نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• مهدی نوریان

دانشجوی دکتری جامعه‏شناسی فرهنگی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

مقالة حاضر تلاش می‏کند تا با رویکردی میان‏رشته‏ای، ملهم از روان‏کاوی، جامعه‏شناسی، و عرفان نظری، به نقد منظر دوگانه‏انگارِ حاکم بر اکثر نظریات علوم انسانی و اجتماعی بپردازد. دراین‏راه، ابتدا ازخلال روایتی روان‏کاوانه از تولد سوژه، مقدمة بحث شرح داده می‏شود. سپس، در بخش بیان مسئله، طرح می‏شود که مشکل بنیادین منظر دوگانه‏انگار مدرن این است که با فراموشیِ لحظة جدایی از هستی، سوژگی به‏مثابة معرفتی ثانوی، اعتباری، موقتی، و البته ضروری را به‏شکلی توهمی به‏جایِ هستی‏شناسی حقیقی می‏گیرد و سپس تلاش می‏کند واقعیت بیرونی را برمبنای دوگانة سوژ-ابژه توضیح‏ دهد. مقاله سپس با تکیه به آثار متأخر گئورگ زیمل، این ایده را که تجربة وحدت با هستی در دنیای پسا-اودیپی ناممکن است، رد می‏کند. این مهم به‏واسطة منظر نوکانتیِ زیمل و بسط این ایدة امانوئل کانت تحقق می‏یابد که تعلیق مرز میان سوژه و ابژه در سپهر زیبایی‏شناسی ممکن است. براین‏اساس، زیمل امکان تعلیق دوگانة سوژه-ابژه را در سطح اجتماعی و سیاسی نیز ممکن می‏داند. مقاله در ادامه مفهوم «تخطی» را پیش می‏کشد و سعی می‏کند با استفاده از مفاهیم جامعه‏شناختی «من فاعلی» و «من مفعولی» از جرج هربرت مید و همچنین به‏مددِ خوانشی عرفانی با تکیه بر آراء ابن ‏عربی و جلال‏الدین محمد رومی، امکان تعلیق دوگانة سوژه-ابژه را بر رسد.

کلیدواژه‌ها

• دوگانة سوژه-ابژه
• دوگانه ‏انگاری مدرن
• تخطی
• من فاعلی
• وحدت وجود
•   افسون‏ زدایی

موضوعات

• علوم اجتماعی

عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of the Modern Dualistic Perspective in Theories of Humanities and Social Sciences

نویسنده [English]

• Mehdi Nourian

PhD Candidate in Cultural Sociology, University of Guilan, Rasht, Iran

چکیده [English]

The present article seeks to critically analyze the dominant dualistic perspective in most theories of the humanities and social sciences through an interdisciplinary approach inspired by psychoanalysis, sociology, and theoretical mysticism. To do this, it first gives a psychoanalytic narrative of the emergence of the subject. Then, it argues that the main problem of the dualistic perspective is that through the amnesia of the moment of separation from being, subjectivity—as a secondary, temporary, yet necessary form of knowledge—illusively replaces true ontology, and then attempts to explain external reality based on the subject-object dualism. The article then, relying on the later works of Simmel, refutes the idea that the experience of unity with being is impossible in the post-Oedipal world. This becomes possible through Simmel’s neo-Kantian reading of Kant’s idea that the subject-object boundary can be suspended in the aesthetic realm. Accordingly, Simmel considers the suspension of the dualistic subject-object relationship feasible at the social and political levels as well. The article further introduces the concept of “transgression” and attempts to explore the suspension of this dualism through the sociological concepts of “I” and “me” from Mead, as well as through a mystical reading based on the thoughts of Ibn Arabi and Rumi.

کلیدواژه‌ها [English]

• Subject-object Dualism
• Modern Dualism
• Transgression
• I
• Pantheism
• Disenchantment