نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‏شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه‏شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب، تهران، ایران

2 استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران،

چکیده

فهم حاصل از آگاهی و عمل است و فهم اجتماعی نگاهی جامعه‏شناسانه به موضوع موردمشاهده است که درجهت دریافت استنباط اجتماعی رخ می‏دهد؛ چنان‏چه این فهم درطول تاریخ عرف را به‏دلیل هم‏سویی با هنجارهای اجتماعی شکل می‏دهد. عرف دینی نشئت‏گرفته از هنجارهای دینی و متون دینی است و سبب ایجاد روش متفاوت زندگی می‏گردد. در این جهت، کتاب‏هایی در زمان‏های مختلف به‏نگارش درآمده‏اند که هدف آنان پاسخ به نیازهای اجتماعی درجهت حفظ و گسترش هنجارهای اجتماعی است. هدف از بررسی دو کتاب حلیة ‏المتقین و مفاتیح ‏الحیاة تأثیر نقش‏های محیطی بر نگارندگان و مداقه در فهم اجتماعی از عرف دینی شیعه است. گرایش عرف دینی شیعه را به‏طور کلی می‏توان به دو بخش اصلی اجتماعی (تمدن اسلامی) و فردی (انسان توحیدی) تقسیم کرد. روش تحقیق روش مقایسه‏ای (تطبیقی) است که باعث افزایش آگاهی، جلوگیری از تعمیمات بی‏جا، و عبرت‏آموزی می‏گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social Understanding of Shia Religious Custom A Case Study of the Books Heliyat al-Mutaqeen and Mafatih al-Hayat

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Aghaabedi khabjani 1
  • Saeed Tavoosi Masrour 2

1 Ph.D. Candidate of Economic Sociology and Development, Department of Sociology, College of Humanities, Tehran West Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, College of Theology and Islamic Studies, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Understanding is about the subject and action, and social understanding is a sociological look at the object of observation that occurs in order to receive social inference. Throughout history, this understanding has shaped custom due to its alignment with social norms. Religious custom originates from religious norms and religious texts and creates a different way of life. In this regard, books have been written at different times, whose purpose is to respond to social needs in maintaining and expanding social norms. The purpose of examining two books (Heliyat al-Mutaqeen and Mafatih al-Hayaht) is the impact of environmental roles on the authors and the study of the social understanding of the Shiite religious custom. The trend of Shia religious customs can generally be divided into two main parts: social (Islamic civilization) and individual (monotheistic man). The research method is a comparative method that increases awareness, avoids misinformation, and teaches lessons.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilization
  • Social Understanding
  • Shia Religious Custom
  • Heliyat al-Mutaqeen
  • Mafatih al-Hayat
اسماعیلی، محسن، سیاوش صلواتیان، و محمدرضا تقوی‏پور (1394)، «خانوادۀ اسلامی؛ ویژگی‏های خانواده در کتاب شریف مفاتیح الحیاة»، فرهنگ مردم ایران، ش 42 و 43، 101-120.
اصغری، صالح (1392)، «سبک زندگی دینی؛ مطالعۀ موردی کتاب حلیة المتقین»، کنگرۀ پیش‏گامان پیشرفت:
˂https://sid.ir/paper/867080/fa˃.
امینی بدر، فدرا، مصطفی مختاباد امریی، و حمید ماجدی (1399)، «تحلیل حضور نور در راسته و چهارسوق قیصریۀ بازار اصفهان»، معماری و شهرسازی ایران، دورۀ 11، ش 19، 5-24.
بیرو، آلن (1380)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
تقدیری، علی (1383)، «مرجعیت ”عرف“ از دیدگاه مذاهب اسلامی»، طلوع، ش 10 و 11:
˂https://ensani.ir/fa/article/52201>.
جوادی ‏آملی، عبدالله (1395)، مفاتیح الحیاة، قم: اسراء.
جوادی ‏آملی، عبدالله (1377)، فلسفۀ حقوق بشر، قم: اسراء.
جوادی ‏آملی، عبدالله (1387)، جلد دوم مفاتیح/ تأکید بر انتشار مفاتیح حیات:
˂https://ketabnews.com/fa/news/4438˃.
حاتمی، عماد و ابوالفضل غفاری (1393)، «بررسی انتقادی اخلاقی ارتباطی نادینگز با تأکید بر دیدگاه جوادی ‏آملی در کتاب مفاتیح ‏الحیاة»، فصل‏نامۀ پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، س 22، دورۀ جدید، ش 23، 59-83.
حسین‏زاده‏ دیلمی، علیرضا (1392)، درآمدی بر منظومۀ تمدنی شیعه، قم: معارف.
خامنه‏ای، سیدعلی (14/6/1392)، «بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری»:
˂https://khl.ink/f/23810˃.
دانش‏نامۀ جهان اسلام (1382)، زیرنظر مصطفی میرسلیم، ج 7، ذیل مدخل «تصوف»:
˂https://rch.ac.ir/article/Details/10933˃.
شاو، برنارد (1351)، اسلام دین آیندۀ جهان، ترجمۀ سیدهادی خسروشاهی، قم: نسل جوان.
طاوسی ‏مسرور، سعید (1388)، «آشنایی با دو کتاب رجال از عصر صفوی»، کتاب ماه دین، ش 139، 23-33.
طوسی، نصیرالدین (1413 ق)، اخلاق ناصری، قم: علمیۀ اسلامیه.
عبدالرحمن، طه (1397)، کنش دینی و نوسازی عقل، ترجمۀ هادی بیگی، تهران: ترجمان علوم انسانی.
عروج‏نیا، پروانه (1395)، تاریخ عرفان اسلامی و تصوف در ایران (سلسله‏های صوفیه)، تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی.
عظیمی، کیومرث، محمدعلی چلونگر، و اصغر منتظرالقائم (1394)، «بررسی دو متغیر طریقت‏های صوفیه و مهاجرت بر گسترش تشیع در میان کردها در چند قرن اخیر»، فصل‏نامۀ علمی ـ پژوهشی شیعه‏شناسی، س 13، ش 52، 85-134.
عیسی‏نیا، رضا (1386)، اندیشۀ سیاسی شهید مدرس، قم: بوستان کتاب.
گلزاری، محمود، سیدیحیى یثربى، و محمود صادقی جانبهان (1380)، «دین، خاستگاه شادی‏های پایدار»:
˂http://ensani.ir/fa/article/89096˃.
مجلسی، محمدباقر (1388)، حلیة ‏المتقین، قم: علویون.
محبوبه، محمدشفیع، مهرنوش امینی، و سیدابراهیم میره‏شاه جعفری (1395)، «نگاهی به عناصر برنامۀ درسی در کتاب مفاتیح ‏الحیاة آیت‏الله جوادی ‏آملی»، اخلاق، ش 23، 57-88.
محمدی، حسین و سیدمحمد موسوی‏مقدم (1397)، «تبیین مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی برمبنای روایات ناظر به روابط متقابل در کتاب مفاتیح ‌الحیاة»، مدیریت سرمایۀ اجتماعی، دورۀ پنجم، ش 2، 187-212.
مطهری، مرتضی (1387)، توحید، تهران: صدرا.