نوع مقاله : ترویجی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، عضو هیئت علمیِ دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

محمّدرضا شفیعی‌کدکنی، محقّق و ادیب سخت‌کوش معاصر که در حوزه‌های متنوّع قلم‌فرسایی کرده و استادی خویش را به اثبات رسانده‌است. تصحیح آثار عرفانی، از جمله «تذکره‌الاولیا»یِ عطار یکی از حوزه‌های مورد علاقة اوست که در سه بخش: مقدّمه، متن و تعلیقات به چاپ رسیده‌است. از ویژگی‌های این تصحیح می‌توان به دقّت علمی استاد، اطّلاعات فراوان عرفانی و شرح حال عارفان کمتر شناخته شده، اجتهاد و سخت‌کوشی در تحقیق، امانت‌داری و صداقت، نقد بر کاتبان در ضبط نادرست کلمات و تصرّف در متن، اطّلاعات مفید سبک‌شناسی و واژه‌شناسی، ترجمه‌های منظوم و هنرمندانه و اِشراف کتاب‌شناسی اشاره کرد. این ویژگی‌ها، در مجموع می‌تواند در پاسخ به این سؤال اساسی مطرح شود که: محاسن و ویژگی‌های تعلیقات شفیعی‌کدکنی در تذکره چیست و به چه دلایلی، ارزش تعلیقات این کتاب، کمتر از متن نیست؟ نگارنده در پاسخ به این سؤال، ذیل ده عنوان، به تفصیل، محاسن تعلیقات استاد را برشمرده و معتقد‌است که تصحیح اگر با تعلیقاتی بجا و ضروری همراه باشد، راهگشای خواننده در خوانش و فهم بهتر متن خواهد شد. متن هنگامی به سخن در می‌آید و غبار گمنامی از چهره می‌زداید که با مقدّمه و به ویژه تعلیقاتی محقّقانه- که حاصل تأمّل در تمام مولکول‌های معنی‌دار متن‌است- آراسته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Description of the Discourse is More than the Discourse (A Glance at the Academic Rigor and the Masterful Punctiliousness of Mohammad Reza Shafiei Kadkani in his Annotations on The “Tadhkiratu ‘l-Awliya”)

نویسنده [English]

  • Amir Hossein Madani

Associate Professor of Kashan University, Kashan, Iran

چکیده [English]

Mohammad Reza Shafiei Kadkani is a contemporary, diligent, and tireless scholar and a man of letters who has proven his mastery, skillfulness, precision, and poetical artistry in various literary fields such as writing, translation, editing, and poetry. Editing priceless mystical works is one of his favorite fields. His bright resume in this field is no less than his research works. The edited version of Attar’s “Tadhkiratu ‘l-Awliya” in three sections of introduction, text, and annotations, is one of his works in this field. Shafiei Kadkani’s academic rigor, abundant mystical knowledge, writing the biography of undistinguished mystics, diligence in research, honesty and being true to the main text, criticizing the scribes for using incorrect words and interpolating, having useful information on methodology and morphology, artistic and poetic translations, and having a good grasp on bibliography are some of the features of this masterful editing. These features can be used to answer the following fundamental questions. What are the advantages and merits of Shafiei Kadkani’s annotations in “Tadhkiratu ‘l-Awliya” and why are their values no less than the main text? This article mentions the advantages of the aforementioned annotations in detail under ten titles. The author believes that solitary editing is fruitless even if it’s done through the best scientific methods and it would do no good other than introducing the literary work on a basic level. It is only when the text is embellished with an introduction and well-researched annotations, which is the result of pondering on every inch of meaning in the text, that it comes to life, dusts itself off the obscurity, and talks to the readers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shafiei Kadkani
  • Description
  • Annotations
  • “Tadhkiratu ‘l-Awliya”
  • Scientific Accuracy
امیرخانلو، معصومه، (1400)، «بررسی انتقادی تصحیح تذکره‌الاولیاء»، پژوهش‌نامة انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال 21، ش 9، 55- 76.
پورجوادی، نصرالله، (1380)، «فارسی‌گویی عارفان نخستین»، نشر دانش، سال هجدهم، ش چهارم، پیاپی 99، 4- 14.
پورمختار، محسن، (1399)، «نکته‌هایی در حاشیة تذکره‌الاولیای عطار به تصحیح شفیعی‌کدکنی»، نثرپژوهی ادب فارسی، سال 23، ش 48، 51- 83.
حافظ، شمس‌الدین محمد، (1385)، دیوان، به سعی سایه، چ 12، تهران: نشر کارنامه.
حسن‌دوست، محمد، (1395)، فرهنگ ریشه‌شناسی زبانِ فارسی، چ 3، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
زریاب خویی، عباس، (1374)، آئینة جام، چ 2، تهران: انتشارات علمی.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا، (1373 و 1374)، «روابط شیخِ جام با کرّامیان عصر خویش»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، سال دوم، شماره‌های ششم، هفتم و هشتم، صص 29- 50.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا، (1387)، «جامعه‌شناسی نام‌های تاریخ اسلام»، در: با راست‌قامتان پهنة اندرز؛ یادنامة راشد، به کوشش جعفر پژوم، تهران: سخن.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا، (1393)، «یک منبع ناشناختة تصوّف خراسان از قرن پنجم»، مجلة بخارا، شمارة 100، خرداد و تیرماه 1393، صص 39- 54.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا، (1376)، «نخستین تجربه‌های شعر عرفانی در زبان فارسی»، در: درختِ معرفت؛ جشن‌نامة استاد دکتر عبدالحسین زرّین‌کوب، تهران، سخن.
صادقی، علی‌اشرف، (1378)، «باد شرطه»، نشر‌ دانش، سال شانزدهم، ش اول، 48- 49.
طباطبایی، سیدمهدی، (1400)، «بررسی و نقد تصحیح تذکره‌الاولیای عطار به اهتمام محمدرضا شفیعی‌کدکنی»، متن‌شناسی ادب فارسی، سال سیزدهم، شمارة اول (پیاپی 49)، 79- 98.
عطار‌نیشابوری، فریدالدین محمد، (1398)، تذکره‌الاولیا، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی‌کدکنی، چ 2، تهران: سخن.
عطار‌نیشابوری، فریدالدین محمد، (1378)، تذکره‌الاولیا، تصحیح، توضیحات و فهارس: محمد استعلامی، چ 10، تهران: زوّار.
عطار‌نیشابوری، فریدالدین محمد، (1905)، تذکره‌الاولیا، به تصحیح رینولد آلن نیکلسون، لیدن: بریل.
عیدگاه طرقبه‌ای، وحید، (1399)، تلفّظ در شعر کهن فارسی، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
مدنی، امیرحسین، (1393)، «پژوهشی در زندگی و اندیشه‌های عرفانی ابوالقاسم کُرّکانی»، مطالعاتِ عرفانی، ش 19، 175- 202.
مولوی، جلال‌الدین محمد، (1377)، مثنوی معنوی، به تصحیح: عبدالکریم سروش، چ 3، تهران: علمی و فرهنگی.