نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

الفاظ‌واشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی پنجمین و از مهم­ترین آثار میشل فوکوست. هدف این مقاله بررسی و نقد کتاب الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی فوکو است. روش تحقیق در مقالۀ مزبور «روش تحلیل محتوای کیفی» و گردآوری اطلاعات با مطالعۀ اسنادی است. الفاظ ‌و اشیا درپی تحلیل باستان‌شناسانة دانش و تحلیل اپیستمه است که آن را از رهگذر واکاوی دو گسست مهم در اپیستمة فرهنگ غربی در سه قلمرو زبان، علوم طبیعی و اقتصاد بررسی می‌کند. کتاب هم به‌سبب وجه توصیفی نگاهِ باستان‌شناسانۀ فوکو و بی‌توجهی‌اش به امر علیّت و هم درپی تعارض رویکردی با جریان‌های فکری اصلی زمانه‌اش آماج انتقادها قرار گرفت. فوکو در آثار بعدی‌اش گرچه به «تبارشناسی» روی آورد، باستان‌شناسی را دگرگون و اصلاح کرد و کنار نگذاشت. اثر نخست، به‌ترجمة یحیی امامی از انگلیسی، باعنوان نظم اشیا: دیرینه‌شناسی علوم انسانی و سپس به‌ترجمة فاطمه ولیانی از فرانسوی، با‌عنوان الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی منتشر شد. ولیانی در انتقال به زبان مقصد موفق­تر و در معادل‌گزینی‌ها دقیق‌ترست، اما برخی واژگان برگزیدة وی درمقایسه با امامی، در زبان فارسی چندان جاافتاده نیستند. مقاله ضمن نگاه انتقادی به الفاظ و اشیا، به نقد شکلی و محتوایی ترجمه نیز پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Critical Review on the Book The Orde of Things: An Archeology of the Human Sciences by Michel Foucault

نویسندگان [English]

  • Ali Yaghoobi Choobary 1
  • Solmaz Sepehri Azad 2

1 associate professor of sociology, Gilan university, Rasht, Iran

2 PhD student in cultural Sociology, Gilan university, Rasht, Iran

چکیده [English]

The Order of Things: An Archeology of Human Sciences is the fifth and one of the most important works of Michel Foucault. The purpose of this article is to review and criticize the book. The research method in this article is "qualitative content analysis" and gathering information by documentary study . The Order of Things follows the archeological analysis of knowledge and the analysis of episteme, which examines it through the analysis of two important breaks in the episteme of Western culture in the three realms of language, natural sciences and economics.  The book has been criticized both for its descriptive approach and for its  negligence of  causality and for its opposition to the mainstream thought of the time. Although Foucault turned to "genealogy" in his later works, he transformed and modified archeology and did not abandon it. The work was first translated from English to Farsi by Yahya Emami, and then from French by Fateme Valiani. Valiyani is more successful in translating into the target language and is more accurate in translating the equivalents, but some of her  chosen words are not so well established in the Persian language compared to  Emami. In addition to a critical view  of the book, the article also criticizes the form and content of the translation.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Order of Things
  • Archaeology
  • Michel Foucault
  • structuralism
  • humanities
آرون، رمون (1392). در باب تاریخ اندیشه (گفتگو) رمون آرون، میشل فوکو با تحلیل از ژان‌فرانسوا بِر، ترجمۀ محسن حسنی، چ1، تهران:فرهنگ جاوید.
احمدی، بابک (۱۳۹۷). «بازی حقیقت» در کتاب تردید، چ12،تهران: مرکز.
احمدی، بابک(1378)،  ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
اسمارت، بری (1385). میشل فوکو، ترجمۀ لیلا جو افشانی ـ حسن چاوشیان، چ1،تهران:اختران.
بِر، ژان‌فرانسوا (1392)، «تحلیل گفتگو» در در باب تاریخ اندیشه، ترجمۀ محسن حسنی، چ1، تهران:فرهنگ جاوید.
بودریار، ژان(1379). فوکو را فراموش کن، ترجمۀ پیام یزدانجو تهران، نشر مرکز.
بشیریه، حسین(1376). مقدمۀ مترجم در میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، چ1، تهران: نی.
پین، مایکل(1379). بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمۀ پیام یزدانجو، چ1، تهران: مرکز.
دریدا، ژاک و فوکو، میشل(1399). کوگیتو و تاریخ جنون، ترجمۀ فاطمه ولیانی، چ3، تهران: هرمس.
دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل(1376). میشل فوکو (فراسوی ساخت­گرایی و هرمنوتیک)، ترجمۀ حسین بشیریه،چ1، تهران: نی.
دلوز، ژیل (۱۳۸۹). فوکو، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چ2، تهران: نی.
رشیدیان، عبدالکریم(1393). فرهنگ پسامدرن، چ1، تهران: نی.
شرت، ایون (1393). فلسفۀ علوم اجتماعی قاره‌ای، ترجمۀ هادی جلیلی، چ4،تهران: نی.
فوکو، میشل(1387). تاریخ جنون، ترجمۀ فاطمه ولیانی، چ6، تهران: هرمس.
ــــــــــ (1389). نظم اشیا: دیرینه‌شناسی علوم انسانی، ترجمۀ یحیی امامی،چ1، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ــــــــــ (1398). نظم گفتار، ترجمۀ باقر پرهام، چ1،تهران: سپهر خرد.
ــــــــــ (1392). در باب تاریخ اندیشه (گفتگو) رمون آرون، میشل فوکو با تحلیل از ژان‌فرانسوا بِر، ترجمۀ محسن حسنی، چ1، تهران:فرهنگ جاوید.
ــــــــــ (1393). دیرینه‌شناسی دانش، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده،چ1، تهران: نی.
ــــــــــ (۱۳۹۵). مراقبت و تنبیه تولد زندان، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چ13، تهران: نی.
ــــــــــ (1396). الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی، ترجمۀ فاطمه ولیانی، چ1، تهران: ماهی.
ــــــــــ (۱۳۹8). تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده،چ8، تهران: نی.
کچویان، حسین(1382). فوکو و دیرینه­شناسی دانش، چ1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کلی، مایکل.ج (1385). نقد و قدرت: بازآفرینی مناظرۀ فوکو و هابرماس، مطالعاتی در اندیشۀ سیاسی آلمان معاصر، مترجم فرزان سجودی،چ1، تهران: اختران.
میرزایی، خلیل(1396). کیفی­پژوهی، چ2، تهران: نشر فوژان.
میلز، سارا (1389). میشل فوکو، ترجمۀ مرتضی نوری، چ1، تهران:مرکز
مرکیور، ژوزه گیلیرمه(1389). میشل فوکو، ترجمۀ نازی عظیما، چ1، تهران: کارنامه.
نژاد ایران، محمد(1390). «نقد و بررسی کتاب نظم اشیاء: دیرینه‌شناسی علوم انسانی»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، شمارۀ چهاردهم.
ولیانی، فاطمه (1396). «پهنۀ گسستۀ تاریخ» در الفاظ و اشیا، چ1،تهران: ماهی.
ولیانی، فاطمه(1402) گفت‌وگو با فاطمه ولیانی به مناسبت ترجمۀ کتاب الفاظ و اشیا، قابل دسترسی در سایت https://titrhonar.ir
ویلیامز، جیمز (1398). فهم پساساختارگرایی، ترجمۀ سیدمحمدجواد سیدی، چ2، تهران: نیماژ.
 
Foucault, Michel (1970a), The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences, Tavistock/ Routledge publications.
ــــــــــــــــــــــــ (1970b), Foreword to the English Edition, Tavistock/ Routledge publications.
ــــــــــــــــــــــــ (1971), On the Archaeology of the Sciences: Response to the Epistemology Circle’, translated in Theoretical Practice 3-4 (Autumn 1971), Revised translation in Foucault, The Essential Works, vol. 1: Aesthetics, Method, and Epistemology, ed. James D. Faubion, London: Penguin, 1998.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1975), The Birth of the Clinic; An Archaeology of Medical Perception. Translated by A.M.Sheridan Smith. New York:Vintage/Random House, 1975.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1977), Language, Counter-Memory,Practicce: Selected Essays and Interviews by Michel Foucault, Bouchard (ed), NY:Ornell University Press.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1980), Power/Knowledge, Hassocks,Sussex: Harvester Press.
ـــــــــــــــــــــــــــ (1989), Foucault Live (Interviews, 1961-1984), Edited by Sylvere.
Revault d’ Allone, Oliver (1967), Michel Foucault, Les most contre les choses, Raison presente, pp. 29-43.
Sartre, jean-paul (1966), jean-paul sartre répond, L’Arc, n 30 : pp. 87-96.
Nietzsche, Friedrich (1911) The Dawn of Day, trans. John McFarland Kennedy.