نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار، زبان‌شناسی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

بنای هرمنوتیک سیاسی را فردریک جیمسن در ناخودآگاه سیاسی (1400) بر این فرض نهاده است که دامنه‏ی مفهوم ناخودآگاه هم ممکن است گاهی از دایره‌‏ی دلالت‌‏های روان‏شناختیِ معمول با شعاعی محدود به  زندگی شخصی و امور خصوصی فراتر رفته، توسعاً ابعاد اجتماعی و تاریخی به خود بگیرد. نشانه‌‏های این ناخودآگاه جمعی را از نظر جیمسن به‌‏جای محتوای متون فرهنگی، در تناقضات صوری این متون باید جست. در این‏‌جا با خوانش ناخودآگاه سیاسی به‌روشی دیالکتیکی خواهیم دید که جیمسن چگونه در تلاش برای تعمیم مفهوم روان‏‌شناختیِ ناخودآگاه به حوزه‌‏های اسطوره‌‏شناسی و نقد ادبی، فرض را بر این‌همانی تعبیر خود از تاریخ و تعریف لکان از امر واقع نهاده، مفهوم لکانی امر واقع را مدام در رابطه‌‏ی مستقیم با مفهوم آلتوسری «علت غایب» به کار می‏‌گیرد. خواهیم دیدکه‌درک حضور تاریخ، امر واقع، یا «علت غایب»، تنها به‌واسطه‌‏ی امر نمادین، تنها به شرط متنیت‌‏یافتگی در قالبی مانند روایت، و تنها از پس پرده‏‌ی ایدئولوژی دست می‌‏دهد. جستجوی ناخودآگاهِ پنهان در ناخودآگاه سیاسی را سرانجام با نگاهی به دو جنبه‏ی مبهم از هرمنوتیک سیاسی به پایان خواهیم برد: نخست، چیستی پیوند میان تاریخ و متن از گونه‌‏ی روایی‏‌اش، و دیگر، چگونگی تحلیل درزمانی از هم‌نشینی ساختارهای اجتماعیِ ناهم‏زمان.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Survey into the Premises on the Book “The Political Unconscious”

نویسنده [English]

  • Hossein Safi Pirlooje

Associate Researcher, Faculty of Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

چکیده [English]

Jameson has laid the foundation of his Political Hermeneutic on the assumption that the unconscious might take social and historical connotations into its usual reference to current individualized life. Any evidence of the social implications of the unconscious, according to Jameson, is to look for its content rather than the form of cultural text. Despite all the reliance Jameson puts on the notion of ‘reification’ and the socio-historical connotations it may have for the production of cultural texts, it is still possible in his view to detect, drawing on Freudian psychology, some faint traces of humanity left in our socially alienated way of life under complicated dehumanizing effects of present capitalist context – traces which are repressed, but not fully obliterated, beneath cultural superstructure of late capitalism. We are here to investigate, by the way of a dialectical reading through “The Political Unconscious” (1981), Jameson’s own dialectical extensions of the unconscious from, its ordinary psychological sense to the realm of mythology and literary criticism, as he aligns his own conception of History first with the Lacanian notion of the Real, and then, with Althusser’s notion of ‘structural causality’. We will also see how History, the Real, or ‘absent cause’ is discernible just after getting narratively textualized by ideology. At the end of our venture to unveil the unconscious behind “The Political Unconscious”, we will see two equivocal dimensions of The Political Hermeneutic: the relationship between History and narrativization, on the one hand, and Jameson’s diachronically analyzing the coincidence of non-synchronic-social-structures, on the other hand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Political Hermeneutic
  • The Unconscious
  • The Real
  • Absent Cause
  • Cultural Texts
آلتوسر، لویی (1387).  ایدئولوژی و سازوبرگ­های ایدئولوژیک دولت، ترجمه­ی روزبه صدرآرا، تهران: نشر چشمه.
ایگلتون، تری (1401). «سیاست­شناسی سبک در نوشتار فردریک جیمسن»، در فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی، ترجمه­ی حسین صافی. تهران: نشر نیماژ.
بنیامین، والتر (1375). «تزهایی درباره‌ی فلسفه‌ی تاریخ»، ترجمه‌ی مراد فرهادپو،. فصلنامه‌ی ارغنون، شماره‌ی 11 و 12.
جیمسن، فردریک (1400). ناخودآگاه سیاسی، ترجمه­ی حسین صافی،. تهران: نشر نیماژ.
جیمسن، فردریک (1391). زیبایی­شناسی و سیاست: گفتارهایی درباره­ی زیبایی­شناسی انتقادی، ترجمه­ی حسن مرتضوی، تهران: نشر ژرف.
دنیوس، سارا (1401). «در جست­وجوی تمامیت: روایت و تاریخ در ناخودآگاه سیاسی»، در فرانقدهایی بر ناخودآگاه سیاسی، ترجمه­ی حسین صافی، تهران: نشر نیماژ.
رابرتس، آدامز (1386).  فردریک جیمسن: مارکسیسم، نقد ادبی و پسامدرنیسم، ترجمه­ی وحید ولی­زاده، تهران: نشر نی.
ژیژک، اسلاوی (1400). رخداد: سفری فلسفی از دل یک مفهوم، ترجمه­ی محسن ملکی و بهزاد صادقیان، تهران: نشر بان.
ژیژک، اسلاوی (1388). کژ نگریستن، ترجمه­ی مازیار اسلامی و صالح نجفی، تهران: انتشارات رخداد نو.
فرای، نورتروپ (1377). کالبدشکافی نقد، ترجمه‌ی صالح حسینی، تهران: نشر نیلوفر.
فرتر، لوک (1386).  لویی آلتوسر، ترجمه­ی امیر احمدی آریان، تهران: نشر مرکز.
لوکاچ، گئورگ (1392). نظریه‌ی رمان، ترجمه‌ی حسن مرتضوی، تهران: نشر آشیان.
لوکاچ ، گئورگ (1396). تاریخ و آگاهی طبقاتی، ترجمه‌ی محمدجعفر پوینده، مشهد: انتشارات بوتیمار.
مایرز، تونی (1385).  اسلاوی ژیژک، ترجمه­ی احسان نوروزی، تهران: نشر مرکز.
Althusser, Louis (1971). Lenin and Philosophy, and Other Essays. trans. B. Brewster et al., London: New Left Books, and New York: Monthly Review Press.
Althusser, Louis (1971). “Freud and Lacan,” in Lenin and Philosophy, trans. Ben Brewster. New York: Monthly Review.
Althusser, Louis et al. (1970). Reading Capital, trans. Ben Brewster. London: New Left Books.
Jameson, Fredric (2008). ‘Marxism and Historicism’, in The Ideologies of Theory, Essays, 1971-2008: Part 2 The Syntax of History. London and New York: Verso, pp. 451-482.
Social Text, no. 15, pp. 58-88.
La Capra, (1982). Review article on The Political Unconscious, History and Theory 21: 1.
Paul Ricoeur (1970). Freud and Philosophy, trans. D. Savage, New Haven: Yale.