نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ادیان و عرفان،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه سمنان، ایران

چکیده

کتاب کیمیاگر اثر پائولو کوئلیو داستانی نمادین است که مضامین عرفانی را در قالب یک سفر مطرح می‌کند. این مقاله مفاهیم عرفانی مشترک بین «کیمیاگر» و آموزه‌های عرفانی شیخ علاءالدوله سمنانی، عارف برجستۀ قرن هفتم و هشتم هجری، را بررسی می‌کند و با هدف شناسایی مفاهیم عرفانی مشترک مانند وحدت وجود، سفر، نمادپردازی، گنج، و... آغاز و سپس نحوۀ بیان و تفسیر این مفاهیم در هر دو اثر را به‏صورت تطبیقی تحلیل می‌کند. درنهایت، جنبه‌های عرفانی «کیمیاگر» را در ترازوی آموزه‌های عرفانی سمنانی مقایسه، ارزیابی، و نقد می‌کند. این نقد محتوایی با روش توصیفی ـ تحلیلی و به‏شیوۀ تطبیقی و براساس مطالعات کتاب‏خانه‌ای صورت گرفته است. اگرچه منشأ و مبدأ، سبک و شیوه، هدف و مخاطب این بررسی با یک‏دیگر متفاوت است، یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که کوئلیو در عناصر مورداشاره در بالا اشتراک لفظی با آموزه‌های عرفانی شیخ سمنانی دارد، ولی در غایت و هدف کاملاً در تضاد و تقابل هم هستند. کوئلیو با اقتباس از آموزه‌های عرفانی و تلفیق آن با اندیشۀ خود و با هدف ارائۀ تفسیری جدید از زندگی به‏دنبال ترویج نوعی معنویت مدرن یا معنویت ممزوج برای پرکردن خلأهای بشر معاصر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Contextual Critique on the Book The Alchemist Based on the Mystical Teachings of Sheikh Ala'odoleh Semnani

نویسندگان [English]

  • Azim Hamzian 1
  • Ghasem Raufi 2

1 Assistant Professor, Department of Religions and Mysticism, Faculty of Humanities, University of Semnan, Semnan, Iran

2 PhD Student of Sufism and Islamic Mysticism, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran

چکیده [English]

The book "The Alchemist" by Paulo Coelho is a symbolic story that presents mystical themes in the form of a journey. This article examines the common mystical concepts between "The Alchemist" and the mystical teachings of Sheikh Ala'odoleh Semnani, a prominent mystic of the 7th and 8th centuries AH. It begins by identifying common mystical concepts such as the unity of existence, journey, symbolism, treasure, etc., and then analyzes comparatively how these concepts are expressed and interpreted in both works. Finally, it compares, evaluates, and critiques the mystical aspects of "The Alchemist" in light of Semnani's mystical teachings. This content analysis was conducted using a descriptive-analytical method and a comparative approach based on library studies. Although the origin, style, method, purpose, and audience of this study differ, the findings suggest that Coelho shares verbal similarities with Sheikh Semnani's mystical teachings in the elements mentioned above. However, in terms of ultimate goal and purpose, they are completely contradictory and conflicting. By adopting mystical teachings and combining them with his ideas, Coelho seeks to promote a kind of modern or mixed spirituality to fill the voids of contemporary humanity. promote a kind of modern or blended spirituality to fill the voids of contemporary humanity, offering a new interpretation of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emerging Spiritualities
  • Islamic Mysticism
  • Symbolism
  • Journey
  • World Soul
قرآن.
آریاس، خوان (1381)، زندگی من، ترجمۀ خجسته کیهان، تهران: مروارید.
ابن‏عربی، محی‌الدین ([بی‏تا])، الفتوحات المکیه، بیروت: دارصادر.
جامی، نورالدین عبدالرحمن (1357)، نفحات الانس من حضرات القدس، مقدمه، تصحیح، و تعلیقات محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
جامی، نورالدین عبدالرحمن (1361)، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، به‏تصحیح ویلیام چیتیک، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1389)، دیوان حافظ، مقدمه و گزینش محمد راستگو، تهران: نی.
حقیقت، عبدالرفیع (۱۳۷۳)، هفت گنج کومش: شامل شرح احوال و افکار و آثار هفت عارف و شاعر نامی ایران در محدودۀ استان سمنان، تهران: کومش.
سمنانی، شیخ علاءالدوله (۱۳۶۲)، العروة لاهل ‌الخلوة و الجلوة، به‏اهتمام نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
سمنانی، شیخ علاءالدوله (۱۳۶۹)، مصنفات فارسی، به‏اهتمام نجیب مایل هروی، تهران: علمی و فرهنگی.
شبستری، محمود (1386)، گلشن راز، مقدمه و تصحیح کاظم محمدی، کرج: نجم کبری.
شریفی، احمد‌حسین (1389)، عرفان حقیقی و عرفان‌های کاذب، تهران: به‌آموز.
شریفی‌دوست، احمد (1392)، کاوشی در معنویت‌های نوظهور؛ بررسی ده جریان فعال در ایران، قم: دفتر نشر معارف.
شوان، فریتیوف (1381)، گوهر و صدف عرفان اسلامی، ترجمۀ مینو حجت، تهران: سهروردی.
عطار نیشابوری، فریدالدّین (1368)، منطق الطیر، به‏اهتمام صادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی.
فعالی، محمدتقی (1389)، آفتاب و سایه‌ها (نگرشی بر جنبش‌های نوظهور معنویت‏گرا)، تهران: عابد.
کوئیلو، پائولو (1379)، اعترافات یک سالک، ترجمۀ دل‌آرا قهرمان، ج 5، تهران: بهجت.
کوئیلو، پائولو (1382)، کیمیاگر، ترجمۀ آرش حجازی، تهران: کاروان.
کوئیلو، پائولو (1385 الف)، چون رود جاری باش؛ ترجمۀ آرش حجازی، تهران: کاروان.
کوئیلو، پائولو (1385 ب)، زهیر، ترجمۀ آرش حجازی، تهران: کاروان.
کوئیلو، پائولو (1386 الف)، کوه پنجم، ترجمۀ آرش حجازی، تهران: کارون.
کوئیلو، پائولو (1386 ب)، نامه‌های عاشقانۀ یک پیامبر، ترجمۀ آرش حجازی، تهران: کاروان.
کوئیلو، پائولو (1386 ج)، ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد، ترجمۀ آرش حجازی، تهران: کاروان.
محجوب، فرشته (1389)، «مطالعۀ تطبیقی داستان مرد و گنج از مثنوی با کتاب کیمیاگر پائولو کوئلیو»، پژوهش‏نامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، س 4، ش 4، پیاپی 16، 179-206.
مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (1377)، مثنوی معنوی، تهران: پژوهش.
 
Foucault, M. (1970 a), The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences, Tavistock/ Routledge Publications.
Foucault, M. (1970 b), Foreword to the English Edition, Tavistock/ Routledge Publications.
Mayer, C. H. and D. Maree (2018), “The Magical Life and Creative Works of Works of Paulo Coelho: A Psychobiographical Investtigation”, Indo-Pacific Journal of Phenomenologhy, vol. 18, 1-16.
Muraleedharan, M. (2011), The Triad of Man, Universe and God in Paulo Coelho's Novel The Alchemist, Madras Christian College Tambaram India.
Nietzsche, F. (1911), The Dawn of Day, trans. John McFarland Kennedy.
Sartre, J. P. (1966), “Jean-Paul Sartre Répond”, L’Arc, no. 30, 87-96.