نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم اجتماعی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

کتاب روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی از احمدحسین شریفی (1395)، عضو هیئت علمی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، دومین کتاب از سه‌گانۀ او دربارۀ علوم انسانی اسلامی (مبانی علوم انسانی اسلامی و نظریه‌پردازی اسلامی در علوم انسانی) است. او در این کتاب در سه فصل اول (تحلیل مفاهیم و نکات مقدماتی، نظریۀ ضد روش، و پرسش‌های پژوهش) کلیات نگاه خود را تشریح کرده و در فصل چهارم تا چهاردهم هفت روشِ علوم انسانی اسلامی یعنی تعریف، توصیف، تبیین (و ویژگی‌های روش‌شناسی تبیین)، استدلال (قیاسی، استقرایی و تمثیلی)، تفسیر (و ویژگی‌های روش‌شناختی تفسیر)، پیش‌بینی، و ارزش‌یابی را تشریح کرده است. در این مقاله، پس از معرفیِ و نقد صوریِ کتاب، ابتدا نقدهای کلی و سپس نقدهای ناظر به فصول کتاب از حیث محتوایی ارائه شده است. در ارزیابی‌ای کلی، این کتاب هرچند گامی رو‌به‌جلو محسوب می‌شود، اما نتوانسته است مبانی اسلامی را در جزئیات روش‌شناختی علوم انسانی اسلامی بسط دهد و تبیین کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Book Methodology of Islamic Humanities

نویسنده [English]

  • Mohmmad Reza Qaemi Nik

Assistant Professor in Social Sciences, Faculty Member of Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Methodology of Islamic Humanities from Ahmad Hossein Sharifi who is a faculty member of Imam Khomeini Educational and Research Institute, is the second book in his trilogy on Islamic humanities (Foundation of Islamic humanities and Islamic theorizing in humanities). In this book, in the first three chapters (analysis of concepts and introductory points, counter-method theory, and research questions), he describes the generalities of his view, and in the fourth to fourteenth chapters, seven methods of Islamic humanities, ie definition, description, explanation (and characteristics of explanatory methodology), reasoning (deductive, inductive and allegorical), interpretation (and methodological features of interpretation), prediction and evaluation. In this article, after the introduction and formal critique of the book, first the general critiques and then the critiques regarding the chapters of the book in terms of content are presented. Although in a general evaluation, this book, has not been able to expand and explain the Islamic principles in the methodological details of the Islamic humanities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Methodology
  • Islamic Humanities
  • Ahmad Hossein Sharifi
  • Islamic Foundations
  • Western Humanities
آرون، ریمون (1382)، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: علمی و فرهنگی.
الدمدو، کنت (1389)، سنت‌گرایی: دین در پرتو فلسفۀ جاویدان، ترجمۀ رضا کورنگ بهشتی، تهران: حکمت.
برت، آرتور (1369)، مبادی‌ مابعدالطبیعی علوم نوین، ترجمۀ عبدالکریم سروش، تهران: علمی و فرهنگی.
بلیکی، نورمن (1391)، پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی، ترجمۀ سیدحمیدرضا حسنی و دیگران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بندرریگی‌زاده، علی و جهان‌گیر جهان‌گیری (1397). «پژوهشی در بنیان‌های فلسفی مفهوم هژمونی لاکلاو، دریدا، و امکانی‌بودنِ صورت‌بندی‌های گفتمانی»، مجلۀ فلسفه، س 46، ش 1، بهار و تابستان.
تورانی، اعلی و سلطان احمدی‌منیر (1392)، «اصل عدم قطعیت در تصویر فلسفی و الهیاتی»، مجلۀ پژوهش‌های معرفت‌شناختی، دورۀ 2، ش 5.
خاتمی، محمود (1382)، پدیدارشناسی دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
خاتمی، محمود (1384)، جهان در اندیشۀ هایدگر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
داوری اردکانی، رضا (1382)، فارابی: فیلسوف فرهنگ، تهران: ساقی.
دکارت، رنه (1381)، تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران: سمت.
دکارت، رنه (1395)، گفتار در روش درست راه‌‎بردن عقل و جست‌وجوی حقیقت در علوم، ترجمۀ محمدعلی فروغی، تهران: علمی و فرهنگی.
رالز، جان (1388)، نظریۀ عدالت، ترجمۀ مرتضی بحرانی و سیدمحمدکمال سروریان، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
زیباکلام، سعید (1384)، معرفت‌شناسی اجتماعی، طرح و نقد مکتب ادینبورا، تهران: سمت.
ژیلسون، اتین (1378)، نقد تفکر فلسفیِ غرب، ترجمۀ احمد احمدی، تهران: سمت.
سیدمن، استیون (1386)، کشاکش آراء در جامعه‌شناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
شرت، ایون (1387)، فلسفۀ علوم اجتماعی قاره‌ای، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
شریفی، احمدحسین (1393)، مبانی علوم انسانی اسلامی، تهران: مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا و آفتاب توسعه.
کاپلستون، فردریک (1380)، تاریخ فلسفه، از ولف تا کانت، ترجمۀ اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگ‌مهر، ج 6، تهران: سروش.
کالینگوود، رابین‌جورج (1390)، مفهوم کلی تاریخ، ترجمۀ علی‌اکبر مهدیان، تهران: کتاب آمه (اختران).
کالینیکوس، الکس (1373)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ اجتماعی، ترجمۀ اکبر معصوم بیگی، تهران: آگه.
گنون، رنه (1373)، بحران دنیای متجدد، ترجمۀ حسن عزیزی، تهران: حکمت.
گنون، رنه (1361)، سیطرۀ کمیت و علائم آخرالزمان، ترجمۀ علی‌محمد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
لویت، کارل (1396)، معنا در تاریخ، ترجمۀ سعید حاجی‌ناصری و زانیار ابراهیمی، تهران: علمی و فرهنگی.
مصلح، علی‌اصغر (1384)، تقریری از فلسفه‌های اگزیستانس، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
مطهری، مرتضی (1382)، جامعه و تاریخ، قم: صدرا.
مقدم‌حیدری، غلام‌حسین (1385)، قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های علمی، تهران: نشر نی.
مولکی، مایکل (1376)، علم و جامعه‌شناسی معرفت، ترجمۀ حسین کچویان، تهران: نشر نی.
مهاجرنیا، محسن (1380)، اندیشۀ سیاسی فارابی، قم: بوستان کتاب.
نصر، سیدحسین (1381)، معرفت و معنویت، ترجمۀ انشاء‌الله رحمتی، تهران: سهروردی.
نصری، عبدالله (1381)، راز متن، تهران: آفتاب توسعه.
وبر، ماکس (1382)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
هایدگر، مارتین (1386)، هستی و زمان، ترجمۀ سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
 
Hegel, G. W. F. (1969), Science of Logic, trans. A. V. Miller, New York: Humanities Press.
Voegelin, Eric (1999), History of Political Ideas, vol. 8: Crisis and The Apocalypse of Man, Columbia and London: University of Missouri Press.