علم اطلاعات و دانششناسی
حمیدرضا رادفر؛ مریم سلامی؛ سولماز نوری
چکیده
کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی همواره تلاش دارند تا بهترین و مناسب‌ترین پاسخ را برای پرسش‌ها و نیازهای مراجعان خود فراهم کنند. باتوجه‌به افزایش روزافزون و تنوع فراوان منابع اطلاعاتی، هر کتابخانهای توان و امکان تهیه ودر‌دست‌رس پذیرساختن آن‌ها را ندارد. نرگس نشاط همکاری میان کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی را راه‌حلی ...
بیشتر
کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی همواره تلاش دارند تا بهترین و مناسب‌ترین پاسخ را برای پرسش‌ها و نیازهای مراجعان خود فراهم کنند. باتوجه‌به افزایش روزافزون و تنوع فراوان منابع اطلاعاتی، هر کتابخانهای توان و امکان تهیه ودر‌دست‌رس پذیرساختن آن‌ها را ندارد. نرگس نشاط همکاری میان کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی را راه‌حلی برای توسعۀ دست‌رس‌‌پذیری کتاب‌خانه به انواع منابع اطلاعاتی جهت رفع نیازهای مراجعان آن‌ها می‌داند و درقالب کتاب نظامهای همکاری در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی به این موضوع پرداخته است. این کتاب که میتواند منبعی آموزشی برای دانشجویان رشتۀ علم اطلاعات و دانششناسی و منبعی کاربردی برای متخصصان و حرفه‌‌مندان این علم قلمداد شود به‌شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی موردبررسی انتقادی قرار گرفت. در این مقاله، پس از معرفی کتاب موردبحث، نویسنده، و ناشر آن ساختار کتاب مورداشاره قرار گرفته و سپس به نقد شکلی و محتوایی اثر پرداخته شده است. اثر حاضر یک کتاب تخصصی در موضوع همکاری‌‌های بین کتابخانهای و مراکز اطلاعرسانی و دارای سطح علمی مناسب است. از مهم‌ترین کاستی‌‌های کتاب ضعف در جنبه‌های کاربردی کتاب، عمومی‌بودن برخی مطالب، و کهنه‌بودن منابع آن است.
علم اطلاعات و دانششناسی
مهدی شقاقی
چکیده
هدف از نگارش این مقاله نقد تحلیلی کتاب اخلاق حرفه‌ای در کتاب‌داری و اطلاعرسانی تألیف قراملکی، درخشانی، و رضائی شریفآبادی (1390) از انتشارات سمت است. تلاش شده است تا با نگاهی نظری به کتاب فراتر از افق آن حرکت شود و از نقد مصادیق به نقد مفاهیم گذر شود. برای رسیدن به هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است. درابتدا، تلاش شده است ...
بیشتر
هدف از نگارش این مقاله نقد تحلیلی کتاب اخلاق حرفه‌ای در کتاب‌داری و اطلاعرسانی تألیف قراملکی، درخشانی، و رضائی شریفآبادی (1390) از انتشارات سمت است. تلاش شده است تا با نگاهی نظری به کتاب فراتر از افق آن حرکت شود و از نقد مصادیق به نقد مفاهیم گذر شود. برای رسیدن به هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است. درابتدا، تلاش شده است تا با ارائة کتاب‌شناسی تحلیلی از آثار حول‌و‌حوش این اثر جایگاه این کتاب مشخص شود. سپس، نقدی شکلی از مقدماتی‌ترین موارد تا امور انتزاعی‌تر کتاب ارائه شده است. بعد، در پنج محور اصلی به نقد محتوایی کتاب پرداخته شده و درنهایت ره‌نمودهایی عملی برای تقویت کتاب ارائه شده است. محورهای اصلی نقد شکلی را صفحه‌آرایی، نمایه، و طراحی جلد کتاب تشکیل می‌دهند و محورهای اصلی نقد محتوایی شامل تغییر زبان نگارش از زبان نتیجه‌محور به زبان حق‌محور، مفهوم‌پردازی ناهم‌سنگ، لزوم توجه به حقوق همۀ صاحبان حق، لزوم توجه به گروه‌های خاص، لزوم اتخاذ رویکردی سیاستی در ارائة پیش‌نهادهای اخلاقی، نیاز به تمرکز به تنگناهای اخلاقی، مشکل تغییر رویکرد در تعریف پایة کتاب‌داری و «چیز» موردبررسی در این رشته، به مطالعۀ مدل‌های اخلاقی بیشتر و تقویت منابع و مستندسازی دقیق‌تر نیاز می‌شود.
علم اطلاعات و دانششناسی
غلامرضا فدائی
چکیده
کتاب معرفت‌شناسی علم‌سنجی در 240 صفحه و با قطع وزیری در شش فصل چاپ شده است. فهرست مندرجات، شکل، و منابع دارد، ولی نمایه ندارد. در این مقاله به‌نقد این کتاب پرداخته می‌شود و ناقد ضمن تشریح موقعیت علم‌سنجی بیان می‌کند که علم‌سنجی اصالتاً مرتبط با شمارش، سنجش، و نمایش است و بحث ایجاد یا نسبت معرفت‌شناسی به آن توجیه کافی ندارد. روش نگارش ...
بیشتر
کتاب معرفت‌شناسی علم‌سنجی در 240 صفحه و با قطع وزیری در شش فصل چاپ شده است. فهرست مندرجات، شکل، و منابع دارد، ولی نمایه ندارد. در این مقاله به‌نقد این کتاب پرداخته می‌شود و ناقد ضمن تشریح موقعیت علم‌سنجی بیان می‌کند که علم‌سنجی اصالتاً مرتبط با شمارش، سنجش، و نمایش است و بحث ایجاد یا نسبت معرفت‌شناسی به آن توجیه کافی ندارد. روش نگارش کتاب کتابخانهای است. علم‌سنجی درواقع تکنیک و روشهایی درخدمت ارزیابی است که آنهم درمورد مدیریت است. بدیهی است هر انسانی و سپس سازمانهای پژوهشی و آموزشی برای تعیین درجۀ اهمیت خود، که بیارتباط با مسائل اقتصادی و مدیریتی هم نیست، سعی در گسترش علم‌سنجی کردهاند و شاخصهایی برای مقایسۀ تولیدات علمی در نظر گرفتهاند که برپایۀ کمیت شکل گرفته است.
علم اطلاعات و دانششناسی
مرتضی کوکبی
چکیده
کتاب پردازش زبان طبیعی و بازیابی اطلاعات کتابی است گردآورده و ترجمه‌شده که نویسندۀ مشخصی ندارد و ترجمۀ جعفر مهراد و مریم ناصری است. اگر بپذیریم که بازیابی قلب رشتۀ علم اطلاعات و دانششناسی است، می‌توانیم بگوییم که اگر این بازیابی با زبان طبیعی انجام شود، نتیجه برای آن سودمندتر خواهد بود. پس کتابی که دربارۀ «پردازش زبان طبیعی ...
بیشتر
کتاب پردازش زبان طبیعی و بازیابی اطلاعات کتابی است گردآورده و ترجمه‌شده که نویسندۀ مشخصی ندارد و ترجمۀ جعفر مهراد و مریم ناصری است. اگر بپذیریم که بازیابی قلب رشتۀ علم اطلاعات و دانششناسی است، می‌توانیم بگوییم که اگر این بازیابی با زبان طبیعی انجام شود، نتیجه برای آن سودمندتر خواهد بود. پس کتابی که دربارۀ «پردازش زبان طبیعی و بازیابی اطلاعات» باشد، میتواند برای رشته و حرفه از ارزش بالایی برخوردار باشد. افزونبراین، در گرایش «بازیابی اطلاعات و دانش» دورۀ دکترای علم اطلاعات و دانششناسی، از 1391 درسی تخصصی الزامی با عنوان «پردازش زبان طبیعی» ارائه شده که باتوجه‌به کمبود (و شاید هم نبود) منابعی برای این درس وجود کتابی با محتوای پردازش زبان طبیعی میتواند فینفسه سودمند باشد؛ اما کتاب ایرادهایی دارد که در تحلیل و ارزیابی محتوایی اثر با تفصیل بیشتری دربارۀ آن‌ها بحث خواهد شد. دربارۀ رعایت اصول علمی ارجاعدهی در درون متن و کتابنامه (که در پایان هر فصل آمده است) نیز در «تحلیل و ارزیابی محتوایی اثر» مطالبی ارائه خواهد شد. رابطۀ میان اصطلاحات ترجمه‌شده در متن، واژهنامه، و نمایه در کتاب موردنقد با استفاده از جدول بررسی خواهد شد.
علم اطلاعات و دانششناسی
غلامرضا فدائی
دوره 17، شماره 7 ، دی 1396، ، صفحه 127-142
چکیده
نقد امری طبیعی و انسانی است و از میل انسان به آزادی نشئت میگیرد. فکر همان حرکت ذهنی از مبدأ کاری به‌سوی نتیجه و برعکس آن است و خودِ همین سبب می‌شود که راه رفته یا عمل انجام‌شده ارزیابی شود. در ادوار گذشته، همۀ متفکران کار نقد انجام می‌دادند و همین کار موجب پیشرفت و رشد دانش شده است. خودانتقادی در حوزه‌های دینی و عرفانی هم جایگاه ...
بیشتر
نقد امری طبیعی و انسانی است و از میل انسان به آزادی نشئت میگیرد. فکر همان حرکت ذهنی از مبدأ کاری به‌سوی نتیجه و برعکس آن است و خودِ همین سبب می‌شود که راه رفته یا عمل انجام‌شده ارزیابی شود. در ادوار گذشته، همۀ متفکران کار نقد انجام می‌دادند و همین کار موجب پیشرفت و رشد دانش شده است. خودانتقادی در حوزه‌های دینی و عرفانی هم جایگاه مهمی داشته است. درعینحال، تفکر انتقادی پدیدهای جدید است که بهدنبال جزمگرایی در غرب و بهطور ویژه پساز مارکسیسم رخ داد. آنچه در نقد مهم است این است که باید منتقد به مبانی تفکر نویسنده واقف باشد و نیز زمینه‌های فکری جامعهای را که نویسنده در آن زندگی می‌کند بشناسد تا بتواند نقاد خوبی باشد. مکتب فرانکفورت درزمینۀ تفکر انتقادی مبتکر و صاحبنظر است و نویسندگان مشهور این حوزه صاحبنظران در این مکتب بودهاند. تفکر انتقادی بیشتر به نقادی درونی براساس اهدافی که متن یا مؤسسه دارد تکیه می‌کند. پیشفرض در نقادی هم بسیار مهم است. درمجموع، نقد معیار و معیار نقد دو شاخص عمده برای نقادی درست است.
علم اطلاعات و دانششناسی
حمیدرضا رادفر؛ سولماز نوری
دوره 17، شماره 6 ، آذر 1396، ، صفحه 135-158
چکیده
اهمیت تدریس منابع اطلاعاتی و کتاب‌های علمی مستند، جذاب، و محرک برای دروس آشنایی با مبانی رشته‌های مختلف به‌منظور جذب‌کردن و علاقه‌مندسازی تازه‌واردان و مشتاقان هر علمی بر کسی پوشیده نیست. در این راستا، کتاب مبانی علوم کتاب‌داری و اطلاعرسانی که میتواند به‌عنوان یک منبع درسی برای دانشجویان جدید رشتۀ علم اطلاعات و دانششناسی ...
بیشتر
اهمیت تدریس منابع اطلاعاتی و کتاب‌های علمی مستند، جذاب، و محرک برای دروس آشنایی با مبانی رشته‌های مختلف به‌منظور جذب‌کردن و علاقه‌مندسازی تازه‌واردان و مشتاقان هر علمی بر کسی پوشیده نیست. در این راستا، کتاب مبانی علوم کتاب‌داری و اطلاعرسانی که میتواند به‌عنوان یک منبع درسی برای دانشجویان جدید رشتۀ علم اطلاعات و دانششناسی استفاده شود، به‌شیوۀ توصیفی ــ تحلیلی موردبررسی انتقادی قرار گرفت. بنابراین، پس از شناسایی و اشاره به نقاط قوّت و ضعف کتاب، پیش‌نهادهایی نیز برای بهبود آن برای پدیدآوران و خوانندگان ارائه شده است. کتاب یادشده ترجمه است و اصل کتاب در امریکا چاپ شده است، بنابراین بسیاری از آمار و ارقام و اطلاعات و قوانین مطرح‌شده در آن برای مخاطبان امریکایی مناسب است. این موضوع از دو زاویه قابل‌توجه است: ازیک‌سو، داشتن اطلاعات از وضعیت علوم کتاب‌داری و اطلاعرسانی در یک کشور پیش‌رو و پیشرفته در این حوزه جالب‌توجه است و اهمیت دارد و ازسوی‌دیگر، قراردادن آن به‌عنوان یک منبع درسی برای سایر کشورها اندکی نامتناسب است. از مهم‌ترین اشکالات کتاب حاضر قدیمی‌بودن مطالب و اطلاعات آن است. بهتر بود مترجم هم‌زمان با ارائۀ ویرایش‌های جدید کتاب به ویرایش ترجمه و چاپ مجدد آن اقدام می‌کرد.
علم اطلاعات و دانششناسی
حمیدرضا رادفر؛ سولماز نوری
دوره 15، شماره 37 ، اسفند 1394، ، صفحه 47-67
چکیده
امروزه امکان دسترسی به مجموعة گسترده‌ای از اطلاعات سازمان‌دهی‌شده اهمیت به‌سزایی دارد. کتاب‌خانة دیجیتال مبحثی نو و پراهمیت در همین حوزه است که توجه به آن به نوعی در همة زمینه‌های علمی و دانشگاهی راه‌گشاست. کتاب کتاب‌خانه‌های دیجیتال: مبادلۀ اطلاعات نیز تلاشی ارزش‌مند در همین راستاست. از این رو در مقالة حاضر سعی شده است ...
بیشتر
امروزه امکان دسترسی به مجموعة گسترده‌ای از اطلاعات سازمان‌دهی‌شده اهمیت به‌سزایی دارد. کتاب‌خانة دیجیتال مبحثی نو و پراهمیت در همین حوزه است که توجه به آن به نوعی در همة زمینه‌های علمی و دانشگاهی راه‌گشاست. کتاب کتاب‌خانه‌های دیجیتال: مبادلۀ اطلاعات نیز تلاشی ارزش‌مند در همین راستاست. از این رو در مقالة حاضر سعی شده است این کتاب با نگاهی نقادانه بررسی شود تا بدون هیچگونه سوگیری و فقط در راستای اعتلای اثر و راهنمایی مخاطبانش ضمن اشاره به نکات ارزش‌مند، برجستگیها، نقاط ضعف، و کاستی‌‌های آن دامنۀ این دست مباحث گستردهتر شود. نخست اثر و نویسنده معرفی شده و سپس کتاب در دو حوزۀ شکلی و محتوایی نقد شده است. در نقد شکلی، مشخصات ظاهری و نگارشی اثر مد نظر قرار گرفته و در بخش محتوایی به مواردی همچون نظم منطقی، اعتبار منابع، کیفیت علمی، نوآوری، و سازواری توجه شده است و در پایان برای رفع کاستیها پیش‌نهادهایی ارائه شده است.
