روش‌شناسی
سید محمدرضا حسینی بهشتی
چکیده
با بنیان‌گذاری نوین فلسفه و علم، مفهوم روش جایگاهی محوری در اندیشة عصر جدید پیدا کرد. آغازگران فلسفه و علم جدید بر آن بودند که راه خروج از شکاکیت برآمده از مناقشات پایان‌ناپذیر بر سر کلی‌ها و امکان شناخت عقلی فلسفی از طبیعت در تفکر مدرسی یافتن روشی است برای کشف، تبیین، و پیش‌بینی ساختارها، پدیده‌ها، و جریان‌های پیچیدۀ طبیعت. ...
بیشتر
با بنیان‌گذاری نوین فلسفه و علم، مفهوم روش جایگاهی محوری در اندیشة عصر جدید پیدا کرد. آغازگران فلسفه و علم جدید بر آن بودند که راه خروج از شکاکیت برآمده از مناقشات پایان‌ناپذیر بر سر کلی‌ها و امکان شناخت عقلی فلسفی از طبیعت در تفکر مدرسی یافتن روشی است برای کشف، تبیین، و پیش‌بینی ساختارها، پدیده‌ها، و جریان‌های پیچیدۀ طبیعت. بیکن، به‌عنوان یکی از بانیان این اندیشه، در تلاش برای به‌دست‌آوردن فهم جدیدی از روش، گذشته از جست‌وجوی تعاریف دقیق برای روش تجربی در علم طبیعت، از استعاره‌هایی برای فهم و تبین روش بهره گرفته است که نقشی مهم در روشن‌ساختن ابعاد تفکر او درباب علم جدید و روش دارند. به‌کارگیری استعاره‌ها در دوره‌های گذار از مفهوم تعریف‌شده‌ای که به‌نظر می‌رسد دیگر تکافوی دلالت‌های جدید را نمی‌کند به مفهوم آینده‌ای که هنوز به‌تثبیت نرسیده است نقشی تعیین‌کننده در شناسایی دلالت‌های مفاهیم درحال تطور دارد که استعاره‌های مربوط به روش نزد بیکن به‌وجه بارزی نمایان‌گر آن‌اند. مقالة حاضر بر آن است تا با تحلیل استعارۀ کشتی، سرنخ، و محکمه، که بیکن آن‌ها را درخصوص روش به‌کار برده است، این دلالت‌ها را شناسایی و به‌مدد آن‌ها مفهوم روش در اندیشة علمی آغاز عصر جدید را بازیابی کند.
روش‌شناسی
سید علی سیدی فرد
چکیده
درمیان نزاع‌های پردامنۀ روش‌شناختی، ایضاح مفهوم «روش علمی» کم‌تر موردتوجه قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر، تلاش کرده‌ام تلقی روشنی از روش علمی ارائه کنم. این تلقی به دو مفهوم «باید و نبایدهای توصیفی» و «اهداف شناختی» گره خورده است. بالتبع، این دو مفهوم را به‌تفصیل بررسی کرده و موردبحث قرار داده‌ام. در بخش بعد، ...
بیشتر
درمیان نزاع‌های پردامنۀ روش‌شناختی، ایضاح مفهوم «روش علمی» کم‌تر موردتوجه قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر، تلاش کرده‌ام تلقی روشنی از روش علمی ارائه کنم. این تلقی به دو مفهوم «باید و نبایدهای توصیفی» و «اهداف شناختی» گره خورده است. بالتبع، این دو مفهوم را به‌تفصیل بررسی کرده و موردبحث قرار داده‌ام. در بخش بعد، رابطۀ میان منطق و روش علمی را توضیح داده‌ام؛ طبق تلقی ارائهشده در این مقاله، تفاوت اصلی منطق و روشِ علمی به گسترۀ هدف شناختی آن‌ها برمیگردد. منطق شرط لازم هرنوع شناختی است، اما روشِ علمی شرطِ حصول شناخت در حیطهای خاص است. سپس درباب رابطۀ روش علمی و اخلاق بحث کرده‌ام و رابطۀ میان منطق، اخلاق، و روشِ علمی را توضیح داده‌ام. سرانجام، برخی لوازم تصویر ارائهشده از روش را در حوزۀ علوم اجتماعی پیگیری کرده‌ام.
