نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

2 استادیار جامعه شناسی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

3 دکتری مدیریت دولتی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

10.30465/crtls.2024.46568.2777

چکیده

هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب «جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ» نوشته الیویه روی است. به طور خاص این پژوهش کوشید تقابل یا هم زیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیل های نویسنده کتاب استخراج کند، و به بررسی تاثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. از این رو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی بر مبنای آراء فِرکِلاف، محتوای این اثر طی سه مرحله توصیف تبیین و تفسیر، مورد واکاوی و نقد قرار گرفت. یافته ها نشان داد گفتمان کانونی و مسلط این اثر، ظهور بنیادگرایی دینی در جهان به عنوان خروجی گسسته شدن پیوندها میان نشانه های فرهنگی و نشانه های دینی است. این اثر در تشخیص و تبیین رابطه دین و فرهنگ و مصادیق آن، به خطا رفته و پیشنهاد همگرایی دین و فرهنگ را مطرح نموده که با شواهد و مستندات تاریخی از گذشته تا کنون، حداقل در مورد دین اسلام، در تناقض است. همچنین تفسیر نویسنده از بنیادگرایی اسلامی، تصویری مبهم و نارسا و متضمن توجیهی نادرست از هویت سیاسی اسلام در دوران معاصر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Religion and Culture, Conflict or Co-existence? A Critical Discourse Analysis on the Book “Holy Ignorance, When Religion and Culture Part Ways”

نویسندگان [English]

  • Fatemeh sadat Hosseini 1
  • Hafizullah Fooladi 2
  • Hasan Roshan 3

1 Ph.D. Candidate of Sociology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran

2 PhD of Management, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran

3 Assistant Professor of Sociology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran

چکیده [English]

The main purpose of this article was to critically investigate the book "Holy Ignorance: When Religion and Culture Part Ways” written by Olivier Roy. Specifically, this research tried to examine the conflict or coexistence of religion and culture through the analyses of the author of the book, and discover the impact of ideological positions on the text. To this end, using the critical discourse analysis method by Fairclough (1989), this research analyzed and criticized the content of this book within three stages of description, interpretation and explanation. The findings showed that the key idea of ​​this work is to introduce religious fundamentalism in the world as a result of the disconnection of the links between cultural and religious signs. However, the book goes wrong in identifying and explaining the relationship between religion and culture and has proposed the convergence of these two based on evidences which are on the contrary, at least in the case of Islam. Moreover, the author's interpretation of Islamic fundamentalism is vague and insufficient and implies a false justification of the political identity of Islam in the contemporary era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamism
  • Fundamentalism
  • Secularization
  • Culture
  • Religion
  • Critical Discourse Analysis
آقاگل‌زاده، فردوس و یاسمی، کلثوم (1395). «تحلیل گفتمان انتقادی کتاب «امریکن اینگلیش فایل» با استفاده از مدل ون دایک». مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 17(66)، 206-185.
برگر، پیتر (1396). سایبان مقدس: عناصر نظریه جامعه شناختی دین، ترجمه ابوالفضل مرشدی، تهران: نشر ثالث.
حقیقت، سید صادق (۱۳۸۷). روش شناسی علوم سیاسی. قم : انتشارات دانشگاه مفید.
حمیدیه، بهزاد (1386). «معنویت گرایی های نوین از سه دیدگاه جهانی شدن، شرقی شدن، سکولاریزاسیون»، کتاب نقد، ش45، صص17-56.
داعی نژاد، سید محمد (1382). «دین پژوهى (سکولاریسم)»، صباح، ش 7 و 8.
روآ (روی)، الیویه (1398). جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، ترجمه عبدالله ناصری‌طاهری، و سمیه‌سادات طباطبایی، تهران: نشر مروارید.
سید قطب (1378). نشانه های راه، ترجمه محمود محمودی. تهران: نشر احسان.
صالحی نجف آبادی، عباس و رضایی، علیرضا (1388). «مبانی جنبش های اسلام گرایانه: نظریات و دیدگاه ها»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش5.
عباس زاده فتح آبادی، مهدی، «بنیادگرایی اسلامی و خشونت (با نگاهی بر القاعده)»، فصلنامه سیاست، دوره39، ش4، صص109-128.
عیسی زاده، عباس و شرف الدین، سید حسین، 1396. واکاوی نقش رسانه های غربی در اسلام هراسی معاصر، رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هشتم، ش1، صص225-231.
فرکلاف، نورمن (۱۳۷۹). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران : مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
فاضلی، مهسا (1384). «مواجهه قرآن با فرهنگ‏هاى عصر نزول»، پژوهشهای قرآنی، ش 42 و 43 ویژه نامه ترجمه قرآن.
مطهری، مرتضی (1371). نظام حقوق زن در اسلام، تهران: نشر صدرا.
موحد، مجید (1392). رویکردی جامعه شناختی به فرآیند سکولاریزاسیون در عصر جهانی شدن، فصلی از کتاب جهانی شدن و دین: جستارهای پژوهشگران ایرانی در کنگره دین پژوهان کشور، محمد جواد صاحبی، قم: بوستان کتاب.
نریمانی، عارف و پرغو، 1396. محمدعلی، استعمار و هژمونی آن: نگاهی به نظام بازنمایی غرب، غربشناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هشتم، ش1، صص109-132.
ویلسون، برایان (1377). دین اینجا و آنجا، مقاله ى عرفى شدن، ترجمه ى مجید محمدى، تهران: نشر قطره.
 
Doyle, Dennis, M (2012), The Concept of Inculturation in Roman Catholicism: A Theological Consideration, U.S. Catholic Historian, The Catholic University of America Press, 30(1), pp. 1-13.
Fairclough، N. (1989). Language and Power، London: Longman.
Freedman Lynn P (1996), The Challenge of Fundamentalisms, Reproductive Health Matters 4(8), 55–69.
Holyoake, G. J (1871), The principles of secularism. London, UK: Book Store.
Morris, R. M. (Ed.) (2009), Church and state in 21st century Britain: The future of church establishment. London, UK: Palgrave.
Razaghi, Mohammad., Chavoshian, Hasan., Hamid Ebadollahi Chanzanagh, and Kamran Rabiei (2020), Religious fundamentalism, individuality, and collective identity: A case study of two student organizations in Iran, Critical Research on Religion, 8(1), 3-24.
Redemptoris Missio (1990), On the Permanent Validity of the Church’s Missionary Mandate. Vatican: Libreria Editrice Vaticana, Available online: http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_07121990_redemptoris-missio.html (accessed on 2 December 2019).