مهدی، ساسان گهر، پرویز (1390). سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل، چاپ یازدهم، تهران: مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
بوریل، گیبسون، مورگان، گارت (1383). نظریه­های کلان جامعه معرفتی و تجزیه و تحلیل سازمان، ترجمه محمدتقی نوروزی، قم: سمت.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418). انوار التنزیلو اسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جوادى آملى، عبدالله (1390) منزلت عقل در هندسه معرفت دینى، چاپ چهارم، قم: مرکز نشر اسراء.
ـــــــــــــــــ (1389). تسنیم، چاپ دوم، قم: اسراء.
ـــــــــــــــــ (1391). جامعه در قرآن، چاپ چهارم، قم: مؤسسه اسراء
ـــــــــــــــــ (1388). زن در آینه جلال و جمال، چاپ نوزدهم، قم: اسراء.
ـــــــــــــــــ (1388). شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، چاپ پنجم، قم: اسراء.
ـــــــــــــــــ (1388). قرآن در قرآن، چاپ هشتم، قم: مؤسسه نشر اسراء
ـــــــــــــــــ (1384). معرفت‌شناسی در قرآن، چاپ سوم، قم: اسراء.
ـــــــــــــــــ (1384). وحی و نبوت در قرآن، چاپ دوم، قم: اسراء.
حسینى همدانى، محمد (1404). انوار درخشان در تفسیر قرآن‏، تهران: لطفی.
حقیقی، محمدعلی (1392). تئوری­های مدیریت، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.
خسرو پناه، عبدالحسین (1390). کلام جدید، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها.
رضائیان، علی (1376). تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم، تهران: سمت.
ـــــــــــــ (1392). مبانی سازمان و مدیریت، چاپ شانزدهم، تهران: سمت.
قطب، سید (1412). فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق.
سید جوادین، سید رضا (1390). نظریه­های مدیریت و سازمان، چاپ سوم، تهران، نگاه دانش.
صادق پور، ابوالفضل (1385). اصول و مبانی سازمان و مدیریت، چاپ دوم، تهران: مؤسسه فرهنگ و اندیشه.
صادق تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیرالقرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم‏ (1383). شرح اصول کافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسى، فضل بن حسن‏ (1412). تفسیر جوامع الجامع، قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت‏.
ـــــــــــــــــــ (1372). مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، تهران، ناصرخسرو.
طریحى، فخرالدین بن محمد (1375). مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: مرتضوی.
علیزاده، عبدالرضا (1385). جامعه‌شناسی معرفت، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
غزالی، ابو حامد محمد (بی‌تا) احیاء علوم الدین، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). العین، قم‏: نشر هجرت.
فیومی، احمد بن محمد (1414). مصباح المنیر، قم: مؤسسه دارالهجره.
فضل‌الله، سید محمد حسین (1419). تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر.
قاسمی، بهروز (1390). مدیریت رفتار سازمانی، چاپ دوم، تهران، سپاهان.
قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
کریتنر، رابرت، کینیکی، آنجلو (1390). مدیریت رفتار سازمانی (مفاهیم- نظریه‌ها و کاربردها)، ترجمه علی اکبر فرهنگی، حسین صفر زاده، چاپ چهارم، تهران: برآیند پویش.
گائینی، ابوالفضل (1390). درس‌نامه مبانی معرفت‌شناسی تئوری‌های سازمان و مدیریت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
لرر، کیث (1396). نظریه معرفت، ترجمه مهدی عبدالهی، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
مارتین، رابرت، معرفت‌شناسی، ترجمه نسترن ظهیری، تهران، ققنوس، چ 1، 1394.
مراغى، احمد بن مصطفى‏ (بی‌تا). تفسیر المراغى‏، بیروت: دار احیاء تراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1385). معارف قرآن، خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، چاپ پنجم، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصطفوى، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مطهری، مرتضی (1384) جامعه و تاریخ، چاپ هفتم، تهران: انتشارات صدرا.
ـــــــــــــ (1378). مجموعه آثار، چاپ پنجم، تهران، انتشارات صدرا.
ـــــــــــــ (1373). مسئله معرفت، چاپ هشتم، تهران، انتشارات صدرا.
معلمی، حسن (1388). معرفت‌شناسی در فلسفه غرب، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موزر، پل (1385). در آمدی موضوعی بر معرفت‌شناسی معاصر، ترجمه رحمت‌الله رضایی، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
میرزایی اهرنجانی، حسن، سرلک، محمدعلی (1384). نگاهی به معرفت‌شناسی سازمانی: سیر تحول، مکاتب و کاربردهای مدیریتی، پیک نور، سال سوم، ش سوم.
نوریس، کریستوفر (1389). معرفت‌شناسی: مفاهیم کلیدی در فلسفه، ترجمه ناصرالدین علی تقویان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
نیکو اقبال، علی اکبر (1378). نظریه اقتضا: تأثیر متغیرهای نوعی موقعیت در ساختار سازمانی، شماره 45 و 46.
هاشمی رفسنجانی، اکبر و جمعی از محققان (1387). تفسیر راهنما، قم: بوستان کتاب.
هچ، مری جو (1389). نظریه سازمان (مدرن، نمادین- تفسیری، پست مدرن)، ترجمه، حسن دانایی فرد، چاپ دوم، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.
الوانی، سید مهدی (1385). مدیریت عمومی، بیست و هفتم، تهران: نشر نی.
ــــــــــــــ (1368). نقدی بر منطق عقلی جدید و آثار آن بر نظریه­های سازمان، مجله دانش مدیریت، ش ششم و هفتم.