نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‏شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

2 استادیار جامعه‏ شناسی، عضو هیئت ‏علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

3 دکتری مدیریت دولتی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

چکیده

هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، نوشتۀ الیویه روی، است. به‏طور خاص، این پژوهش کوشید تقابل یا هم‏زیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیل‏های نویسندۀ کتاب استخراج کند و به بررسی تأثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. ازاین‏رو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی برمبنای آرای فِرکِلاف، محتوای این اثر طی سه مرحلۀ توصیف، تبیین، و تفسیر موردواکاوی ‏و نقد قرار گرفت. یافته‏ ها نشان داد گفتمان کانونی و مسلط این اثر ظهور بنیادگرایی دینی در جهان به‏عنوان خروجی گسسته‏شدن پیوندها میان نشانه‏های فرهنگی و نشانه‏های دینی است. این اثر در تشخیص و تبیین رابطۀ دین و فرهنگ و مصادیق آن به‏خطا رفته و پیش‏نهاد هم‏گرایی دین و فرهنگ را مطرح کرده که با شواهد و مستندات تاریخی از گذشته تاکنون، حداقل درمورد دین اسلام، در تناقض است. هم‏چنین، تفسیر نویسنده از بنیادگرایی اسلامی تصویری مبهم و نارسا و متضمن توجیهی نادرست از هویت سیاسی اسلام در دوران معاصر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Religion and Culture, Conflict or Co-existence? A Critical Discourse Analysis on the Book Holy Ignorance, When Religion and Culture Part Ways

نویسندگان [English]

  • Fatemeh sadat Hosseini 1
  • Hafizullah Fooladi 2
  • Hasan Roshan 3

1 Ph.D. Candidate of Sociology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran

2 Assistant Professor of Sociology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran

3 Assistant Professor of Sociology, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran,

چکیده [English]

The main purpose of this article was to critically investigate the book "Holy Ignorance: When Religion and Culture Part Ways” written by Olivier Roy. Specifically, this research tried to examine the conflict or coexistence of religion and culture through the analyses of the author of the book, and discover the impact of ideological positions on the text. To this end, using the critical discourse analysis method by Fairclough (1989), this research analyzed and criticized the content of this book within three stages of description, interpretation and explanation. The findings showed that the key idea of this work is to introduce religious fundamentalism in the world as a result of the disconnection of the links between cultural and religious signs. However, the book goes wrong in identifying and explaining the relationship between religion and culture and has proposed the convergence of these two based on evidences which are on the contrary, at least in the case of Islam. Moreover, the author's interpretation of Islamic fundamentalism is vague and insufficient and implies a false justification of the political identity of Islam in the contemporary era.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamism
  • Fundamentalism
  • Secularization
  • Culture
  • Religion
  • Critical Discourse Analysis
آقاگل‌زاده، فردوس و کلثوم یاسمی (1395)، «تحلیل گفتمان انتقادی کتاب امریکن اینگلیش فایل با استفاده از مدل ون‏دایک»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، دورۀ 17، ش 66، 185-206.
برگر، پیتر (1396)، سایبان مقدس: عناصر نظریۀ جامعه‏شناختی دین، ترجمۀ ابوالفضل مرشدی، تهران: ثالث.
حقیقت، سیدصادق (۱۳۸۷)، روش‏شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
حمیدیه، بهزاد (1386)، «معنویت‏گرایی‏های نوین از سه دیدگاه جهانی‏شدن، شرقی‏شدن، سکولاریزاسیون»، کتاب نقد، ش 45، 17-56.
داعی‏نژاد، سیدمحمد (1382)، «دین‏پژوهى (سکولاریسم)»، صباح، ش 7 و 8.
روآ (روی)، الیویه (1398)، جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، ترجمۀ عبدالله ناصری طاهری و سمیه‌سادات طباطبایی، تهران: مروارید.
سید قطب (1378)، نشانه‏های راه، ترجمۀ محمود محمودی، تهران: احسان.
صالحی نجف‏آبادی، عباس و علیرضا رضایی (1388)، «مبانی جنبش‏های اسلام‏گرایانه: نظریات و دیدگاه‏ها»، فصل‏نامۀ مطالعات سیاسی، س 2، ش 5.
عباس‏زاده فتح‏آبادی، مهدی (1388)، «بنیادگرایی اسلامی و خشونت (با نگاهی بر القاعده)»، فصل‏نامۀ سیاست، دورۀ 39، ش 4، 109-128.
عیسی‏زاده، عباس و سیدحسین شرف‏الدین (1396)، «واکاوی نقش رسانه‏های غربی در اسلام‏هراسی معاصر»، رسانه و فرهنگ، س 8، ش 1، 225-231.
فاضلی، مهسا (1384)، «مواجهۀ قرآن با فرهنگ‏هاى عصر نزول»، پژوهش‏های قرآنی، ش 42 و 43، ویژه‏نامۀ ترجمۀ قرآن.
فرکلاف، نورمن (۱۳۷۹)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‏ها.
مطهری، مرتضی (1371)، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا.
موحد، مجید (1392)، «رویکردی جامعه‏شناختی به فرایند سکولاریزاسیون در عصر جهانی‏شدن»، فصلی از کتاب جهانی‏شدن و دین: جستارهای پژوهش‏گران ایرانی در کنگرۀ دین‏پژوهان کشور، محمدجواد صاحبی، قم: بوستان کتاب.
نریمانی، عارف و محمدعلی پرغو (1396)، «استعمار و هژمونی آن: نگاهی به نظام بازنمایی غرب»، غرب‏شناسی بنیادی، س 8، ش 1، 109-132.
ویلسون، برایان (1377)، دین این‏جا و آن‏جا، مقالۀ عرفى‏شدن، ترجمۀ مجید محمدى، تهران: قطره.
 
Doyle, D. M. (2012), “The Concept of Inculturation in Roman Catholicism: A Theological Consideration”, U. S. Catholic Historian, The Catholic University of America Press, vol. 30, no. 1, 1-13.
Fairclough, N. (1989), Language and Power, London: Longman.
Freedman, L. P. (1996), “The Challenge of Fundamentalisms”, Reproductive Health Matters, vol. 4, no. 8, 55–69.
Holyoake, G. J. (1871), The Principles of Secularism, London, UK: Book Store.
Morris, R. M. (ed.) (2009), Church and state in 21st century Britain: The Future of Church Establishment, London, UK: Palgrave.
Razaghi, M. et al. (2020), “Religious Fundamentalism, Individuality, and Collective Identity: A Case Study of Two Student Organizations in Iran”, Critical Research on Religion, vol. 8, no. 1, 3-24.
Redemptoris Missio (1990), “On the Permanent Validity of the Church’s Missionary Mandate, Vatican: Libreria Editrice Vaticana”, Available online: ˂http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/ encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_07121990_redemptoris-missio.html (accessed on 2 December 2019)˃.