نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاداسلامی تهران غرب، تهران، ایران

2 استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.30465/crtls.2024.45055.2725

چکیده

فهم حاصل از آگاهی و عمل می­باشد، و فهم اجتماعی نگاهی جامعه­‌شناسانه به موضوع مورد مشاهده است که در جهت دریافت استنباط اجتماعی رخ می‌­دهد؛ چنانچه این فهم در طول تاریخ، عرف را به دلیل هم‌سویی با هنجارهای اجتماعی شکل می­‌دهد. عرف دینی نشات گرفته از هنجارهای دینی و متون دینی است، و سبب ایجاد روش متفاوت زندگی می­‌گردد. در این راستا کتاب­‌هایی در زمان­‌های مختلف به نگارش درآمده است که هدف آنان پاسخ به نیازهای اجتماعی در راستای حفظ و گسترش هنجارهای اجتماعی می­‌باشد. هدف از بررسی دو کتاب (حلیه‌­المتقین و مفاتیح‌­الحیاة)، تاثیر نقش‌­های محیطی بر نگارندگان و مداقه در فهم اجتماعی از عرف دینی شیعه است. گرایش عرف دینی شیعه را به طور کلی می­‌توان به دو بخش اصلی اجتماعی(تمدن اسلامی) و فردی (انسان توحیدی) تقسیم نمود. روش تحقیق، روش مقایسه‌­ای (تطبیقی) است که باعث افزایش آگاهی، جلوگیری از تعمیمات بی­جا و عبرت آموزی می­‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social Understanding of Shia Religious Custom A Case Study of the Books “Heliyat al-Mutaqeen and Mafatih al-Hayat”

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Aghaabedi khabjani 1
  • Saeed Tavoosi Masrour 2

1 PhD Student in Economic Sociology and Development, Department of Sociology, College of Humanities, Tehran West Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, College of Theology and Islamic Studies, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Understanding is about the subject and action, and social understanding is a sociological look at the object of observation that occurs in order to receive social inference. Throughout history, this understanding has shaped custom due to its alignment with social norms. Religious custom originates from religious norms and religious texts and creates a different way of life. In this regard, books have been written at different times, whose purpose is to respond to social needs in maintaining and expanding social norms. The purpose of examining two books (Heliyat al-Mutaqeen and Mafatih al-Hayaht) is the impact of environmental roles on the authors and the study of the social understanding of the Shiite religious custom. The trend of Shia religious customs can generally be divided into two main parts: social (Islamic civilization) and individual (monotheistic man). The research method is a comparative method that increases awareness, avoids misinformation, and teaches lessons.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilization
  • Social Understanding
  • Shia Religious Custom
  • Heliyat al-Mutaqeen
  • Mafatih al-Hayat
اسماعیلی، محسن و سیاوش صلواتیان و محمد رضا تقوی پور(1394)، خانواده اسلامی؛ ویژگی­های خانواده در کتاب شریف مفاتیح الحیاة؛ در: فرهنگ مردم ایران، پاییز و زمستان، شماره­های 42 و 43 ، 101 – 120.
امینی بدر، فدرا و مصطفی مختابادامرئی و حمید ماجدی(1399)، تحلیل حضور نور در راسته و چهارسوق قیصریه بازار اصفهان در: معماری و شهرسازی ایران؛ دوره 11، شماره 19، 5-24.
بیرو، آلن(1380). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات کیهان.
جوادی­آملی، عبدالله(1395)، مفاتیح الحیاة؛ چاپ دویست و هفتم، نشر اسراء، چاپ اسراء، قم.
____________(1377)،  فلسفه حقوق بشر؛ چاپ دوم، چاپ اسوه، قم: نشر اسراء.
حاتمی، عماد و ابوالفضل غفاری(1393)، بررسی انتقادی اخلاقی ارتباطی نادینگز با تاکید بر دیدگاه جوادی­آملی در کتاب مفاتیح­الحیاة؛ در: فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 22، دوره جدید، تابستان، شماره 23، 59-83.
حسین­زاده­دیلمی، علیرضا(1392)، درآمدی بر منظومه تمدنی شیعه؛ قم: نشر معارف.
شاو، برنارد(1351)، اسلام دین آینده جهان؛ ترجمه سید هادی خسرو شاهی، قم: نسل جوان.
طاوسی­مسرور، سعید(1388)، آشنایی با دو کتاب رجال از عصر صفوی؛ در: کتاب ماه دین، اردیبهشت، شماره 139، 23-33.
طوسی، نصیرالدین(1413ه.ق)، اخلاق ناصری؛ چاپ زیبا، قم: علمیه اسلامیه.
عبدالرحمن، طه(1397)، کنش دینی و نوسازی عقل؛ ترجمه هادی بیگی، تهران: ترجمان علوم انسانی.
عروج­نیا، پروانه(1395)، تاریخ عرفان اسلامی و تصوف در ایران (سلسله­های صوفیه)؛ تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
عظیمی، کیومرث و محمدعلی چلونگر و اصغر منتظرالقائم(1394)، بررسی دو متغیر طریقت های صوفیه و مهاجرت برگسترش تشیع در میان کردها در چند قرن اخیر؛ در: فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه شناسی، سال سیزدهم، شماره 52، 85-134.
عیسی­نیا، رضا(1386)، اندیشه سیاسی شهید مدرس؛ قم: بوستان کتاب.
مجلسی، محمدباقر(1388)، حلیه­المتقین؛ چاپ امیران، قم: نشر علویون.
محمدشفیع، محبوبه، مهرنوش امینی، سید ابراهیم میره­شاه­جعفری(1395)، نگاهی به عناصر برنامه­ی درسی در کتاب مفاتیح­الحیاة آیت­الله جوادی­آملی؛ در: اخلاق، پاییز 1395 ، شماره 23 ، 57 -88.
محمدی، حسین و سید محمد موسوی مقدم(1397)، تبیین مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی بر مبنای روایات ناظر به روابط متقابل در کتاب مفاتیح‌الحیاة؛ در: مدیریت سرمایه اجتماعی، تابستان 1397، دوره پنجم،  شماره 2، 187 – 212.
مطهری، مرتضی(1387)،توحید؛ چاپ دوم، تهران: صدرا.
منابع اینترنتی
اصغری، صالح(1392)، سبک زندگی دینی؛ مطالعه موردی کتاب حلیه المتقین، کنگره پیشگامان پیشرفت، <https://sid.ir/paper/867080/fa >
تقدیری،علی(1383) مرجعیت «عرف» از دیدگاه مذاهب اسلامی، طلوع، شماره 10و11،  <https://ensani.ir/fa/article/52201>
جمعی از نویسندگان «تصوف» در: دانشنامه جهان اسلام، ج7،
جوادی­آملی، عبدالله(23 تیر 1387)، جلد دوم مفاتیح/ تاکید بر انتشار مفاتیح حیات، <https://ketabnews.com/fa/news/4438>
خامنه­ای،سیدعلی(14/6/1392)، بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، <https://khl.ink/f/23810>.
گلزاری، محمودو سید یحیى یثربى و محمود صادقی جانبهان(1380)، دین، خاستگاه شادی‏های پایدار<http://ensani.ir/fa/article/89096>