نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیارگروه حقوق، دانشگاه میبد، میبد ، ایران

چکیده

چندین دهه است دغدغه اسلامی سازی علوم انسانی ذهن و ضمیر متولیان فرهنگی کشور را مشغول نموده است. در بین علوم انسانی علوم وارداتی همچون روانشناسی که خاستگاه غربی دارند برای بحث اسلامی­سازی مورد توجه قرار گرفته­اند و براساس یک تلقی سطحی، با توجه به اینکه قوانین اصلی همچون قانون مدنی،از فقه اقتباس شده اند، در عرصه علم حقوق با چالش اسلامی­سازی روبرو نیستیم. این تصور به دلایل متعددی نادرست است. ما در عرصه حقوق در دو عرصه تقنین و تفسیر با چالش روبرو هستیم. در عرصه تقنین وجود قوانینی که مربوط به قبل از انقلاب بوده و مشروعیت آنها ممیزی نشده است، از چالشهای اساسی است و چالش مهم­تر دیگر، نظام تفسیر قوانین می باشد. وجود برخی گزاره­های دینی و حتی وضع قانون مبتنی بر مبانی اسلامی، برای شکل گیری علمِ حقوقِ اسلامی کافی نیست وآنچه مهم است نگاه و شیوه­­ی تفسیر وتوسعه­ی این گزاره­ها بر اساس مبانی اسلامی می­باشد. در این تحقیق بر اساس روش توصیفی_ تحلیلی از زاویه فقه اسلامی به نقد علم حقوق کنونی با تاکید برحقوق مدنی به عنوان یکی از شاخه­های اصلی علم حقوق، در دو حوزه تقنین و تفسیر، پرداخته­ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Criticism of the Current Legal Science of Iran from the Perspective of Islamization with Emphasis on Civil Law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Alsharif 1
  • Nasrollah Jafari 2

1 Associate Professor of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Assistant Professor, Department of Law, University of Meybod, Meybod, Iran

چکیده [English]

It has been several decades since the concern of Islamization and localization of humanities has occupied the mind and conscience of the country's cultural custodians. Among the humanities, mostly imported sciences such as psychology, which have Western origins, have been considered for localization and Islamization discussion. Based on a superficial conception, considering that the primary codes, such as the Civil Code, are adapted from jurisprudence, we are not facing the challenge of Islamization in legal science. This conception is incorrect for multiple reasons. In the field of law, we face challenges in the two domains of legislation and interpretation. In the area of legislation, one of the fundamental challenges is the existence of a vast volume of laws related to the time before the revolution in which legitimacy has not been audited, and the most important challenge is related to the interpretation system. The existence of some religious propositions and even the establishment of laws based on Islamic principles are not enough for forming Islamic legal science, and the importance lies in the viewpoint and method of interpreting and developing these propositions based on Islamic principles. In this research, we deal with the pathology and criticism of the current legal science, emphasizing civil law as one of the main branches of legal science, in the two fields of legislation and interpretation, based on the descriptive and analytical method from the perspective of Islamic jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal Science
  • Localization
  • Doctrines of Islam
  • Interpretation
  • Criticism of Humanities
قرآن کریم.
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران
قانون مدنی فرانسه
اسلامی پناه، علی(1399). دکترین به منزله منبع حقوق. پژوهش حقوق خصوصی، سال نهم ش32: 9-2
الشریف، محمد مهدی (1392). منطق حقوق. دوم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
الشریف، محمد مهدی، قائم فرد، سید محسن(1398). «نقد و بررسی کتاب حقوق مسئولیت مدنی و جبران ها»،پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال نوزدهم ، شماره 12. 81-103
امام خمینی، سید روح الله (1409)، تحریر الوسیله، ج 1، قم: موسسه دار المطبوعات العلم.
امام خمینی، سید روح الله (1369)، صحیفه نور (مجموعه رهنمودهای امام خمینی (ره)، تهران: انتشارات سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، انتشارات سروش.
امامی، سید حسن (1368)، حقوق مدنی، ج 1، تهران: انتشارات اسلامیه.
امیری قائم مقامی، عبد المجید (1380)، حقوق تعهدات، ج 1، تهران: نشر میزان،
بهرامی احمدی، حمید (1383)، «تاریخچه حقوق مدنی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 24
بهرامی،بهرام(1395). بایسته های تفسیر قوانین و قراردادها، چ پنجم تهران: انتشارات نگاه بینه،
جعفری خسرو آبادی، نصراله(1394). نظریه عمومی دیون در حقوق اسلام و مقایسه‌ی آن با حقوق غرب. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال دوم ، شماره 4: 1-18.
جعفری خسرو آبادی، نصراله(1396). جایگاه ستون فقرات نظام حقوقیِ رومی ژرمنی در حقوق اسلام و ایران: تحلیل فقهی حقوقی تقسیم بندی حقوق عینی و دینی. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب,سال چهارم شماره 4: 1-24
جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی (1423 ه.ق)، موسوعه الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، اول ایران: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
ره پیک، حسن( 1395). حقوق مسسئولیت مدنی  و جبران ها، تهران: انشارات خرسندی
سلطانی ،سید ناصر و پیلوار،رحیم (1400) مجموعه مقالات یادنامه سید محمد فاطمی قمی،تهران: شرکت سهامی انتشار
الجبوری، ساجر ناصر،(1426)، التشریع الاسلامی و الغزو القانونی الغربی للبلاد الاسلامیة، بیروت، دار الکتب العلمیة
شهیدی، مهدی.( 1389) حقوق مدنی ۶. تهران: مجد.
‫خویی، ابوالقاسم (1417 ق) ، مصباح الفقاهه فی المعاملات، قم: انصاریان
صفائی و رحیمی، سید حسین و حبیب الله (1389)، مسئولیت مدنی، تهران:انتشارات سمت.
عدل، مصطفی (منصور السلطنه) (1378) ، حقوق مدنی، قزوین: انتشارات طه، بی چا.
عمید زنجانی، عباسعلی (1385)، حقوق اساسی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چ اول.
غروی، شیخ محمد حسین (بی تا)، الفصوال الغرویه، بی جا.
فلاح زاده ، علی محمد و درویش متولی ، علی (پاییز 1392)« نظارت شورای نگهبان بر قوانین مصوب پیش از انقلاب و شورای انقلاب»، فصل نامه دانش حقوق عمومی، ش 5،
کاتوزیان، ناصر (1389) الزامات خارج از قراداد، ضمان قهری، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر (1375)، تحولات حقوق خصوصی، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کلینی رازی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (بی تا)، اصول کافی. انتشارات علمیه اسلامی، ترجمه سید جواد مصطفوی.
مهرپور، حسین (1371)، مجموعه نظریات شورای نگهبان، ج1، چاپ اول، تهران:سازمان انتشارات کیهان.
محقق داماد، سید مصطفی( 1388) نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
هاشمی، سید محمد (1380)حقوق اساسی جمهوری اسلامی، چ پنجم، ج دوم ،تهران: انتشارات دادگستر.
هدایت نیا، فرج الله،(1387) شورای نگهبان : پرسشها و پاسخ  ها تهران:  کانون اندیشه جوان
یزدی، محمد ،(1375)  قانون اساسی برای همه، چ اول ،تهران:  انتشارات امیرکبیر.
 
Al-Dabbagh,Harith)  2015( Droit comparé et renouveau du droit musulman : le vieux rêve de Sanhoury revisité, Journal of Comparative Law in Africa, vol. 2, p. 2.39