علوم اجتماعی
علی انتظاری؛ حسین احمدی منش
چکیده
کتاب اصول علم ثروت ملل؛ یعنی اکونومی پلیتیک، ترجمة محمدعلی فروغی مشهور به ذکاءالملک (ثانی)، نخستین کتاب علمی در رشتة اقتصاد در ایران است و به همین دلیل پس از بازنشر آن در دهه‌های اخیر، بیشتر از منظر اقتصادی مورد توجه و تأمل قرار گرفته، اما دلالت‌های سیاسی آن نادیده مانده؛ به خصوص از آن جهت که این اثر در کشاکش گفتمانی عصر مشروطه منتشر ...
بیشتر
کتاب اصول علم ثروت ملل؛ یعنی اکونومی پلیتیک، ترجمة محمدعلی فروغی مشهور به ذکاءالملک (ثانی)، نخستین کتاب علمی در رشتة اقتصاد در ایران است و به همین دلیل پس از بازنشر آن در دهه‌های اخیر، بیشتر از منظر اقتصادی مورد توجه و تأمل قرار گرفته، اما دلالت‌های سیاسی آن نادیده مانده؛ به خصوص از آن جهت که این اثر در کشاکش گفتمانی عصر مشروطه منتشر شده است. نوشتار پیشِ رو میکوشد با بهرهگیری از آراء میشل فوکو دربارة نسبت اقتصاد سیاسی و حکومتمندی و از منظر جامعهشناسی تاریخی کتاب مزبور را بازخوانی و دلالت‌های سیاسی آن را بررسی نماید؛ و به این پرسش پاسخ گوید که آیا ترجمه و انتشار این اثر را میتوان دلیلی بر شکلگیری «گفتمان اقتصاد سیاسی» در ایران دانست؟ مقاله پس از بررسی مضامین اصلی کتاب و دلالت آن بر مقولة سیاست و حکم‌رانی، پرسش مزبور را چنین پاسخ میدهد که اگرچه پل بورگار کتاب اکونومی پلیتیک را در فرانسه، در «گفتمان اقتصاد سیاسی» تألیف کرده، اما فروغی آن را در ایران، در زمانة استیلای «گفتمان حقوقی» عصر مشروطه ترجمه نموده است و ازاینروی ترجمه و انتشار این کتاب را نمیتوان مصداقی از «گفتمان اقتصاد سیاسی» در ایران به شمار آورد.
علوم اجتماعی
علی یعقوبی چوبری؛ سلماز سپهری آزاد
چکیده
الفاظ‌واشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی پنجمین و از مهمترین آثار میشل فوکوست. هدف این مقاله بررسی و نقد کتاب الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی فوکو است. روش تحقیق در مقالۀ مزبور «روش تحلیل محتوای کیفی» و گردآوری اطلاعات با مطالعۀ اسنادی است. الفاظ و اشیا درپی تحلیل باستان‌شناسانة دانش و تحلیل اپیستمه است که آن را از ...
بیشتر
الفاظ‌واشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی پنجمین و از مهمترین آثار میشل فوکوست. هدف این مقاله بررسی و نقد کتاب الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی فوکو است. روش تحقیق در مقالۀ مزبور «روش تحلیل محتوای کیفی» و گردآوری اطلاعات با مطالعۀ اسنادی است. الفاظ و اشیا درپی تحلیل باستان‌شناسانة دانش و تحلیل اپیستمه است که آن را از رهگذر واکاوی دو گسست مهم در اپیستمة فرهنگ غربی در سه قلمرو زبان، علوم طبیعی و اقتصاد بررسی می‌کند. کتاب هم به‌سبب وجه توصیفی نگاهِ باستان‌شناسانۀ فوکو و بی‌توجهی‌اش به امر علیّت و هم درپی تعارض رویکردی با جریان‌های فکری اصلی زمانه‌اش آماج انتقادها قرار گرفت. فوکو در آثار بعدی‌اش گرچه به «تبارشناسی» روی آورد، باستان‌شناسی را دگرگون و اصلاح کرد و کنار نگذاشت. اثر نخست، به‌ترجمة یحیی امامی از انگلیسی، باعنوان نظم اشیا: دیرینه‌شناسی علوم انسانی و سپس به‌ترجمة فاطمه ولیانی از فرانسوی، باعنوان الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی منتشر شد. ولیانی در انتقال به زبان مقصد موفقتر و در معادل‌گزینی‌ها دقیق‌ترست، اما برخی واژگان برگزیدة وی درمقایسه با امامی، در زبان فارسی چندان جاافتاده نیستند. مقاله ضمن نگاه انتقادی به الفاظ و اشیا، به نقد شکلی و محتوایی ترجمه نیز پرداخته است.
