ترویجی
علوم اجتماعی
فاطمه آقاعابدی خوابجانی؛ سعید طاوسی مسرور
چکیده
فهم حاصل از آگاهی و عمل میباشد، و فهم اجتماعی نگاهی جامعه‌شناسانه به موضوع مورد مشاهده است که در جهت دریافت استنباط اجتماعی رخ می‌دهد؛ چنانچه این فهم در طول تاریخ، عرف را به دلیل هم‌سویی با هنجارهای اجتماعی شکل می‌دهد. عرف دینی نشات گرفته از هنجارهای دینی و متون دینی است، و سبب ایجاد روش متفاوت زندگی می‌گردد. در این ...
بیشتر
فهم حاصل از آگاهی و عمل میباشد، و فهم اجتماعی نگاهی جامعه‌شناسانه به موضوع مورد مشاهده است که در جهت دریافت استنباط اجتماعی رخ می‌دهد؛ چنانچه این فهم در طول تاریخ، عرف را به دلیل هم‌سویی با هنجارهای اجتماعی شکل می‌دهد. عرف دینی نشات گرفته از هنجارهای دینی و متون دینی است، و سبب ایجاد روش متفاوت زندگی می‌گردد. در این راستا کتابهایی در زمانهای مختلف به نگارش درآمده است که هدف آنان پاسخ به نیازهای اجتماعی در راستای حفظ و گسترش هنجارهای اجتماعی میباشد. هدف از بررسی دو کتاب (حلیه‌المتقین و مفاتیح‌الحیاة)، تاثیر نقشهای محیطی بر نگارندگان و مداقه در فهم اجتماعی از عرف دینی شیعه است. گرایش عرف دینی شیعه را به طور کلی می‌‌توان به دو بخش اصلی اجتماعی(تمدن اسلامی) و فردی (انسان توحیدی) تقسیم نمود. روش تحقیق، روش مقایسهای (تطبیقی) است که باعث افزایش آگاهی، جلوگیری از تعمیمات بیجا و عبرت آموزی می‌گردد.
پژوهشی
علوم اجتماعی
منصور طبیعی؛ علی مظفری
چکیده
بحث از هویت ملی ایرانی‌ها، ترسیم سیمای آن و نقد مبانی‌‌اش، ازجمله مباحثِ مناقشه‌انگیزِ دانشگاهی در دهه‌های اخیر بوده است. این گفت‌وگوی مناقشه‌آمیز، به ویژه در سایۀ برآمدن نظریه‌هایی که پست‌مدرن خوانده می‌شوند، پای خویش را به تاریخ‌نویسی باز کرده است و عده‌ای را بر آن داشته تا روایت‌های مرسوم از تاریخ ایران را از دریچه چشم‌اندازهای ...
بیشتر
بحث از هویت ملی ایرانی‌ها، ترسیم سیمای آن و نقد مبانی‌‌اش، ازجمله مباحثِ مناقشه‌انگیزِ دانشگاهی در دهه‌های اخیر بوده است. این گفت‌وگوی مناقشه‌آمیز، به ویژه در سایۀ برآمدن نظریه‌هایی که پست‌مدرن خوانده می‌شوند، پای خویش را به تاریخ‌نویسی باز کرده است و عده‌ای را بر آن داشته تا روایت‌های مرسوم از تاریخ ایران را از دریچه چشم‌اندازهای تازه، منتقدانه بنگرند و ضعفهای آن‌‌ها را هویدا کنند. در این مقاله، یکی از آثار پرارجاع از این دست تحقیقات را برگزیدهایم؛ یعنی تجدد بومی و بازاندیشی تاریخی نوشتۀ محمد توکلی طرقی. نشان دادهایم که این تألیف، علیرغم تکیه بر منابع دست اول و بازخوانی مبتکرانۀ آن‌‌ها، نقصهایی تئوریک و روش‌شناسانه، در خود نهان دارد. برای توصیف نقصانها در فصلهایی مستقل به نقد فرم، مبانی نظری و روش‌شناسی اثر پرداختهایم و کوشیدهایم نشان دهیم که این ضعفها تا چه اندازه، بر پذیرش نتایج تحقیق اثر میگذارند. بر اساس این مطالعه به نظر میرسد کاستی اصلی در طرح نظریِ کتاب، آن است که تعریف روشنی از سنت به دست نداده است. چنین ابهامی در تعریف سنت، نیز به جوانب مختلف اثر رسوخ کرده و پذیرش استدلالهای آن را سخت دشوار کرده است.
پژوهشی
تاریخ
علیرضا کچویی؛ یاسر قزوینی حائری
چکیده
کتاب جغرافیای تاریخی خلیج فارس نوشتۀ پیروز مجتهدزاده برای نخستین بار در سال 1354 خورشیدی در انتشارات دانشگاه تهران به طبع رسید. نویسنده در سال 1392 خورشیدی ویراست جدیدی از کتاب «با دگرگونی و افزودن‌های گسترده» در همان انتشارات به چاپ رساند. مجتهدزاده در ویراست جدید کتاب ضمن بررسی جغرافیای تاریخی خلیج فارس از عصر باستان تا دورۀ ...
بیشتر
کتاب جغرافیای تاریخی خلیج فارس نوشتۀ پیروز مجتهدزاده برای نخستین بار در سال 1354 خورشیدی در انتشارات دانشگاه تهران به طبع رسید. نویسنده در سال 1392 خورشیدی ویراست جدیدی از کتاب «با دگرگونی و افزودن‌های گسترده» در همان انتشارات به چاپ رساند. مجتهدزاده در ویراست جدید کتاب ضمن بررسی جغرافیای تاریخی خلیج فارس از عصر باستان تا دورۀ معاصر، به بررسی تاریخ و جغرافیای تاریخی سرزمینهای پیرامون این دریا نیز پرداخته است. مراد از نگارش پژوهش حاضر بررسی و نقد ساختاری، محتوایی و ادبی ویراست جدید کتاب جغرافیای تاریخی خلیج فارس است. بررسی انتقادی این کتاب نشان می‌دهد با توجه به عدم استفادۀ مناسب از تحقیقات پیشین، عدم تناسب میان عنوان کتاب با محتوای آن، مبهم بودن مسئلۀ پژوهش، ارائۀ مطالب ضدّ و نقیض، نادرست و گاه جعلی، عدم اتخاذ روشی واحد برای ارجاعدهی، اشتباهات نگارشی و چاپی بیش از حد اغماض، عدم انسجام و پراکندگی مطالب، داشتن تئوری توطئه، زمانپریشی مفاهیم و در نهایت فقدان پیشینۀ پژوهش، فهرست منابع، فهرست اعلام و نتیجه شایستگی لازم برای انتشار به ویژه در انتشارات دانشگاه تهران را نداشته است.
پژوهشی
روش‌شناسی
رضا ماحوزی؛ علی اصغر مروت
چکیده
«دانشگاه بوم‌شناختی؛ آرمانشهری دست‌یافتنی» ترجمه کتابی است از رونالد بارنت فیلسوف دانشگاه مشهور انگلیسی که در سال 2018 منتشر شده است. این کتاب بر اساس روش واقع‌گرایی انتقادیِ روی باسکار و کنش ارتباطی هابرماس، ایدة جدیدی را برای دانشگاه‌های آینده پیشنهاد کرده است. وی بر اساس واقع‌گرایی انتقادی، لایه‌های هستی‌شناسانة متعددی ...
بیشتر
«دانشگاه بوم‌شناختی؛ آرمانشهری دست‌یافتنی» ترجمه کتابی است از رونالد بارنت فیلسوف دانشگاه مشهور انگلیسی که در سال 2018 منتشر شده است. این کتاب بر اساس روش واقع‌گرایی انتقادیِ روی باسکار و کنش ارتباطی هابرماس، ایدة جدیدی را برای دانشگاه‌های آینده پیشنهاد کرده است. وی بر اساس واقع‌گرایی انتقادی، لایه‌های هستی‌شناسانة متعددی را برای هفت بومنظامی که ما انسانها و جوامع درون آن‌‌ها زندگی میکنیم و حضورشان را در زندگیمان احساس میکنیم درنظر گرفته است. بهعقیده وی، دانشگاه میتواند حسب تنوع معرفتی درون خود و بر اساس اصول آکادمیکی که آن را برتر از این هفت بومنظام قرار می‌دهد، با لایه‌های وجودی هر هفت بومنظام ارتباط برقرار کرده و در رفت و برگشتهای مستمر، رابطهای همگون بین آن‌‌ها برقرار سازد. این نوشتار تلاش میکند ترجمه فارسی این کتاب را از جهات محتوایی، روشی، ظاهری و منابع مورد استفاده مورد نقد و بررسی قرار دهد.
ترویجی
علوم اجتماعی
مهدی شقاقی
چکیده
در مقالۀ حاضر قصد بر آن است که کتاب آمار در علمسنجی و علم اطلاعات و دانششناسی تألیف پرویز نصیری و امیرحاجسلمانی که در سال 1396 توسط انتشارات سمت به جامعۀ علمی عرضه شده است با استفاده از روش نقد سنتی یا جدلی، به بحث و نقد گذاشته شود. نتایج بررسی کتاب حاکی از آن است که کتاب در برخی موارد شامل «بیان سادۀ مفاهیم آماری و کاربرد عملی ...
بیشتر
در مقالۀ حاضر قصد بر آن است که کتاب آمار در علمسنجی و علم اطلاعات و دانششناسی تألیف پرویز نصیری و امیرحاجسلمانی که در سال 1396 توسط انتشارات سمت به جامعۀ علمی عرضه شده است با استفاده از روش نقد سنتی یا جدلی، به بحث و نقد گذاشته شود. نتایج بررسی کتاب حاکی از آن است که کتاب در برخی موارد شامل «بیان سادۀ مفاهیم آماری و کاربرد عملی آن‌‌ها» نیست و خوانندۀ مستقل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا قادر به درک برخی مفاهیم، بهخصوص در بخش توزیعهای آماری، برآوردها و الگوی عاملی نیست و تنها مدرسان این درس میتوانند آن را برای دانشجویان قابل فهم سازند. بهعلاوه فاقد جامعیت است و برای نمونه جای آزمونهای ناپارامتریک، و برخی تحلیلهای پیشرفتۀ آماری مثل آنکووا، مانکووا، تحلیل مسیر و غیره خالی است و در عین حال آموزش نرمافزاری تحلیلهای آماری، آن طور که بایسته است آموزانده نشده است. با توجه به سایر ایرادها و توصیههای جزئی که در متن مقاله آمده است، می‌‌توان کتاب حاضر را کتابی با طرح مقدماتی خوب برای توسعه و بهبود در آینده در نظر گرفت و آن را به یک کتاب پایه و همهپذیر ارتقاء داد.
پژوهشی
علوم اجتماعی
فاطمه سادات حسینی؛ حفیظ الله فولادی؛ حسن روشن
چکیده
هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب «جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ» نوشته الیویه روی است. به طور خاص این پژوهش کوشید تقابل یا هم زیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیل های نویسنده کتاب استخراج کند، و به بررسی تاثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. از این رو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی بر مبنای آراء فِرکِلاف، ...
بیشتر
هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب «جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ» نوشته الیویه روی است. به طور خاص این پژوهش کوشید تقابل یا هم زیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیل های نویسنده کتاب استخراج کند، و به بررسی تاثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. از این رو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی بر مبنای آراء فِرکِلاف، محتوای این اثر طی سه مرحله توصیف تبیین و تفسیر، مورد واکاوی و نقد قرار گرفت. یافته ها نشان داد گفتمان کانونی و مسلط این اثر، ظهور بنیادگرایی دینی در جهان به عنوان خروجی گسسته شدن پیوندها میان نشانه های فرهنگی و نشانه های دینی است. این اثر در تشخیص و تبیین رابطه دین و فرهنگ و مصادیق آن، به خطا رفته و پیشنهاد همگرایی دین و فرهنگ را مطرح نموده که با شواهد و مستندات تاریخی از گذشته تا کنون، حداقل در مورد دین اسلام، در تناقض است. همچنین تفسیر نویسنده از بنیادگرایی اسلامی، تصویری مبهم و نارسا و متضمن توجیهی نادرست از هویت سیاسی اسلام در دوران معاصر است.
ترویجی
علوم اجتماعی
اصغر ایزدی جیران
چکیده
کتاب مردم‌‌شناسی فرهنگی در دنیای در حال جهانی شدن (ویرایش چهارم، 2017) اثر باربارا میلر یک کتاب آموزشی است که با هدف معرفی رشتة مهم مردم‌‌شناسی فرهنگی به دانشجویان نوشته شده است. فصل آغازین کتاب به تاریخ و نظریه‌‌های مردم‌‌شناسی فرهنگی و مفهوم کلیدی فرهنگ و فصل دوم به روش پژوهش در مردم‌‌شناسی فرهنگی اختصاص دارند. نُه فصل بعدی ذیل ...
بیشتر
کتاب مردم‌‌شناسی فرهنگی در دنیای در حال جهانی شدن (ویرایش چهارم، 2017) اثر باربارا میلر یک کتاب آموزشی است که با هدف معرفی رشتة مهم مردم‌‌شناسی فرهنگی به دانشجویان نوشته شده است. فصل آغازین کتاب به تاریخ و نظریه‌‌های مردم‌‌شناسی فرهنگی و مفهوم کلیدی فرهنگ و فصل دوم به روش پژوهش در مردم‌‌شناسی فرهنگی اختصاص دارند. نُه فصل بعدی ذیل سه محور شالوده‌‌های فرهنگ، سازمان اجتماعی، و نظام‌‌های نمادین قرار گرفته‌‌اند. دو فصل آخر هم به دو موضوع مهم معاصر میپردازد: حرکت و توسعه. میلر تلاش وافری کرده تا با نوآوری‌‌هایی، هم فرم کتاب را برای خوانندگان دلپذیر کند و هم آن‌‌ها را به‌‌طور عمیق‌‌تری با مطالب هر فصل درگیر سازد. در این راستا، نویسنده نُه تکنیک به کار برده و همین فنون‌‌اند که کتاب مردم‌‌شناسی فرهنگی در دنیای در حال جهانی شدن را از یک اثر معمول در کتب درسی فراتر می‌‌برند. نقاط قوت اثر عبارتند از: درگیری ملموس خواننده، یادگیری تفکر مردم‌‌شناختی، کاربردی دیدن مردم‌‌شناسی فرهنگی، معرفی رویکردهای انتقادی، و ارایة تغییرات معاصر در موضوعات. نقاط ضعف اثر را می‌‌توان در غفلت از برخی جریان‌‌های نظری معاصر، خام‌‌دستی مهم در روش پژوهش مردم‌‌شناسی به‌‌طور خاص شیوه‌‌های بازنمایی و فنون تحلیل داده‌‌های میدانی، و دسترسی نابرابر به بسته‌‌های تکمیلی کتاب یافت.
پژوهشی
علوم سیاسی
جواد مویزچی؛ سید خدایار مرتضوی اصل؛ سید مصطفی تقوی مقدم
چکیده
پرداختن انتقادی به موضوع «خلقیات ایرانیان» درقالب داستان، سفرنامه و... همواره از جمله موضوعات پرمخاطب و پرمناقشه بوده است. در این میان، کتابِ «سازگاری ایرانی» نوشته مهدی بازرگان به جهت قرارگرفتن در حدِ واسطی از آثارِ دوره قاجار(نوعاً سفرنامه)، با شمارِ قابل توجهی از متون عموماً جامعه شناسانه‌ی سالهای اخیر، ...
بیشتر
پرداختن انتقادی به موضوع «خلقیات ایرانیان» درقالب داستان، سفرنامه و... همواره از جمله موضوعات پرمخاطب و پرمناقشه بوده است. در این میان، کتابِ «سازگاری ایرانی» نوشته مهدی بازرگان به جهت قرارگرفتن در حدِ واسطی از آثارِ دوره قاجار(نوعاً سفرنامه)، با شمارِ قابل توجهی از متون عموماً جامعه شناسانه‌ی سالهای اخیر، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رویکردِ نوآورانه‌ی کتاب و تاثیر آن بر خوانش انتقادی و خویش‌کاوی ایرانیان، از نکات برجسته و پرسش‌برانگیز کتاب بوده، که در نسبت با متون مشابه در قبل و بعد آن و در سنجش با دوره‌های مختلفِ اندیشهورزی خودِ بازرگان، حایز اهمیت است. سوال محوری مقاله، این است که آیا کتابِ «سازگاری ایرانی» (که به دشوارگی و بحث‌برانگیز بودنِ خلقیات ایرانیان میپردازد)؛ قابلیت طرح بعنوان نظریه‌ای نوآورانه و در پاسخ به یک بحرانِ واقعی-اجتماعی را دارد؟ برای یافتن پاسخ این سؤال، از روشِ تفسیرِ مؤلف‌محور(قصدگرا)ی «کوئنتین اسکینر» و چارچوب نظری «توماس اسپریگنز» کمک گرفته خواهد شد. تا هدفِ محوری تحقیق (یعنی فهمِ میزانِ آغازگری و جایگاه اندیشهورزی بازرگان، در نسبت با سبکِ خلقیات‌شناسی ایرانیان) هرچه بهتر آشکار شود. یافته‌ها و نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ایده‌ی بازرگان در خُرده‌گیری از روحیه و خلقیات ایرانی با وجود تمام نقدهای وارد بر آن، همچنان منشاء الهام یا در راستای کنش علمی دیگر نظریه‌پردازان بوده است.
ترویجی
علوم اجتماعی
میثم غلام پور؛ نسرین اوضاعی؛ رضا مرادی؛ احمدرضا اکبری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل و مقایسه انتقادی دیدگاه های پاینار و آیزنر در حوزه برنامه درسی انجام گرفت. برای تحقق این هدف از روش پژوهش مقایسه ای - تطبیقی استفاده شده است. حوزه پژوهش شامل کلیه منابع اعم از کتاب های این دانشمندان، مقالات، مطالعات و پژوهش های مرتبط با موضوع بوده است. نمونه پژوهش به صورت هدفمند انتخاب شده تا منابع ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تحلیل و مقایسه انتقادی دیدگاه های پاینار و آیزنر در حوزه برنامه درسی انجام گرفت. برای تحقق این هدف از روش پژوهش مقایسه ای - تطبیقی استفاده شده است. حوزه پژوهش شامل کلیه منابع اعم از کتاب های این دانشمندان، مقالات، مطالعات و پژوهش های مرتبط با موضوع بوده است. نمونه پژوهش به صورت هدفمند انتخاب شده تا منابع دارای مطالب مرتبط و دست اول انتخاب شوند. داده های مورد نظر از طریق سیاهه یادداشت برداری گردآوری و اطلاعات به روش کلامی، تصویری و استنتاج منطقی تحلیل شد. براساس یافته های پژوهش، پاینار برنامه درسی را ساختار فرهنگی سیاسی میداند و مفاهیمی چون پدیدارشناسی، نومفهوم گرایی و بین المللی کردن برنامه های درسی را مورد توجه قرار داده است و آیزنر توجه به زیباشناسی، تربیت هنری و نگاه کثرتگرا در تدوین برنامه های درسی را مورد توجه داشته است با نگاه مقایسه ای در دیدگاه های کلان این دو دانشمند در حوزه برنامه درسی می توان این گونه استنباط کرد که دیدگاه مشترک این دو دانشمند توجه به دنیای واقعی در طراحی برنامه های درسی است اما وجه تمایز آن‌‌ها توجه پاینار به نظریه پردازی در زمینه برنامه درسی با توجه به دنیای واقعی می باشد ولی آیزنر توجه به دیدگاه هنری و زیباشناسی را در طراحی برنامه های درسی مورد توجه قرار می دهد.
پژوهشی
علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی
چکیده
کتاب «قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل» با تدوین‌گری «جِی. پی. سینگ» در سال 1396 توسط انتشارات «علمی و فرهنگی» در 1000 نسخه و 352 صفحه به چاپ رسیده است. بخش نخست این مقاله با عنوان «معرفی و توصیف اثر و ارزیابی شکلی کتاب قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل»، به بیان ویژگی‌های فنی کتاب پرداخته، ویرایش ادبی کتاب ...
بیشتر
کتاب «قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل» با تدوین‌گری «جِی. پی. سینگ» در سال 1396 توسط انتشارات «علمی و فرهنگی» در 1000 نسخه و 352 صفحه به چاپ رسیده است. بخش نخست این مقاله با عنوان «معرفی و توصیف اثر و ارزیابی شکلی کتاب قدرت و سیاست فرهنگی در روابط بین‌الملل»، به بیان ویژگی‌های فنی کتاب پرداخته، ویرایش ادبی کتاب را بررسی کرده و سپس نکاتی درباره رعایت اصول علمی ارجاعدهی درون متن و کتابنامه آن گفته است. بخش دوم با عنوان «تحلیل و ارزیابی محتوایی کتاب» موارد زیر را بررسی کرده است: ابعاد آموزشی، مسئلهمندی و پاسخگویی به نیازهای علمی و کاربردی کشور، ارزیابی نظم منطقی و انسجام درونی بخشهای مختلف، میزان استحکام تحلیلها و تبیینهای ارائه شده، دقت در کاربرد اصطلاحات تخصصی و معادلسازی برای واژهها و اصطلاحات تخصصی و خارجی، میزان رعایت اصول و اخلاق علمی (استفاده از زبان علمی، ذکر منابع مورد استفاده، سوگیری غیرعلمی، هماهنگی / سازواری اثر با ارزشهای اسلامی و ایرانی. در پایان، نتیجهای با عنوان «ارزیابی نهایی اثر» نوشته شده و جمع بندی نهایی از کتاب را ارائه کرده است. روش مطالعه مقاله، اسنادی با بهرهگیری از منابع کتابخانهای، اعم از فیزیکی و الکترونیک بوده است.
