نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم قرآن و حدیث ، عضوهیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش،تهران، ایران

چکیده

بررسی‌و‌نقد کتاب درسی به دلیل جایگاه آن در دستیابی به اهداف نظام‌های آموزشی و آتار آن در کیفیت‌بخشی به محتوا‌‌های آموزشی و تربیتی، اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین ارزیابی این منابع با بهره‌مندی از ملاک‌های دقیق ضرورت دارد. پژوهش حاضر  مبتنی بر شاخص‌های علمی، کتاب" روش‌های تدریس تعلیمات دینی(هدیه‌های آسمانی) ، که توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت) برای رشته علوم تربیتی درسال1392منتشر شده را نقد کرده است . شاخص‌های منتخب شاملِ شاخص محتوایی، ساختاری، شکلی، زبانی و روشی است. نتایج پژوهش نشان می دهد: این کتاب نقاط قوت محدودی در شاخص های شکلی و زبانی دارد. اما نقاط ضعف بسیارجدی کتاب در همه شاخص‌های شکلی، زبانی، محتوایی، ساختاری و روشی کاملا آشکار است. از جمله می توان به عدم روز آمدی داده ها، اشکالات علمی، استنادات نادرست، عدم انسجام محتوا و غیر کاربردی بودن اشاره کرد. فقدان این شاخص‌ها به میزانی است  که"علمی و آموزشی بودن " کتاب را رد می نماید. بنابراین این کتاب فاقد اصلی‌ترین ممیزه‌های کتاب درسی دانشگاهی است.پیشنهاد می‌شود مبتنی بر شاخص‌های کتاب درسی دانشگاهی و برنامه درسی تعلیم و تربیت دینی دوره ابتدایی، برای این درس کتاب جدیدی تالیف شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of critics of the book Teaching Methods of Religious Teachings (Heavenly Gifts)

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammad Delbari

Assistant Professor, Member of the Scientific Board of the Research Institute of Education Studies, Tehran

چکیده [English]

Examining and criticizing textbooks is of particular importance due to its position in achieving the goals of educational systems and its foundation in improving the quality of  edification and educational content. Therefore, it is necessary to evaluate these resources using accurate criteria. The current research, based on scientific indicators, has criticized the book "Methods of Teaching Religious Doctrines (Heavenly Gifts), which was published by the Organization for the Study and Compilation of University Books in Islamic and Human Sciences (SAMT) for the field of Educational Sciences in 2013. The selected indicators include content, structural, formal, linguistic and method indicators. The research results show: this book has limited strengths in formal and linguistic indicators. But the very serious weaknesses of the book in all formal, linguistic, content, structural and method indicators are completely obvious. Among others, it is possible to point out the lack of updating of data, scientific problems, incorrect citations, incoherence of content and inapplicability. The lack of these indicators is such that it rejects the "scientific and educational" nature of the book. Therefore, this book lacks the most basic reviews of academic textbooks. It is suggested that a new book be written for this course based on the indicators of academic textbooks and the curriculum of religious education and training of the primary period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • book review indicators
  • religious education
  • teaching method
قرآن کریم
احمدی، علی اصغر و سید عبدالوهاب طالقانی،محمود حسینی، محسن قرائتی(1367)، روش آموزش تعلیمات دینی در دوره ابتدایی، تهران: شرکت چاپ و نشر ایران
انوشه پور، ابوالفضل و الهه ستوده، غلامعباس سرشور خراسانی، مسعود وکیل(1388)، کتاب معلم آموزش قرآن پنجم دبستان، تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی
ابن‌فارس، احمد(1410ق)، معجم مقاییس‌اللغه، بیروت: الدارالاسلامیه
ابن‌منظور، محمد بن مکرم( 1414ق)، لسان‌العرب، بیروت: دار‌صادر
آرمند، محمد( 1399)، نقدی بر کتاب پژوهش و نگارش کتاب درسی، پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، سال20، شماره 10: 3-17
آرمند، محمد و حسن ملکی(1391)، مقدمه‌ای بر شیوه طراحی و تالیف کتاب درسی دانشگاهی، تهران: سمت.
بابایی، رضا(1394)، بهتر نویسیم؛درس نامه درست نویسی،ساده‌نویسی و زیبا‌‌نویسی، تهران: نشر ادیان( وابسته به دانشگاه ادیان و مذاهب)
باقری،خسرو(1380ش)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی،تهران: انتشارات مدرسه، چاپ هفتم
باهنر،محمد جواد(1354)، تعلیمات دینی و روش تدریس آن، دانشکده مکاتبه‌ای
بهشتی، احمد(بی‌تا)، تربیت از دیدگاه اسلام، بی‌جا: دفتر نشر پیام
جوادی آملی، عبدالله(1379)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج9،(سیره رسول اکرم(ص) در قرآن،  قم: اسراء
حسنی، محمد (1387)، راهنمای اجرای ارزش یابی کیفی توصیفی در کلاس درس،تهران: عابد
حسینی، سید محمد حسین(1397)، نقدی برکتاب " رویکردهای نظری و عملی تدوین برنامه‌های درسی در آموزش عالی" ، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شماره 43: 116-141
راغب‌اصفهانى، حسین بن محمد(1412ق)، المفردات فی غریب‌القرآن، دمشق، بیروت: دارالعلم،الدارالشامیه
رحمانی، عبدالرزاق و حانیه ظفرآبادی(1400)، ارزیابی و نقد کیفیت کتاب صرف و نحو عربی اثر عباس ماهیار(بر اساس معیار ده گانه منصوریان). پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، دوره 25، شماره 48، :160-183.
رضی، احمد (1388)، شاخص‌های ارزیابی و نقد کتاب‌های درسی دانشگاهی، سخن سمت، شماره 21: 21-30
رمضانی، احمد(1398)، ارزشیابی کتاب درسی و راهنمای معلم زبان‌آموزی و جمله‌سازی دانش‌آموزان ناشنوا/کم‌شنوا، فصلنامه کودکان استثنایی، سال نوزدهم، شماره 2: 142-123
ستوده،الهه و منصوره سید صالحی، فریال آمار، یاسین شکرانی(1391)، کتاب معلم هدیه-های آسمان دوم دبستان، تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی
سلیمان نژاد، اکبر(1392)، روش های تدریس تعلیمات دینی (هدیه های آسمانی)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)
شریف‌القرشی، باقر (1362)، نظام تربیتی اسلام، تهران: فجر
شعبانی، حسن(1393)، روش تدریس پیشرفته،تهران: سمت
عبداللهی، حسین(1399)، نقد و تحلیل محتوای کتاب راهنمای تدریس در دانشگاه ها، پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،سال بیستم، شماره 10: 309-326
کیا منش، علیرضا(1390)، روش های ارزشیابی آموزشی (رشته علوم تربیتی) تهران: دانشگاه پیام نور
مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش: راهنمای برنامه درسی(1392)، گرداوری:شرکایی اردکانی و حسین ریاحی نژاد، هادی رزاقی، تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان
مصطفوى، حسن(1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
ملکی، حسن (1391)، برنامه ریزی درسی(راهنمای عمل)، تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان
ملکی، حسن(1385)، مبانی و معیارهای نقد کتاب درسی دانشگاهی، سخن سمت، شماره 17: 9-20
منصوریان، یزدان(1392)، صد ویژگی کتاب‌های دانشگاهی کارآمد و اثربخش، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شماره 29: 17-1
نوروز زاده، رضا و ندا رضایی(1389)، پیش بایسته ها و الزامات کتاب درسی دانشگاهی، عیار، دوره 14،شماره 23: 117-138
نوریان، محمد،(1394)،روش های ارزشیابی کتاب های درسی با تاکید بر تحلیل محتوای کمی و کیفی، تهران: شورا
نیک نفس، سعید و خدیجه علی(1392)، نقش تحلیل محتوا در فرایند آموزش و طراحی کتاب‌هـای درسی،مجله جهانی رسانه-نسخه فارسی، دوره 8، شماره 2: 124-150
یارمحمدیان، محمدحسین(1393)، مبانی و اصول برنامه ریزی درسی، تهران: یادواره کتاب
یان، میک(1393)، پژوهش و نگارش کتاب درسی، ترجمه مرادزاده، شهروز و رامین گلشائی ، تهران: سمت.
 
Bare, J. L. (2015). Pedagogical approaches in basic writing textbook. A thesis presented to the faculty of the University of Alaska Anchorage in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Art (Document (2), Pos. 1-3)
Gak, D. M. (2011). Textbook-an important element in the teaching process. Fakultet tehničkih nauka, – Engleski jezik, Novi
Sad, pp. 79-82. Retrieved from http://epub.ff.uns.ac.rs//
Graves, K. (2000). Designing Language Course, A Guide for Techers, Boston: Heinle, Cengage Learning.
Harrison, A.G. (2001). “How do teachers and textbook writes model scientific ideas for students?” Science Education, 31(3), 401-435.
Johnsen E.B.(1993). Textbooks in the Kaleidoscope. A Critical Survey of Literature and Research on Educational Texts. Oslo : Scandinavian University Press
Sikorova, Z. (2011). “The role of textbooks in lower secondary schools in the Czech  Republic”, IARTEM e-Journal, 4(2): 1-22.