نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه رازی

چکیده

بحث دربارة رابطة دین و دولت یا دین و سیاست در دوران معاصر بیش از هر دورة دیگری، به‌ویژه درمورد دین اسلام، مطرح شده است. این درحالی است که مسلمانان در بخش اعظم دوران‌های تاریخی پس از صدر اسلام دارای دولت‌هایی دینی بوده‌اند که یا با وصف اسلامی متصف می‌شده‌اند یا خود را به اسلام منتسب می‌کرده‌اند. بااین‌حال، وجود و استمرار دولت‌هایی با عناوین یا ظواهر اسلامی در جغرافیای دنیای اسلام و درطی تاریخ جوامع اسلامی، هرگز نه از دید مسلمانان و نه از منظر اندیشمندان اسلامی، به این معنا نبوده است که این دولت‌ها مصداق عینی تام و تمامی از «دولت در اسلام» بوده‌اند. به همین لحاظ، همواره این ضرورت احساس شده است که دولت‌های مسلمانان درطی تاریخ، به‌مثابة یک امر واقع، با دولت در اسلام، به‌مثابة یک حقیقت، مقایسه و بررسی تحلیلی ـ تطبیقی شوند تا میزان انطباق یا انحراف این دولت‌ها از دولت معیار اسلامی مشخص شود. به این منظور، مقالة حاضر ضمن بررسی و تحلیل کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام و طرح مباحثی بنیانی در زمینة مبانی، اهداف، و عملکردهای دولت پیامبر اسلام، به‌عنوان دولت معیار اسلامی، تلاش به‌عمل می‌آورد تا میزان موفقیت اثر مذکور را در دست‌یابی به هدف مدنظر آن سنجش و ارزیابی کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Islamic State and the Muslim State through Historical Developments

نویسنده [English]

  • Masoud Akhavan Kazemi

Associate Professor, Department of Political Science, Razi University

چکیده [English]

Discussions about the relationship between religion and state or religion and politics in the contemporary era have been discussed more than in any other period, especially in relation to the religion of Islam. However, Muslims in most post-Islamic historical periods have had religious states that were either characterized by Islamic descriptions or attributed themselves to Islam. However, the existence and continuity of states with Islamic titles or appearances in the geography of the Islamic world and throughout the history of Islamic societies have never meant that these states are real and complete examples of “State in Islam”. Therefore, it has always been felt that Muslim states throughout history, as a matter of fact, should be compared with the state in Islam, as a truth, to be compared to the extent to which these states have adapted or deviated from the Islamic standard state. In this regard, the present article, while reviewing and analyzing the book “History of State Transformation in Islam” and raising fundamental issues in the field of principles, goals, and functions of the state of the Prophet of Islam, as a standard Islamic state, tries to evaluate the success of the work in achieving its intended purpose.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic State
  • Muslim State
  • Legitimacy
  • Acceptance
  • Caliph
  • Imam
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه (1388)، ترجمة حسین انصاریان ، قم: دارالعرفان.
ابن‌ابی‌‌الحدید (1404 ق)، شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبة آیة‌الله نجفی.
ابن‌الاثیر (1422ق)، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، تحقیق خلیل‌مأمون شیحا، بیروت: دارالمعرفة.
ابن‌خلدون (1362)، مقدمه، ترجمة محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
ابن‌قتیبه دینوری، ابی‌محمد عبدالله مسلم (1422 ق)، الامامۀ و السیاسۀ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌طقطقی، محمد بن علی طباطبا (1367)، تاریخ فخری در آداب ملک‌داری و دولت‌های اسلامی، ترجمة محمدوحید گلپایگانی، تهران: علمی و فرهنگی.
ابن‌هشام، ابومحمد عبدالملک (1955)، السیرۀ النبویۀ، قاهره: الحلبی.
احمدوند، شجاع (1394)، تاریخ تحول دولت در اسلام، تا پایان امویان، تهران: نشر نی.
برزگر، ابراهیم (1383)، تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، تهران: سمت.
البلاذری، ابی‌الحسن احمد (1983)، فتوح البلدان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
حسینی دشتی، سیدمصطفی (1379)، معارف و معاریف: دائرة‌المعارف جامع اسلامی، تهران: آرایه.
شجاعی زند، علیرضا (1376)، «دین و دولت» در: درآمدی بر ریشه‌های انقلاب اسلامی، به‌کوشش عبدالوهاب فراتی، قم: معارف.
طبری، محمد بن جریر (بی‌تا)، تاریخ الامم و الملوک، بیروت: روائع التراث العربی.
ظریفیان شفیعی، غلامرضا (1376)، دین و دولت در اسلام، تهران: میراث ملل.
فیرحی، داود (1382)، نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران: سمت.
قادری، حاتم (1375)، تحول مبانی مشروعیت خلافت از آغاز تا فروپاشی عباسیان، تهران: بنیان.
قادری، حاتم (1394)، اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت.
معادیخواه، عبدالمجید (1380)، نخستین قرن از تاریخ اسلام در آئینة نهج‌البلاغه، قم: معارف.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب (1362)، تاریخ یعقوبی، تهران: علمی و فرهنگی.