روش‌شناسی
مریم پوست فروش؛ مصطفی تقوی
چکیده
تاکنون روایت‌های متفاوتی درخصوص ماهیت علم و فعالیت علمی ارائه شده است. روی بسکار که از پیش‌گامان واقع‌گرایی انتقادی است، با انتشار کتاب نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم درصدد ایجاد انقلابی کوپرنیکی در فلسفۀ علم است و به‌نظر می‌رسد به‌خوبی از پس آن برآمده است. او برای این منظور به برجسته‌سازی مباحث هستی‌شناسی و توجه هم‌زمان به ...
بیشتر
تاکنون روایت‌های متفاوتی درخصوص ماهیت علم و فعالیت علمی ارائه شده است. روی بسکار که از پیش‌گامان واقع‌گرایی انتقادی است، با انتشار کتاب نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم درصدد ایجاد انقلابی کوپرنیکی در فلسفۀ علم است و به‌نظر می‌رسد به‌خوبی از پس آن برآمده است. او برای این منظور به برجسته‌سازی مباحث هستی‌شناسی و توجه هم‌زمان به ماهیت اجتماعی دانش می‌پردازد. بسکار در این کتاب، که کتابی اصیل و حاوی استدلال‌های قوی و نظریه‌های بدیع در فلسفۀ علم است، ضمن انتقاد از برخی مکاتب فلسفی و تبیین نظریۀ علم خود، به مقولات مهمی نیز در فلسفۀ علم اشاره می‌کند. این اشارات او که با پشتوانۀ فلسفی مطرح می‌شود، برای محقق حیطۀ فلسفۀ بسکار بسیار الهام‌بخش خواهد بود. از مهمترین این مقولات می‌توان به ملازم‌دانستن واقع‌گرایی هستی‌شناختی و نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی و هم‌‌چنین نقد نظریۀ صدق تارسکی توسط بسکار اشاره کرد. هدف از این مقاله، که به‌روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، بررسی مهمترین اثر فلسفۀ علم طبیعی بسکار و یافتن نقاط ضعف و قوت این اثر است. این کار ضمن مروری مبسوط بر کل کتاب، در وجوه مختلف صوری، کیفی، و محتوایی انجام شده است. در پایان مقاله، چند پیش‌نهاد کاربردی نیز ارائه می‌شود.
روش‌شناسی
رحمان شریف‌زاده
چکیده
کتاب فهم علم اجتماعی در نقد رویکردهای پوزیتیویستی به علم اجتماعی و نیز رویکردهای تعین‌گروانه در علوم اجتماعی ـ چه تعین‌گرایی زیست‌شناختی، چه اجتماعی، و چه روان‌شناختی ـ خوب عمل می‌کند. تریگ، در ساحت واقع‌گرایی انتقادی، بسیاری از دوگانگی‌های رایج را به‌خوبی و به‌تفصیل به‌نقد می‌کشد و با نقد دوگانگی واقع‌گرایی خام/ ناواقع‌گرایی ...
بیشتر
کتاب فهم علم اجتماعی در نقد رویکردهای پوزیتیویستی به علم اجتماعی و نیز رویکردهای تعین‌گروانه در علوم اجتماعی ـ چه تعین‌گرایی زیست‌شناختی، چه اجتماعی، و چه روان‌شناختی ـ خوب عمل می‌کند. تریگ، در ساحت واقع‌گرایی انتقادی، بسیاری از دوگانگی‌های رایج را به‌خوبی و به‌تفصیل به‌نقد می‌کشد و با نقد دوگانگی واقع‌گرایی خام/ ناواقع‌گرایی تلاش می‌کند، درعین گذار از روششناسیهای خام پوزیتیویستی و واقعگرایان غیرانتقادی، راهی را برای ارزیابی و داوری عقلانی باز کند. بااینحال، چنانکه خواهیم دید، تریگ روششناسیاش را خوب نمیپروراند؛ او از عینیت و ارزیابی بیطرفانۀ عقلانی دم میزند، ولی دستمایهای در اختیار خواننده قرار نمیدهد. ازاینگذشته، فهمی که از چیستی جامعه و ساختارها و واقعیتهای اجتماعی دارد ممکن است وجه تجربهگروانۀ روششناسیاش را بهخطر بیندازد. هم‌‌چنین، بعضی از بحثهای تریگ در حوزۀ عقلانیت ابهام دارد و در نقد برساختگرایان و نسبیگرایان چندان دقیق عمل نمیکند.
فلسفه
امیر صادقی؛ مریم صانع پور
چکیده
کثرت‌گرایی دینی، به‌مثابۀ نظریه‌ای که با ارائۀ تفسیر بر مدار واقعیت محض (حقیقت محض) داعیۀ برقراری آشتی در موضوع تنوع ادیان را دارد، در چند دهۀ اخیر محل بحث بسیار قرار گرفته است. جان هیک، یکی از اصلی‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه، بحث جامعی در این زمینه در کتاب تفسیری از دین ارائه کرده است. بحث جان هیک ازجهات مختلفی در این کتاب قابل‌بررسی ...
بیشتر
کثرت‌گرایی دینی، به‌مثابۀ نظریه‌ای که با ارائۀ تفسیر بر مدار واقعیت محض (حقیقت محض) داعیۀ برقراری آشتی در موضوع تنوع ادیان را دارد، در چند دهۀ اخیر محل بحث بسیار قرار گرفته است. جان هیک، یکی از اصلی‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه، بحث جامعی در این زمینه در کتاب تفسیری از دین ارائه کرده است. بحث جان هیک ازجهات مختلفی در این کتاب قابل‌بررسی است و نکات مثبت و منفی در آن قابلجستوجو و تحقیق است. اینکه اساساً بتوان ادیانی را که در فرهنگها و سنتهای گاه متباعد از هم رشد و نمو داشتهاند ازطریق تفسیر بر یک محور قرار داد موضوعی است که هیک در تلاش بوده است آن را بهنحو فلسفی در نظریۀ خود بهنمایش بگذارد. با کنار هم قراردادن این نکات و بررسی سازگاری درونی و بیرونی نظریۀ کثرت‌گرایی با تمرکز بر این کتاب می‌توان کارآمدی آن را بهمحک آزمون سپرد و تحقیق کرد که آیا با مقدمات و شیوۀ استدلالی هیک می‌توان نتایج او را پذیرفت یا خیر؟
