ترویجی
علوم اجتماعی
فاطمه آقاعابدی خوابجانی؛ سعید طاوسی مسرور
چکیده
فهم حاصل از آگاهی و عمل است و فهم اجتماعی نگاهی جامعهشناسانه به موضوع موردمشاهده است که درجهت دریافت استنباط اجتماعی رخ می‌دهد؛ چنانچه این فهم درطول تاریخ عرف را بهدلیل همسویی با هنجارهای اجتماعی شکل می‌دهد. عرف دینی نشئتگرفته از هنجارهای دینی و متون دینی است و سبب ایجاد روش متفاوت زندگی میگردد. در این جهت، کتابهایی ...
بیشتر
فهم حاصل از آگاهی و عمل است و فهم اجتماعی نگاهی جامعهشناسانه به موضوع موردمشاهده است که درجهت دریافت استنباط اجتماعی رخ می‌دهد؛ چنانچه این فهم درطول تاریخ عرف را بهدلیل همسویی با هنجارهای اجتماعی شکل می‌دهد. عرف دینی نشئتگرفته از هنجارهای دینی و متون دینی است و سبب ایجاد روش متفاوت زندگی میگردد. در این جهت، کتابهایی در زمانهای مختلف بهنگارش درآمدهاند که هدف آنان پاسخ به نیازهای اجتماعی درجهت حفظ و گسترش هنجارهای اجتماعی است. هدف از بررسی دو کتاب حلیة المتقین و مفاتیح الحیاة تأثیر نقشهای محیطی بر نگارندگان و مداقه در فهم اجتماعی از عرف دینی شیعه است. گرایش عرف دینی شیعه را به‌‌طور کلی می‌‌توان به دو بخش اصلی اجتماعی (تمدن اسلامی) و فردی (انسان توحیدی) تقسیم کرد. روش تحقیق روش مقایسهای (تطبیقی) است که باعث افزایش آگاهی، جلوگیری از تعمیمات بیجا، و عبرتآموزی میگردد.
پژوهشی
علوم اجتماعی
منصور طبیعی؛ علی مظفری
چکیده
بحث از هویت ملی ایرانیها ترسیم سیمای آن و نقد مبانیاش ازجمله مباحثِ مناقشهانگیزِ دانشگاهی در دهههای اخیر بوده است. این گفتوگوی مناقشهآمیز بهویژه درسایۀ برآمدن نظریههایی که پستمدرن خوانده میشوند پای خویش را به تاریخنویسی باز کرده است و عدهای را بر آن داشته تا روایتهای مرسوم از تاریخ ایران ...
بیشتر
بحث از هویت ملی ایرانیها ترسیم سیمای آن و نقد مبانیاش ازجمله مباحثِ مناقشهانگیزِ دانشگاهی در دهههای اخیر بوده است. این گفتوگوی مناقشهآمیز بهویژه درسایۀ برآمدن نظریههایی که پستمدرن خوانده میشوند پای خویش را به تاریخنویسی باز کرده است و عدهای را بر آن داشته تا روایتهای مرسوم از تاریخ ایران را از دریچۀ چشماندازهای تازۀ منتقدانه بنگرند و ضعفهای آن‌‌ها را هویدا کنند. در این مقاله، یکی از آثار پرارجاع ازایندست تحقیقات را برگزیدهایم؛ یعنی تجدد بومی و بازاندیشی تاریخی نوشتۀ محمد توکلی طرقی. نشان دادهایم که این تألیف باوجود تکیه بر منابع دستاول و بازخوانی مبتکرانۀ آن‌‌ها نقصهایی تئوریک و روش‌شناسانه در خود نهان دارد. برای توصیف نقصانها در فصلهایی مستقل به نقد فرم، مبانی نظری، و روش‌شناسی اثر پرداختهایم و کوشیدهایم نشان دهیم که این ضعفها تا چهاندازه بر پذیرش نتایج تحقیق اثر میگذارند. براساس این مطالعه بهنظر میرسد کاستی اصلی در طرح نظری کتاب آن است که تعریف روشنی از سنت بهدست نداده است. چنین ابهامی در تعریف سنت نیز به جوانب مختلف اثر رسوخ کرده و پذیرش استدلالهای آن را سخت دشوار کرده است.
پژوهشی
تاریخ
علیرضا کچویی؛ یاسر قزوینی حائری
چکیده
کتاب جغرافیای تاریخی خلیج فارس، نوشتۀ پیروز مجتهدزاده، برای نخستین بار در سال 1354 خورشیدی در انتشارات دانشگاه تهران بهطبع رسید. نویسنده در سال 1392 خورشیدی ویراست جدیدی از کتاب «با دگرگونی و افزودن‌های گسترده» در همان انتشارات بهچاپ رساند. مجتهدزاده در ویراست جدید کتاب ضمن بررسی جغرافیای تاریخی خلیج فارس از عصر باستان تا ...
بیشتر
کتاب جغرافیای تاریخی خلیج فارس، نوشتۀ پیروز مجتهدزاده، برای نخستین بار در سال 1354 خورشیدی در انتشارات دانشگاه تهران بهطبع رسید. نویسنده در سال 1392 خورشیدی ویراست جدیدی از کتاب «با دگرگونی و افزودن‌های گسترده» در همان انتشارات بهچاپ رساند. مجتهدزاده در ویراست جدید کتاب ضمن بررسی جغرافیای تاریخی خلیج فارس از عصر باستان تا دورۀ معاصر به بررسی تاریخ و جغرافیای تاریخی سرزمینهای پیرامون این دریا نیز پرداخته است. مراد از نگارش پژوهش حاضر بررسی و نقد ساختاری، محتوایی، و ادبی ویراست جدید کتاب جغرافیای تاریخی خلیج فارس است. بررسی انتقادی این کتاب نشان می‌دهد باتوجهبه عدم استفادۀ مناسب از تحقیقات پیشین، عدم تناسب میان عنوان کتاب با محتوای آن، مبهمبودن مسئلۀ پژوهش، ارائۀ مطالب ضدّ و نقیض، نادرست، و گاه جعلی، عدم اتخاذ روشی واحد برای ارجاعدهی، اشتباهات نگارشی و چاپی بیش از حد اغماض، عدم انسجام و پراکندگی مطالب، داشتن تئوری توطئه، زمانپریشی مفاهیم، و درنهایت فقدان پیشینۀ پژوهش، فهرست منابع، و فهرست اعلام شایستگی لازم برای انتشار بهویژه در انتشارات دانشگاه تهران را نداشته است.
پژوهشی
روش‌شناسی
رضا ماحوزی؛ علی اصغر مروت
چکیده
دانشگاه بوم‌شناختی؛ آرمانشهری دست‌یافتنی ترجمۀ کتابی است از رونالد بارنت، فیلسوف دانشگاه مشهور انگلیسی، که در سال 2018 منتشر شده است. این کتاب براساس روش واقع‌گرایی انتقادیِ روی باسکار و کنش ارتباطی هابرماس ایدة جدیدی را برای دانشگاه‌های آینده پیشنهاد کرده است. وی براساس واقع‌گرایی انتقادیْ لایه‌های هستی‌شناسانة متعددی ...
بیشتر
دانشگاه بوم‌شناختی؛ آرمانشهری دست‌یافتنی ترجمۀ کتابی است از رونالد بارنت، فیلسوف دانشگاه مشهور انگلیسی، که در سال 2018 منتشر شده است. این کتاب براساس روش واقع‌گرایی انتقادیِ روی باسکار و کنش ارتباطی هابرماس ایدة جدیدی را برای دانشگاه‌های آینده پیشنهاد کرده است. وی براساس واقع‌گرایی انتقادیْ لایه‌های هستی‌شناسانة متعددی را برای هفت بومنظامی که ما انسانها و جوامع درون آن‌‌ها زندگی میکنیم و حضورشان را در زندگیمان احساس میکنیم در نظر گرفته است. بهعقیدۀ وی، دانشگاه میتواند برحسب تنوع معرفتی درون خود و براساس اصول آکادمیکی که آن را برتر از این هفت بومنظام قرار می‌دهد با لایه‌های وجودی هر هفت بومنظام ارتباط برقرار کند و در رفتوبرگشتهای مستمر، رابطهای همگون بین آن‌‌ها برقرار سازد؛ رابطهای که در شرایط فعلی ناهمگون است و این ناهمگونی حیات کرۀ زمین و زیستبوم ما را بهمخاطره انداخته است. این نوشتار تلاش میکند ترجمۀ فارسی این کتاب را از جهات محتوایی، روشی، ظاهری، و منابع مورداستفاده موردنقد و بررسی قرار دهد.
ترویجی
علم اطلاعات و دانش‌شناسی
مهدی شقاقی
چکیده
در مقالۀ حاضر، قصد بر آن است که کتاب آمار در علمسنجی و علم اطلاعات و دانش‌شناسی تألیف پرویز نصیری و امیر حاجسلمانی، که در سال 1396 توسط انتشارات سمت به جامعۀ علمی عرضه شده است، با استفاده از روش نقد سنتی یا جدلی، به بحث و نقد گذاشته شود. نتایج بررسی کتاب حاکی از آن است که کتاب در برخی موارد شامل «بیان سادۀ مفاهیم آماری و کاربرد ...
بیشتر
در مقالۀ حاضر، قصد بر آن است که کتاب آمار در علمسنجی و علم اطلاعات و دانش‌شناسی تألیف پرویز نصیری و امیر حاجسلمانی، که در سال 1396 توسط انتشارات سمت به جامعۀ علمی عرضه شده است، با استفاده از روش نقد سنتی یا جدلی، به بحث و نقد گذاشته شود. نتایج بررسی کتاب حاکی از آن است که کتاب در برخی موارد شامل «بیان سادۀ مفاهیم آماری و کاربرد عملی آن‌‌ها» نیست و خوانندۀ مستقل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا قادر به درک برخی مفاهیم بهخصوص در بخش توزیعهای آماری، برآوردها، و الگوی عاملی نیست و تنها مدرسان این درس میتوانند آن را برای دانشجویان قابلفهم سازند. بهعلاوه فاقد جامعیت است و برای نمونه جای آزمونهای ناپارامتریک، و برخی تحلیلهای پیشرفتۀ آماری مثل آنکووا، مانکووا، تحلیل مسیر، و غیره خالی است و درعینحال، آموزش نرمافزاری تحلیلهای آماری آنطورکه بایسته است آموزانده نشده است. باتوجهبه سایر ایرادها و توصیههای جزئی، که در متن مقاله آمده است، می‌‌توان کتاب حاضر را کتابی با طرح مقدماتی خوب برای توسعه و بهبود در آینده در نظر گرفت و آن را به یک کتاب پایه و همهپذیر ارتقا داد.
ترویجی
علوم اجتماعی
اصغر ایزدی جیران
چکیده
کتاب مردم‌‌شناسی فرهنگی در دنیای درحال جهانیشدن (ویرایش چهارم، 2017) اثر باربارا میلر یک کتاب آموزشی است که با هدف معرفی رشتة مهم مردم‌‌شناسی فرهنگی به دانشجویان نوشته شده است. فصل آغازین کتاب به تاریخ و نظریه‌‌های مردم‌‌شناسی فرهنگی و مفهوم کلیدی فرهنگ، و فصل دوم به روش پژوهش در مردم‌‌شناسی فرهنگی اختصاص دارند. نُه فصل بعدی ...
بیشتر
کتاب مردم‌‌شناسی فرهنگی در دنیای درحال جهانیشدن (ویرایش چهارم، 2017) اثر باربارا میلر یک کتاب آموزشی است که با هدف معرفی رشتة مهم مردم‌‌شناسی فرهنگی به دانشجویان نوشته شده است. فصل آغازین کتاب به تاریخ و نظریه‌‌های مردم‌‌شناسی فرهنگی و مفهوم کلیدی فرهنگ، و فصل دوم به روش پژوهش در مردم‌‌شناسی فرهنگی اختصاص دارند. نُه فصل بعدی ذیل سه محور شالوده‌‌های فرهنگ، سازمان اجتماعی، و نظام‌‌های نمادین قرار گرفته‌‌اند. دو فصل آخر هم به دو موضوع مهم معاصر می‌‌پردازد: حرکت و توسعه. میلر تلاش وافری کرده تا با نوآوری‌‌هایی هم فرم کتاب را برای خوانندگان دلپذیر کند و هم آن‌‌ها را به‌‌طور عمیق‌‌تری با مطالب هر فصل درگیر سازد. در این جهت، نویسنده نُه تکنیک بهکار برده و همین فنون‌‌اند که کتاب مردم‌‌شناسی فرهنگی در دنیای درحال جهانیشدن را از یک اثر معمول در کتب درسی فراتر می‌‌برند. نقاط قوت اثر عبارتاند از: درگیری ملموس خواننده، یادگیری تفکر مردم‌‌شناختی، کاربردیدیدن مردم‌‌شناسی فرهنگی، معرفی رویکردهای انتقادی، و ارائة تغییرات معاصر در موضوعات. نقاط ضعف اثر را می‌‌توان در غفلت از برخی جریان‌‌های نظری معاصر، خام‌‌دستی مهم در روش پژوهش مردم‌‌شناسی به‌‌طور خاص شیوه‌‌های بازنمایی و فنون تحلیل داده‌‌های میدانی، و دسترسی نابرابر به بسته‌‌های تکمیلی کتاب یافت.
پژوهشی
علوم اجتماعی
فاطمه سادات حسینی؛ حفیظ الله فولادی؛ حسن روشن
چکیده
هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، نوشتۀ الیویه روی، است. به‌‌طور خاص، این پژوهش کوشید تقابل یا همزیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیلهای نویسندۀ کتاب استخراج کند و به بررسی تأثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. ازاینرو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی برمبنای آرای فِرکِلاف، ...
بیشتر
هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، نوشتۀ الیویه روی، است. به‌‌طور خاص، این پژوهش کوشید تقابل یا همزیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیلهای نویسندۀ کتاب استخراج کند و به بررسی تأثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. ازاینرو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی برمبنای آرای فِرکِلاف، محتوای این اثر طی سه مرحلۀ توصیف، تبیین، و تفسیر موردواکاوی و نقد قرار گرفت. یافته ها نشان داد گفتمان کانونی و مسلط این اثر ظهور بنیادگرایی دینی در جهان بهعنوان خروجی گسستهشدن پیوندها میان نشانههای فرهنگی و نشانههای دینی است. این اثر در تشخیص و تبیین رابطۀ دین و فرهنگ و مصادیق آن بهخطا رفته و پیشنهاد همگرایی دین و فرهنگ را مطرح کرده که با شواهد و مستندات تاریخی از گذشته تاکنون، حداقل درمورد دین اسلام، در تناقض است. همچنین، تفسیر نویسنده از بنیادگرایی اسلامی تصویری مبهم و نارسا و متضمن توجیهی نادرست از هویت سیاسی اسلام در دوران معاصر است.
پژوهشی
علوم سیاسی
جواد مویزچی؛ سید خدایار مرتضوی اصل؛ سید مصطفی تقوی مقدم
چکیده
پرداختن انتقادی به موضوع «خلقیات ایرانیان» در قالب داستان، سفرنامه، و ... همواره ازجمله موضوعات پرمخاطب و پرمناقشه بوده است. در این میان، کتابِ سازگاری ایرانی، نوشتۀ مهدی بازرگان، بهجهت قرارگرفتن در حدواسطی از آثارِ دورۀ قاجار (نوعاً سفرنامه) با شمارِ قابلتوجهی از متون عموماً جامعهشناسانۀ سالهای اخیر از اهمیت ...
بیشتر
پرداختن انتقادی به موضوع «خلقیات ایرانیان» در قالب داستان، سفرنامه، و ... همواره ازجمله موضوعات پرمخاطب و پرمناقشه بوده است. در این میان، کتابِ سازگاری ایرانی، نوشتۀ مهدی بازرگان، بهجهت قرارگرفتن در حدواسطی از آثارِ دورۀ قاجار (نوعاً سفرنامه) با شمارِ قابلتوجهی از متون عموماً جامعهشناسانۀ سالهای اخیر از اهمیت ویژهای برخوردار است. رویکردِ نوآورانۀ کتاب و تأثیر آن بر خوانش انتقادی و خویشکاوی ایرانیان از نکات برجسته و پرسش‌برانگیز کتاب بوده که در نسبت با متون مشابه در قبل و بعد آن و در سنجش با دورههای مختلفِ اندیشهورزی خودِ بازرگان حائز اهمیت است. سؤال محوری مقاله این است که آیا کتابِ سازگاری ایرانی (که به دشوارگی و بحثبرانگیزبودنِ خلقیات ایرانیان می‌‌پردازد) قابلیت طرح بهعنوان نظریهای نوآورانه و در پاسخ به یک بحرانِ واقعی ـ اجتماعی را دارد؟ برای یافتن پاسخ این سؤال از روشِ تفسیرِ مؤلفمحور (قصدگرا)ی «کوئنتین اسکینر» و چهارچوب نظری «توماس اسپریگنز» کمک گرفته خواهد شد تا هدفِ محوری تحقیق (یعنی فهمِ میزانِ آغازگری و جایگاه اندیشهورزی بازرگان در نسبت با سبکِ خلقیاتشناسی ایرانیان) هرچه بهتر آشکار شود. یافتهها و نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ایدۀ بازرگان در خُردهگیری از روحیه و خلقیات ایرانی باوجود تمام نقدهای وارد بر آن همچنان منشأ الهام یا درجهت کنش علمی دیگر نظریهپردازان بوده است.
ترویجی
علوم تربیتی
میثم غلام پور؛ نسرین اوضاعی؛ رضا مرادی؛ احمدرضا اکبری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل و مقایسۀ انتقادی دیدگاههای پاینار و آیزنر در حوزۀ برنامۀ درسی انجام گرفت. برای تحقق این هدف از روش پژوهش مقایسهای ـ تطبیقی استفاده شده است. حوزۀ پژوهش شامل کلیۀ منابع اعماز کتابهای این دانشمندان، مقالات، و مطالعات و پژوهشهای مرتبط با موضوع بوده است. نمونۀ پژوهش بهصورت هدفمند انتخاب ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تحلیل و مقایسۀ انتقادی دیدگاههای پاینار و آیزنر در حوزۀ برنامۀ درسی انجام گرفت. برای تحقق این هدف از روش پژوهش مقایسهای ـ تطبیقی استفاده شده است. حوزۀ پژوهش شامل کلیۀ منابع اعماز کتابهای این دانشمندان، مقالات، و مطالعات و پژوهشهای مرتبط با موضوع بوده است. نمونۀ پژوهش بهصورت هدفمند انتخاب شده تا منابع دارای مطالب مرتبط و دستاول انتخاب شوند. داده‌‌های موردنظر از طریق سیاهۀ یادداشتبرداری گردآوری و اطلاعات بهروش کلامی، تصویری، و استنتاج منطقی تحلیل شد. براساس یافتههای پژوهش، پاینار برنامۀ درسی را ساختار فرهنگی ـ سیاسی میداند و مفاهیمی چون پدیدارشناسی، نومفهومگرایی، و بینالمللیکردن برنامه‌های درسی را موردتوجه قرار داده است و آیزنر توجه به زیباشناسی، تربیت هنری، و نگاه کثرتگرا در تدوین برنامه‌های درسی را موردتوجه داشته است. با نگاه مقایسهای در دیدگاههای کلان این دو دانشمند در حوزۀ برنامۀ درسی می‌‌توان اینگونه استنباط کرد که دیدگاه مشترک این دو دانشمند توجه به دنیای واقعی در طراحی برنامه‌های درسی است، اما وجه تمایز آن‌‌ها توجه پاینار به نظریهپردازی در زمینۀ برنامۀ درسی باتوجهبه دنیای واقعی است؛ ولی آیزنر توجه به دیدگاه هنری و زیباشناسی را در طراحی برنامه‌های درسی موردتوجه قرار می‌دهد.
پژوهشی
علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی
چکیده
کتاب قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل با تدوین‌گری «جِی. پی. سینگ» در سال 1396 توسط انتشارات «علمی و فرهنگی» در 1000 نسخه و 352 صفحه بهچاپ رسیده است. بخش نخست این مقاله با عنوان «معرفی و توصیف اثر و ارزیابی شکلی کتاب قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل» به بیان ویژگی‌های فنی کتاب پرداخته، ویرایش ادبی کتاب را ...
بیشتر
کتاب قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل با تدوین‌گری «جِی. پی. سینگ» در سال 1396 توسط انتشارات «علمی و فرهنگی» در 1000 نسخه و 352 صفحه بهچاپ رسیده است. بخش نخست این مقاله با عنوان «معرفی و توصیف اثر و ارزیابی شکلی کتاب قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل» به بیان ویژگی‌های فنی کتاب پرداخته، ویرایش ادبی کتاب را بررسی کرده، و سپس نکاتی دربارۀ رعایت اصول علمی ارجاعدهی درون متن و کتابنامۀ آن گفته است. بخش دوم با عنوان «تحلیل و ارزیابی محتوایی کتاب» موارد زیر را بررسی کرده است: ابعاد آموزشی، مسئلهمندی، و پاسخگویی به نیازهای علمی و کاربردی کشور، ارزیابی نظم منطقی و انسجام درونی بخشهای مختلف، میزان استحکام تحلیلها و تبیینهای ارائهشده، دقت در کاربرد اصطلاحات تخصصی و معادلسازی برای واژهها و اصطلاحات تخصصی و خارجی، میزان رعایت اصول و اخلاق علمی (استفاده از زبان علمی، ذکر منابع مورداستفاده، سوگیری غیرعلمی، هماهنگی/ سازواری اثر با ارزشهای اسلامی و ایرانی). درپایان، نتیجهای با عنوان «ارزیابی نهایی اثر» نوشته شده و جمعبندی نهایی از کتاب را ارائه کرده است. روش مطالعۀ مقاله، اسنادی با بهرهگیری از منابع کتابخانهای، اعماز فیزیکی و الکترونیک بوده است.
