نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• محمد رضا موحدی

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، عضو هیئت علمی ‌دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

مقاله، نقدی است بر کتاب" فرهنگنامۀ تصوف و عرفان" اثر دکتر محمد استعلامی که در دو مجلد فراهم آمده است. پس از بیان وجوه حُسن کتاب، مواردی از ضعف های صوری و محتوایی کتاب برشمرده شده است. برخی از مهم ترین این ضعف ها، عبارتند از: عدم ذکر نام بسیاری از آثار متقدمین و متاخرین در پیشینۀ پژوهشی این اثر . ضرورت داشت تعریفی نسبتا جامع از مفهوم اصطلاحی واژگان، ارائه شود؛ برای نمونه، دراین فرهنگنامه ، کلمۀ "آب" یا "خواب" اصطلاح عرفانی محسوب شده اند، اگرچه مولّف خود در مدخل"آب" در هشت سطر تنها همین نکته را می گوید که: آب هم به تنهایی معنای صوفیانه وعارفانه ندارد. مولف در انتخاب مداخل، دچار ترجیحِ بلا مرجّح میان اصطلاحات یا مفاهیم است. همچنین بسیاری از تعابیر عرفانی، عمدتا با تکیه بر دیدگاه مولانا و حافظ شیرازی  توضیح داده شده اند . در تنظیم مدخل ها همچنین، تناسب و تعادلِ مطالب چندان رعایت نشده و امکان ارجاع به منابع موجود و پیشینی، بیشتر بوده است. روش نقد  دراین مقاله، بر سه محور : اسلوب و تنظیم کتاب  ؛ محتوا و مفاد توضیحی و نوع منابع وفراگیری آنها ، استوار است و در همۀ موارد سعی بر مستند سازی بوده است.

کلیدواژه‌ها

• فرهنگنامۀ تصوف
• اصطلاحات عرفانی
• تعابیرعرفانی
• نقد فرهنگنامه
• انتخاب مدخل

موضوعات

• زبان و ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Book “the Dictionary of Sufism and Mysticism”

نویسنده [English]

• Mohammad Reza Movahedi

Associate Professor, Qom University, Qom, Iran

چکیده [English]

The article is a critique of the book "Dictionary of Sufism and Mysticism" by Dr. Mohammad Estelami, which has been prepared in two volumes. After expressing the good aspects of the book, some of the formal and content weaknesses of the book have been enumerated. Some of the most important weaknesses are: not mentioning the names of many earlier and later works in the research background of this work. It was necessary to provide a relatively comprehensive definition of the idiomatic meaning of the words; for example, in this dictionary, the word "water" or "dream" is considered a mystical term, although the author in the entry "water" in eight lines only says the same thing: water alone does not have a Sufi and mystical meaning. The choice of entries has an unfavorable preference for terms or concepts. Also, many mystical interpretations have been explained mainly based on the views of Rumi and Hafez Shirazi. In this critique, we have tried from three axes: the style and arrangement of the book; content and explanatory contents, and the type of sources and their learning should be seen in the present dictionary.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dictionary of Sufism
• Mystical Terms
• Mystical interpretation
• Critique of the Dictionary
• Entry Selection